QĐND - Năm 2014 này, NSNA Võ An Ninh đã đi xa trần thế được 5 năm, vậy mà không ít người vẫn có cảm giác như ông đang sống cùng chúng ta, đang cầm máy chụp ảnh và tráng phim, in ảnh với đôi mắt tinh anh và tấm lòng say mê nghệ thuật đến kỳ lạ. Ông là nghệ sĩ lớn để lại cho kho tàng nhiếp ảnh Việt Nam nhiều tác phẩm bất hủ mà ấn tượng nhất là những tấm ảnh tuyệt đẹp chụp về mùa Xuân ở Sa Pa.

Không ai như những người dân H’Mông ở Sa Pa. Họ yêu quý, kính trọng Võ An Ninh, gọi ông là “ông tiên có mái tóc trắng như tuyết” và treo ở nơi trang trọng nhất trong nhà những tấm ảnh về mùa Xuân Sa Pa mà người nghệ sĩ chụp từ hơn nửa thế kỷ nay!

Xuân về trên dãy Hoàng Liên Sơn (năm 1965). Ảnh: Võ An Ninh.

Thời trẻ, năm nào Võ An Ninh cũng có chuyến đi Sa Pa. Có lần ông săn ảnh vào đúng dịp Tết Nguyên đán, liền trong 7 ngày. Lên đến Sa Pa với bàn chân khập khiễng (do tai nạn giao thông năm 1937), ông trèo hết đồi này đến đồi khác, ngày nào cũng vậy, mới 5 giờ ông đã hăm hở trèo lên cả núi Hàm Rồng rồi núi Cầu Mây chỉ với nắm cơm và bi đông nước. Hết trèo lên lại tụt xuống nhưng 5, 6 ngày trôi qua mà ông chẳng chớp được kiểu nào. Tận ngày thứ 7, gần 16 giờ định xếp đồ nghề ra về, bỗng ông reo lên với người bạn đường: “Trời cho, Trời cho, ông ơi!”. Thế là ông bấm được kiểu ảnh mãn nguyện .

Đó là một trong những tác phẩm nổi tiếng về hoa đào của mùa Xuân Sa Pa.

Hiếm có nghệ sĩ nào đã đi nhiều như ông, đi khắp đất nước, từ Móng Cái đến Mũi Cà Mau rồi vòng về Hà Tiên. Ông bảo: “Đất nước mình đẹp lắm, phong cảnh đâu đâu cũng đẹp, nhưng đẹp nhất, thi vị nhất thì vẫn là ở phía Bắc, càng đi lên cao càng về phía biên giới, phong cảnh càng thay đổi rõ rệt, nhìn càng say mê…”. Chính vì lẽ đó, ông lấy Sa Pa làm điển hình để trọn đời gắn bó.

Đã hàng mấy chục lần lên Sa Pa, vào đủ các mùa trong năm, nhưng thời điểm ông chọn nhiều nhất vẫn là mùa Xuân, khi ông ở tuổi 26. Thật không ngoa khi người ta nói: Ông đã đi nhẵn các đường núi, đường đi lối lại, cảnh đẹp ở góc nào cũng thuộc! Võ An Ninh biết những bài trồng cây dược liệu được mở mang như thế nào, những đồi trồng lê ông cũng thuộc từ ngày đầu tiên lấy giống đem về, để rồi đến hôm nay, hoa lê đã mọc trắng xóa cả núi rừng.

Hàng chục năm lên Sa Pa, nhưng Võ An Ninh cũng chỉ chụp mấy trăm kiểu về vùng núi non kỳ diệu này. Ông không chụp nhiều và cũng chỉ chọn ra một số ảnh tốt nhất. Ông hài lòng nhất là ghi lại khung cảnh êm nhẹ, man mác, chọn những góc nhẹ và thoáng nhất để bấm máy. Bình tĩnh và kiên trì, đắm say và chờ đợi, chờ cho các đợt mây chạm vào núi, rồi tỏa ra các khe núi mới đẹp…

Một trong những bức ảnh như thế được treo trong phòng làm việc của nguyên Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trường Chinh. Có lần gặp Võ An Ninh, nghe người nghệ sĩ kể chuyện chụp tấm ảnh này, Tổng Bí thư Trường Chinh đã nói: “Tôi mừng anh thành công trong kiên trì và chờ đợi, mọi việc kiên trì đều thành công. Tôi mừng anh, mừng anh !”.

TUẤN HOA