QĐND - Cách đây 45 năm, tại Nhà tù Phú Quốc, chỉ trong một tuần đã xảy ra hai cuộc vượt ngục của tù binh Cộng sản, gây tức tối cho bọn Mỹ, ngụy trong thời gian dài. Sự kiện gây chấn động này được cựu chiến binh Vũ Văn Kim ở thôn Đình Tổ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh kể lại với chúng tôi vào một ngày đầu tháng 7-2016, tại nhà riêng của ông.

Cựu chiến binh Vũ Văn Kim (ngoài cùng, bên phải) kể lại sự tra tấn của bọn cai ngục Mỹ, ngụy ở Nhà tù Phú Quốc.

Một ngày tháng 5-1971, tại Nhà tù Phú Quốc, khi vừa hết giờ giới nghiêm, ông Kim đi ra sân tù thì thấy ngoài hàng rào quân cảnh nhốn nháo, xe Jeep chạy ầm ầm ngoài đường. Chỉ trong chốc lát, từ các hướng, quân cảnh kéo đến trại A5 (trại giam giữ các chiến sĩ miền Nam) đông nghịt. Ngay sau khi đã ra cổng “nắm tình hình” trở về, đại diện trại C5 cung cấp thông tin: Trong đêm, 27 tù binh trại A5 đã “nhảy hầm”, vượt ngục thành công… Nghe tin ấy, các tù binh hỉ hả lắm, vì từ năm 1969 đến nay, đây là vụ “nhảy hầm” thứ hai thành công. Các vụ khác đều bị địch phát hiện. Nhưng các tù binh cũng không khỏi lo âu cho sự an toàn của đồng đội. Bởi đã có không ít vụ vượt ngục ra đến rừng mà vẫn bị bắn chết hay bắt lại.

Nhìn qua hàng rào, ông Kim thấy bên trại A5 đang tập trung điểm danh, anh em tù binh bị cai ngục bắt ôm đồ đạc và tập trung chuyển trại. Bọn địch huy động tối đa quân cảnh đến thị uy, làm “hàng rào”. Phần lớn cố vấn Mỹ, sĩ quan ngụy của nhà tù xuống tìm hiểu vụ “nhảy hầm” ở A5. Ngoài đường, xe chở lính Bảo an, địa phương quân chạy rầm rầm ra bìa rừng, đổ quân bao vây, lùng sục, phục kích. Trên trời, gần 10 chiếc trực thăng HU-1A, HU-1B quần thảo, phóng rốc-két, bắn đại liên xuống những khu rừng chúng nghi ngờ. Thỉnh thoảng, đạn bộ binh rộ lên từng đợt ở cánh rừng phía tây, phía bắc và phía đông, khiến các tù nhân trong trại không khỏi lo lắng. Đến gần trưa, theo các nguồn tin, cả 27 tù binh đã trốn thoát, trong đó có "kiện tướng diệt Mỹ” Cao Văn Hòa...

Sau khi bị 27 tù binh qua mặt, trốn thoát, chúa đảo ra lệnh chia, tách, xé lẻ trại A5, dồn vào các trại khác để giam giữ. Hằng ngày, khoảng chục tên quân cảnh và trại viên của trại đến đây đào bới, đo đạc, chụp ảnh. Cố vấn Mỹ với đủ loại cấp bậc cùng sĩ quan cao cấp của ngụy đến xem xét, điều tra nguyên nhân. Từ đó, trại A5 bị bỏ trống, bọn quân cảnh chỉ canh gác, tuần tra từ hàng rào, giữa A5 và B5 trở lại. Việc tuần tra, kiểm soát, canh gác tại các trại B5, C5, D5 được chúng siết chặt hơn, đề phòng tù binh Việt Cộng đào hầm trốn thoát.

Một tuần sau, đang đau đầu với vụ 27 tù binh vượt ngục thì bọn Mỹ, ngụy cai ngục ở nơi “địa ngục trần gian” lại chịu một vố đau hơn nữa, khi bị 20 tù binh qua mặt bằng đường hàng rào, ngay trên mặt đất. Chuyện là, vào một buổi tối, khi sắp đến giờ giới nghiêm, bên trại D5 (trại giam các chiến sĩ miền Bắc) nhốn nháo lạ thường. Các tù binh ở các trại gần đều nghe rất rõ tiếng kêu thất thanh:

- Ới giám thị ơi, cứu tôi với…

Kèm theo tiếng kêu là bóng một người chạy quanh khu vực giam giữ. Phía sau, 5-7 anh em tù binh trại D5 chạy theo rồi bắt giữ, đưa người kia trở về phòng. Họ nói với lính gác và giám thị là: “Thằng này nó thần kinh chứ không có ai làm gì nó đâu…”. Mặc dù vậy, nhưng quân cảnh canh gác ở bên ngoài hàng rào vẫn nổ súng loạn xạ để thị uy. Chừng mười phút sau, giám thị chưa đến trại thì lại có tiếng kêu thất thanh lặp lại của người “thần kinh”. Súng nổ, quân cảnh quát tháo om sòm rồi kéo đến vây kín ba phía trại D5. Xe Jeep, xe ô tô nhà binh, đèn pha, mìn sáng được phát huy hết cỡ, vây quanh trại D5.

Nhận thấy lính gác kéo đi hết, đèn pha trên chòi canh cũng quay về phía sau trại D5, nên một số tù binh ở trại B5 (trại giam các chiến sĩ miền Nam) đã chớp thời cơ, nhanh chóng cắt hàng rào dây thép gai, bí mật chui sang trại A5, cắt tiếp rào thép gai ở đây và trốn ra rừng. Sau khi lính canh được điều động đến thay thế, bọn quân cảnh khu D5 trở lại vị trí cũ và phát hiện được cuộc vượt ngục này. Ngay sau đó, trại B5 điểm danh đột xuất từng phòng. 20 tù binh bị “mất tích”. Đêm ấy và các ngày sau đó, bọn địch tức tối bủa vây, lùng sục ở các khu rừng phía nam của đảo, nhưng không có kết quả.

Tất cả số tù binh bị gọi ra phòng điều hành đều bị điều tra, thẩm vấn rất kỹ về “bí mật” hay sự hiệp đồng bằng cách đánh lạc hướng, tạo thời cơ cho tù binh trốn thoát. Nhưng sự thật thì không có chuyện đó. Chính việc điều quân cảnh canh gác đi làm nhiệm vụ trong một khoảng thời gian đã tạo ra thời cơ ngẫu nhiên và cực kỳ quý. Nhân cơ hội này, tổ chức trong tù đã lãnh đạo vượt ngục tức thì. Điều đáng nói là, anh em tù binh là những người khát khao vượt ngục trở về, nên họ không sợ hiểm nguy để đột phá, vượt ra ngoài. Tuy nhiên, không vì cơ hội hiếm hoi ấy mà họ hành động nhốn nháo, thiếu tập trung. Trái lại, họ rút đi rất mau lẹ, cực kỳ trật tự, kỷ luật và bí mật. Cũng phải nói thêm là, việc 20 tù binh trốn thoát bằng cách cắt rào thép gai trên mặt đất, trước mũi súng kẻ thù có công đóng góp rất lớn của những người ở lại. Trước tính mạng đồng đội, họ không tranh giành, không chen lấn để được đi mà còn coi như không có chuyện gì xảy ra. Nhờ vậy, cuộc vượt ngục đã thành công ngoài sức tưởng tượng.
Bài và ảnh: MẠNH THẮNG