Chợ nằm trong một con hẻm trên đường Lê Hồng Phong, quận 10, nên nó còn có tên gọi khác là chợ Lê Hồng Phong. Đa phần hàng quán ở đây do bà con gốc Campuchia kinh doanh. Họ sinh sống, bán buôn theo hình thức “cha truyền con nối” để giữ phong tục, nếp sống của quê hương bản quán. Ông Ngô Văn Khoa, 63 tuổi, chủ tạp hóa Tư Xê, đã định cư ở quận 10 từ năm 1972, kể: Những năm 70 của thế kỷ trước, sau biến cố lịch sử thay đổi chế độ chính trị ở Campuchia, một bộ phận người Campuchia đã di cư sang Sài Gòn. Nhờ sự giúp đỡ, đùm bọc của người dân Sài Gòn, gia đình tôi có chút vốn mở một sạp hàng nhỏ, bán đặc sản xứ Chùa tháp, như: Khô Biển Hồ, lạp xưởng bò, bò khô, mắm bò hóc, bún num-bo-chóc… Nhiều hộ dân Campuchia di cư sang đây cũng có hoàn cảnh khó khăn như gia đình tôi, được người dân địa phương đùm bọc, cho vay vốn, giúp địa điểm làm ăn, ổn định cuộc sống.

Ông Khoa quê gốc ở thủ đô Phnôm Pênh. Gần nửa thế kỷ định cư tại TP Hồ Chí Minh, ông đã chứng kiến bao thay đổi của quê hương mới. Ông tâm sự: “Khi sang Việt Nam, nhiều năm liền gia đình tôi mất liên lạc với bà con thân tộc. May nhờ các mối quan hệ và Hội Hữu nghị Việt Nam-Campuchia làm cầu nối nên gần đây, chúng tôi đã tìm và liên hệ được với người thân họ tộc. Đó là niềm mong mỏi và hạnh phúc vô cùng lớn lao của gia đình chúng tôi”.

leftcenterrightdel
Ông Ngô Văn Khoa (bên trái) kể chuyện về lịch sử hình thành, phát triển chợ Campuchia ở TP Hồ Chí Minh. Ảnh: HOÀNG LONG.

Cách đây 6 năm, ông Khoa là một trong những thành viên người Campuchia được vinh dự tham gia đón Phó thủ tướng Chính phủ Hoàng gia Campuchia Men Sam An, Chủ tịch Hội Hữu nghị Campuchia-Việt Nam, khi bà sang thăm, làm việc tại TP Hồ Chí Minh và các tỉnh Đồng Nai, Kiên Giang. Từ ân tình ấy, nhiều năm nay, ông Khoa luôn tích cực vận động bà con tiểu thương chợ Campuchia nỗ lực góp sức vì tình đoàn kết hữu nghị giữa hai nước thông qua các hoạt động kết nối giao thương, giao lưu văn hóa.

Trong câu chuyện ôn lại những năm tháng mới di cư sang Việt Nam, ông Khoa không quên nhắc tới nỗi đau trong lịch sử đất nước Campuchia bởi chế độ diệt chủng Pol Pot-Ieng Sary gây nên. Với truyền thống “tương thân tương ái” cùng tình hữu nghị láng giềng, chính quyền và nhân dân TP Hồ Chí Minh đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cả về vật chất, tinh thần, giúp đỡ bộ phận kiều bào Campuchia định cư, yên ổn làm ăn. Từ đây, các sạp hàng của người Campuchia ở khu vực chợ Hồ Thị Kỷ cũng nhiều thêm, mở rộng sang Lê Hồng Phong, nhanh chóng hình thành chợ, trở thành địa điểm quen thuộc của những người dân Campuchia. Trong số những hộ kinh doanh đầu tiên ấy có gia đình bà Huỳnh Thị Huôi, 72 tuổi, chủ quán chè Campuchia. Bà Huôi nhớ lại: Chế độ diệt chủng khiến bao gia đình phải ly hương, tan tác. Thời kỳ đầu sang Việt Nam, gia đình tôi cũng gặp không ít khó khăn, nhưng chúng tôi vẫn được sống trong sự cưu mang của bà con nơi đây với bao nghĩa cử cao đẹp. Quán chè của gia đình tôi cũng được hình thành từ tình làng nghĩa xóm, giúp chúng tôi yên tâm bám trụ mưu sinh cho đến tận bây giờ…

Thấm thoắt đã gần nửa thế kỷ tồn tại, khu chợ ngày nay không chỉ kinh doanh những đặc sản của Campuchia, mà còn là nơi giao lưu văn hóa của cộng đồng Cam kiều ở TP Hồ Chí Minh. Người gốc Campuchia ở khu chợ này buôn bán theo hình thức gia đình quần tụ, đậm đà hương vị quê nhà, lưu giữ hồn xưa, nét cũ. Theo ông Trần Thanh Pol, Phó chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam-Campuchia TP Hồ Chí Minh, chợ Campuchia là một minh chứng của tình đoàn kết, sự đùm bọc, giúp đỡ của chính quyền, nhân dân TP Hồ Chí Minh đối với bà con Cam kiều, giúp họ hòa nhập, ổn định cuộc sống và trở thành một bộ phận trong cộng đồng dân cư thành phố hôm nay.

HOÀNG THÀNH