LTS: Nhân dịp xuân mới Quý Mão 2023, nhà sử học Lê Văn Lan gửi đến Nguyệt san Sự kiện và Nhân chứng bài viết với những khảo cứu của ông về tướng quân Trần Nhật Duật-danh tướng tuổi Mão thời nhà Trần, được đánh giá là một tài năng đặc biệt và đa dạng.

Từ một gia thần, Phạm Ngũ Lão trở thành vị tướng giỏi trong đội quân của Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn. Đánh giá về ông, sử gia Ngô Sĩ Liên cho rằng: Phạm Ngũ Lão là một vị tướng “hễ đánh là thắng, hễ tấn công là chiếm được”.

Trong đội ngũ những người lãnh đạo nghĩa quân Yên Thế (Bắc Giang) chống Pháp cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, Đặng Thị Nhu, tên thường gọi là bà Ba Cẩn, một tướng có tài võ nghệ, “là nữ chỉ huy có uy tín đối với nghĩa quân, từng tham gia nhiều trận chiến ác liệt với quân Pháp”(1).

Trong cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng (năm 40-43 sau Công nguyên) đánh bại ách đô hộ nhà Đông Hán, một trong những người sớm sát cánh với Hai Bà Trưng và luôn đảm trách việc tiên phong đánh giặc là Phùng Thị Chính. Bà được phong là Trưởng nội thị tướng quân, cánh tay phải của Hai Bà Trưng trong các cuộc chiến công thành, mà nổi tiếng nhất là đánh thành Luy Lâu và trận Lãng Bạc.

"Thủy chung tuẫn quốc tâm vô khiểm/ Tiết nghĩa oanh oanh tụy nhất môn" (tạm dịch: Trước sau vì nước lòng không thẹn/ Tiết nghĩa cha con tiếng ngàn đời). Đó là những vần thơ mà người đời dành tặng cha con Đặng Tất và Đặng Dung-những vị quốc công tiêu biểu cho tinh thần yêu nước, ý chí quyết tâm chống giặc Minh xâm lược của quân và dân Đại Việt đầu thế kỷ 15.

Trong lịch sử dân tộc, có những người vốn xuất thân từ quan văn nhưng về sau lại trở thành võ tướng đầy mưu lược, lãnh tụ kháng chiến đầy dũng khí. Binh bộ Thượng thư cơ mật viện Đại thần Tôn Thất Thuyết là một trong những người như vậy.

Không chỉ lãnh đạo Khởi nghĩa Hương Khê (Hà Tĩnh) mà đóng góp quan trọng của Phan Đình Phùng còn là sự tận tâm thực hiện ủy thác của vua Hàm Nghi xây dựng được lực lượng nghĩa quân chống Pháp. Ông đã thu hút nhân dân 4 tỉnh: Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa, Quảng Bình tham gia, tổ chức thành 15 quân thứ. Đây là hình thức tổ chức quân sự sáng tạo của Phan Đình Phùng.

Du khách đến TP Hồ Chí Minh hiện nay không thể bỏ qua điểm đến hấp dẫn bậc nhất trong số các danh thắng, đó là quần thể văn hóa Công viên bến Bạch Đằng, nằm bên bờ sông Sài Gòn thuộc địa bàn quận 1. Đầu năm 2022, dự án cải tạo Công viên bến Bạch Đằng và Công viên Mê Linh được khánh thành, đưa vào phục vụ khách tham quan. Cảnh sắc đô thị mang đặc trưng sông nước “trên bến dưới thuyền” được khoác tấm áo mới, làm cho những dấu ấn văn hóa vật thể thêm sống động, lung linh “hồn muôn năm cũ”...

Là một trong những văn thân sĩ phu yêu nước lãnh đạo nhân dân ta chống thực dân Pháp nửa cuối thế kỷ 19 ở Nam Bộ, Nguyễn Trung Trực trở thành thủ lĩnh tài năng, trong đó nổi bật là “chỉ huy quân sĩ thực hành những trận chiến đấu với những chiến thuật nghi binh lừa địch, bất ngờ tập kích các mục tiêu là tàu chiến nhỏ của quân Pháp trên địa hình sông rạch đồng bằng Nam Kỳ (nay là Nam Bộ)”(1).

Trần Khánh Dư xuất thân từ một gia đình dòng dõi của nhà Trần, có cha là Thượng tướng Trần Phó Duyệt, do có công lớn được triều đình ban phong cho thái ấp ở Chí Linh (Hải Dương). Nhờ có tư chất thông minh, ham mê võ nghệ, hiểu biết về binh pháp nên bước vào tuổi trưởng thành, Trần Khánh Dư đã được nhà vua để ý, tin dùng và phong tước Nhân Huệ vương.