Biên giới Tây Nam đang vào cao điểm mùa khô, nắng chói chang. Khi đoàn xe đi vào địa phận của thị xã Hà Tiên, các CCB nghiêng người nhìn qua cửa sổ: Kia là khu vực Tô Châu nơi Trung đoàn 18 tập kết sau hành trình dài từ Bắc vào Nam; còn đây là khu vực đồi Bà Lý, chùa Xà Xía - nơi ghi dấu tội ác chiến tranh của Khmer Đỏ với dân tộc Việt Nam và cũng là chứng tích chiến công anh hùng của cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 18 trước sự xâm lăng của kẻ thù. Nhìn về phía xa, Đại tá, CCB, thương binh Đinh Quang Thìn, nguyên Đại đội trưởng chốt tiền tiêu Cửa khẩu Xà Xía - Đại đội 9, Tiểu đoàn 9, Trung đoàn 18, nhớ lại:

- Ngày 26-4-1978, khi trung đoàn hành quân đến đây, toàn bộ khung cảnh thị xã Hà Tiên thật ảm đạm vì giặc tràn qua chém giết, đốt phá. Xác người chết nằm la liệt... Đại đội 9 của chúng tôi nhận nhiệm vụ phòng ngự phía nam chùa Xà Xía. Lúc này chùa Xà Xía đang bị bọn Pol Pot chiếm giữ.

Chùa Xà Xía nằm án ngữ trên đường ra biên giới, ở thế trên cao nên rất thuận lợi quan sát và khống chế, ngăn chặn đường tiến công của ta và cũng là bàn đạp để địch triển khai tiến công vào sâu nội địa. Rút kinh nghiệm từ thiệt hại của các đơn vị trước chốt giữ, để ngăn cản địch và tạo thế liên hoàn trong cơ động chi viện cho các chốt, Đại đội trưởng Đinh Quang Thìn đã triển khai đơn vị đào hầm hào, công sự. Sau 10 ngày thức trắng đêm, toàn đơn vị đã đào được hơn 10km giao thông hào sẵn sàng đánh trả địch.

leftcenterrightdel
Đại đội trưởng, Trung úy Đinh Quang Thìn (người chỉ tay) chỉ huy Đại đội 9, Tiểu đoàn 9, Trung đoàn 18 phòng ngự tại chùa Xà Xía, Hà Tiên, Kiên Giang (tháng 7-1978). Ảnh: TRỌNG HỘI.

24 giờ ngày 15-5-1978, địch dùng một tiểu đoàn đánh vào chốt Trung đội 2 ở hồ nước phía tây nam Xà Xía. Bộ đội kiên cường nổ súng đánh trả các đợt tấn công của kẻ địch, các chốt khác lợi dụng công sự, hào chiến đấu cơ động chi viện. Đến gần sáng hôm sau, địch rút chạy. Trận đánh đầu tiên, ta tiêu diệt được 5 tên, nhưng hy sinh 3 và bị thương 5 đồng chí.

Từ đó, địch tổ chức nhiều trận đánh vào đêm tối hòng tiến sâu vào nội địa nhưng đều bị ta đánh bật trở về bên kia biên giới. Khi bước vào mùa mưa, bộ đội phải ngâm mình trong chiến hào quần nhau với địch. Buổi tối, khi canh gác, bộ đội phải xé bao đựng gạo, quấn làm xà cạp che các chỗ da hở trên cơ thể, chỉ chừa đôi tai, mắt và mũi để vừa chống chọi với muỗi vừa quan sát phát hiện và đánh địch. Đặc biệt, nhờ xây dựng được hệ thống chiến hào liên hoàn, nối tiếp nhau nên giữa lúc giao tranh khốc liệt hay vào mùa mưa ngập nước, hằng ngày, anh nuôi Nguyễn Văn Đức vẫn có thể đưa cơm nắm lên chiếc thuyền gỗ đẩy dọc theo các chiến hào, đến từng chốt dưới mưa gió và súng đạn của địch.

Sau thời gian dài giằng co, cấp trên xác định, phải đánh chiếm chùa Xà Xía để giành thế chủ động trên chiến trường. Nhiệm vụ này được giao cho Đại đội phó Nguyễn Văn Hòa chỉ huy Trung đội 1, Đại đội 9 có sự phối thuộc của tiểu đội trinh sát của tiểu đoàn. 1 giờ ngày 6-7-1978, toàn lực lượng bí mật tiền nhập và nổ súng. 4 giờ cùng ngày, ta đã làm chủ được chùa Xà Xía, gây tiếng vang lớn trên tuyến biên giới Tây Nam. Từ khi ta chiếm được chùa Xà Xía, địch liên tiếp tổ chức nhiều cuộc tấn công có sự yểm trợ của pháo binh hòng chiếm lại nhưng lần nào cũng bị cán bộ, chiến sĩ Đại đội 9 đánh bật ra khỏi trận địa phòng ngự.

Hàng trăm đêm quần nhau với địch ở biên giới Tây Nam là bản hùng ca của Trung đoàn 18 được viết bằng máu của hàng trăm cán bộ, chiến sĩ trung đoàn. Năm 1979, trung đoàn được tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân lần thứ hai vì những thành tích đặc biệt xuất sắc trong chiến đấu bảo vệ Tổ quốc ở biên giới Tây Nam.

VIỆT THÙY