Tại phố biển Đà Nẵng, tôi được trò chuyện với Thượng tướng, Phó giáo sư, Tiến sĩ (PGS, TS), Anh hùng LLVT nhân dân Võ Tiến Trung, Ủy viên Trung ương Đảng khóa XI, đại biểu Quốc hội khóa XII, nguyên Giám đốc Học viện Quốc phòng. Ông kể cho chúng tôi nghe về thời niên thiếu đánh Mỹ của mình.

Tháng 3-1981, sau khi tốt nghiệp sĩ quan với quân hàm chuẩn úy, tôi nhận quyết định về làm Trợ lý Tham mưu Tiểu đoàn 23, Đoàn quân sự 5503 (Quân khu 5). Đến tháng 12-1985, Tư lệnh Mặt trận 579 quyết định bổ nhiệm tôi giữ chức Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 2, Đoàn quân sự 5503. Lúc này, Tiểu đoàn đang đóng quân tại huyện Tha La và huyện Siem Bouk, tỉnh Stung Treng (Campuchia).

Những năm 1955-1960, tôi công tác ở Phòng Tuyên huấn, Cục Chính trị (Tổng cục Hậu cần). Vốn có nhiều năm làm việc trong ngành quân giới nên không ít lần tôi được gặp đồng chí Lương Văn Nho (sau này là Thiếu tướng). Khi đó, đồng chí Lương Văn Nho là Chủ nhiệm Pháo binh Quân khu Hữu Ngạn (Quân khu 3 ngày nay). Sau này, tôi còn có nhiều dịp gặp và biết thêm về cuộc đời hoạt động của ông.

Tại lễ ra mắt bộ sách kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ do Nhà xuất bản Quân đội nhân dân chủ trì tổ chức ngày 16-4-2024, chúng tôi được nghe câu chuyện về một thời quân ngũ đáng nhớ của Đại tá Nguyễn Văn Thụ, nguyên Phó trưởng phòng Quân lực, Bộ Tham mưu Binh chủng Thông tin liên lạc.

Cuộc họp Đảng ủy Mặt trận Điện Biên Phủ diễn ra tại sở chỉ huy Mường Phăng, trong khi các ý kiến còn chưa thống nhất, trên cương vị của người chỉ huy cao nhất, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Chỉ huy trưởng kiêm Bí thư Đảng ủy Mặt trận đã đưa ra một quyết định mang tính bước ngoặt lịch sử. Sau này, trong hồi ký, ông khẳng định đó là một bài học sâu sắc về dân chủ nội bộ.

Thiếu tướng Cao Xuân Khuông nguyên là Phó tư lệnh Quân khu 4, nguyên Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 8, bộ đội địa phương tỉnh Quảng Trị. Đơn vị ông tham gia chiến đấu bảo vệ Thành cổ Quảng Trị suốt 81 ngày đêm liên tục với nhiều kỷ niệm không quên.

Hơn 40 năm công tác trong Quân đội, Anh hùng LLVT nhân dân, Thiếu tướng Giang Văn Thành, nguyên Phó hiệu trưởng Trường Sĩ quan Chính trị, không thể nào quên thời gian trực tiếp chiến đấu tại chiến trường Quảng Trị (1972-1973) và ông đã 3 lần bắn cháy xe tăng địch.

Trung tướng Phan Thu, nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, nguyên Đội trưởng Đội nhiễu thuộc Bộ Tham mưu Quân chủng Phòng không-Không quân. Ông cùng với cán bộ, chiến sĩ Đội nhiễu, sau này phát triển thành Tiểu đoàn Trinh sát nhiễu, đã nghiên cứu, tìm các biện pháp khắc phục, chế áp nhiễu của địch, góp phần làm nên Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” tháng 12-1972 lịch sử.

Tại Di tích Chiến thắng đồn Phai Khắt ở xã Tam Kim, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng-nơi ghi dấu chiến công đánh thắng trận đầu vào ngày 25-12-1944 của Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân (tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam)-hiện trưng bày nhiều hiện vật giá trị, trong đó có những trang viết thể hiện sâu sắc tấm tình của Đại tướng Võ Nguyên Giáp với ông Nông Văn Lạc, cán bộ lão thành cách mạng.

Chỉ tính từ cuối tháng 6 đến tháng 11-1972, Đại đội 6, Tiểu đoàn 8 (Trung đoàn 64, Sư đoàn 320B) của tôi đã 7 lần phải bổ sung quân số, thay thế đại đội trưởng, do bị thương và hy sinh. Trong số cán bộ của Đại đội có đồng chí Giang Văn Thành, người được đồng đội hết mực tin yêu vì sẵn sàng hy sinh, dù hiểm nguy cũng quyết không bỏ đồng đội ở trận địa.