Từ bức ảnh ngày ấy

Đội có 13 nghệ sĩ, diễn viên Đoàn Ca múa Quân đội tham gia do Trung tá Trịnh Tố Tâm, Anh hùng LLVT nhân dân, Trưởng ban Thanh niên Quân đội dẫn đầu. Bức ảnh được chụp đúng lúc Trung tướng Nguyễn Nam Khánh, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị đến động viên đoàn. Có cả vợ con Trung tá Trịnh Tố Tâm ở đó, nên tất cả cùng đứng chụp bức ảnh kỷ niệm trước khi lên đường làm nhiệm vụ. Ai cũng phấn khởi, vui mừng đón chờ chuyến công tác dù biết phía trước có không ít gian nan...

Sau gần một ngày hành quân, Đội xung kích có mặt tại hậu cứ làng Pinh dưới chân phía nam điểm cao 812. Trước giờ biểu diễn, Trưởng đoàn Trịnh Tố Tâm cùng các nghệ sĩ, diễn viên vào trạm phẫu thuật thăm, tặng quà thương binh đang được sơ cứu, điều trị tại đây. Sân khấu biểu diễn là khoảng trống trước sân kho lợp giấy dầu. Được diễn cho những người lính từ trên chốt luân phiên về xem, quân phục bạc màu lấm đất, các nghệ sĩ: Tường Thụ ngâm thơ, ca sĩ Huy Hùng với ca khúc “Hoa sim biên giới”, Bích Hồi-Thanh Loan với điệu múa Nga “cô gái đánh trống”, nghệ sĩ Kiều Minh tấu ắc-coóc-đê-ông bản nhạc “Triệu bông hồng” biểu diễn say sưa, được hoan nghênh nhiệt liệt.

Chập tối 29 Tết, đoàn hành quân lên tuyến chốt tiền tiêu thuộc dãy núi đá có cao điểm 300, hang Dơi, làng Lò, phía trên có đồi Đài, đồi Cô Ích... Đang hành quân, bỗng từ lưng dốc có tiếng kêu thất thanh “ối, ối” và có người ngã lăn nhiều vòng từ lưng đồi xuống chân, đè gãy cả cây nhỏ, cỏ tranh. Sau phút hoảng hồn, mọi người nhận ra đó là nữ nghệ sĩ ngâm thơ Tường Thụ, tiếng thơ nổi tiếng trên sóng phát thanh Đài Tiếng nói Việt Nam từ thời chống Mỹ. Chị bị trượt chân và lăn tự do mấy chục mét xuống đồi. Đêm tối, nhìn nhau lờ mờ, mọi người  túm quanh Tường Thụ, biết mọi người lo lắng, nén đau, chị gượng đứng dậy nói nhỏ nhưng rõ ràng “mọi người đừng lo, vẫn có thể ngâm thơ cho bộ đội được”. Thở phào nhưng ai nấy vẫn không giấu nổi vẻ lo lắng vì trong đội, chị Tường Thụ là người cao tuổi nhất, đã gần 50.

Đến sở chỉ huy Trung đoàn bộ 14 đã hơn 8 giờ tối, không kịp nghỉ ngơi, vừa hạ ba lô, các nghệ sĩ, diễn viên nhanh chóng chuẩn bị phục trang, đồ nghề biểu diễn. Các chiến sĩ công binh, vận tải trung đoàn nhanh chóng san đất tạo một nền sân khấu phía nam sườn đồi sở chỉ huy. Dưới ánh đèn măng-sông, các nghệ sĩ say sưa biểu diễn và giao lưu với chiến sĩ rất cảm động. Những chốt xa, không về xem được, các ca sĩ đã dùng điện thoại chúc Tết, hát những bài theo yêu cầu.

Điều xúc động là trước mỗi buổi diễn, cán bộ, chiến sĩ được nghe lại băng ghi âm trích đoạn lời Bác Hồ nói về trách nhiệm của thanh niên với Tổ quốc tại Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ III, lời chúc Tết đồng bào, chiến sĩ Xuân 1969-lời chúc Tết cuối cùng của Bác. Để có được điều này, trước chuyến đi nhiều ngày, Ban Thanh niên Quân đội có công văn và trực tiếp cử người sang Đài Tiếng nói Việt Nam xin được giúp đỡ trích sao 2 đoạn tư liệu trên vào băng ghi âm. Vì thế, đầu xuân trên điểm chốt tiền tiêu, được nghe lại lời Bác, cán bộ, chiến sĩ nhớ Bác, như được tiếp thêm sức mạnh bảo vệ từng thước đất, mỏm đá của Tổ quốc.

30 năm đã qua, những thành viên đoàn công tác có mặt trong bức ảnh đặc biệt này, nay người còn người mất. Với riêng tôi, mỗi khi nhìn lại, ký ức về chuyến đi đặc biệt phục vụ bộ đội nơi vùng biên của Tổ quốc lại trở về như thuở nào...

TRỊNH THANH PHI