Đây là đội quân mang tính chất quần chúng, được xây dựng trên cơ sở tự nguyện tham gia của các công nhân tiên tiến theo nguyên tắc khu vực địa lý. Nhiệm vụ của Cận vệ đỏ là tiến hành đấu tranh vũ trang chống lại những cuộc nổi loạn phản cách mạng. Hầu hết các đội Cận vệ đỏ đã được xây dựng dưới sự lãnh đạo trực tiếp của những người Bolshevik.
Trong thời kỳ đầu, số lượng mới có khoảng 5-6 nghìn người, song các chiến sĩ cận vệ đỏ đã gây tiếng vang lớn, luôn đi đầu trong các cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân ở Petrograd cũng như ở các địa phương. Đến tháng 10-1917, sát cuộc khởi nghĩa, Cận vệ đỏ đã được thành lập tại 146 thành phố, tỉnh, huyện và các nhà ga xe lửa với số lượng lên tới hơn 200 nghìn người.
Trên thực tế, cuộc khởi nghĩa ở Petrograd thắng lợi với lực lượng chính là Cận vệ đỏ. Chỉ sau vài giờ ngày hôm đó, số lượng Cận vệ đỏ đã tăng từ 23 nghìn lên đến 40 nghìn người.
Sau khi giành được chính quyền, Nhà nước Nga Xô viết đã thành lập quân đội thường trực của mình và Cận vệ đỏ là lực lượng nòng cốt. Phần lớn các tướng lĩnh tài giỏi, những cán bộ quân sự và chính trị xuất sắc của Hồng quân Liên Xô sau này đều từng là chiến sĩ Cận vệ đỏ.
THANH TUẤN (theo “Cách mạng Tháng Mười Nga 1917- Lịch sử và hiện tại”, NXB Chính trị Quốc gia, 2007)