Thương nhớ Bác Hai!

Tấm gương sáng của anh Hai Phạm Hùng

Trong chuyến về lại Vĩnh Long mới đây, chúng tôi gặp ông Nguyễn Chiến Thắng, nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Vĩnh Long, là người có nhiều dịp tháp tùng các chuyến công tác của đồng chí Phạm Hùng và là tác giả của cuốn sách “Phạm Hùng - Người chiến sĩ dạ sắt gan đồng”. Cuốn sách được ông Thắng dày công và tâm huyết thực hiện trong nhiều năm, tập hợp những câu chuyện ý nghĩa, cảm động về cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của đồng chí Phạm Hùng.

Gia đình cố Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Hùng năm 1964. Ảnh tư liệu

Qua nghiên cứu của ông Thắng, đồng chí Phạm Hùng là người có bản lý lịch tiêu biểu của những người cộng sản thế hệ đầu: Từng bị Pháp kết hai án tử hình, bị địch bắt tù đày tới 15 năm, trong đó có 11 năm ở “địa ngục trần gian” Côn Đảo. Đồng chí tham gia hai cuộc kháng chiến, giữ nhiều chức vụ, từ Bí thư Trung ương cục miền Nam, Chính ủy Bộ chỉ huy Chiến dịch Hồ Chí Minh, Bộ trưởng Bộ Nội vụ, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính phủ)… Điều ông Thắng tâm đắc nhất là khí chất của người chiến sĩ cộng sản. “Trong thời gian ở tù Côn Đảo, anh Hai Phạm Hùng là người chịu đựng gian khổ, rất khôn khéo và tranh luận rất thuyết phục nên được anh em tin tưởng và bọn cai ngục thì cũng nể mặt. Anh Hai thường lấy thân mình đỡ đòn cho anh em khi bị bọn cai ngục đánh đập dã man mà hiện nay có hộp hình phục dựng lại hành động này trưng bày ở khu tưởng niệm. Trong suốt quá trình hoạt động cách mạng, anh Hai không quản gian nan, nguy hiểm, dù ở cương vị nào, dù ở thời kỳ cách mạng nào, anh cũng luôn đứng nơi đầu sóng ngọn gió, trung thành tuyệt đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc" - ông Thắng nói.

Được gần gũi đồng chí Phạm Hùng, ông Thắng đã học tập, tích lũy cho bản thân nhiều bài học quý báu. Những kỷ niệm sâu sắc nhất là giai đoạn ông là Tổng biên tập Báo Cửu Long. Những lần tháp tùng đồng chí Phạm Hùng giúp ông Thắng có những bài viết, hình ảnh sinh động về anh Hai. Ông Thắng kể: "Mùa khô năm 1978, nhân dân Cửu Long ra quân làm thủy lợi để có nước ngọt phục vụ nông nghiệp. Sau khi về thăm Trà Cú, Cầu Ngang, anh Hai Phạm Hùng đã biểu dương tinh thần của đồng bào Kinh, Khơ-me, tích cực hưởng ứng chủ trương đào kênh làm thủy lợi, phục vụ sản xuất... Anh Hai nói rất dân dã rằng, trong chiến tranh, đồng bào Kinh, Khơ-me đã sát cánh cùng nhau chiến đấu thì ngày nay, tình đoàn kết đó cần phải tăng cường hơn trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Hình ảnh một vị cán bộ lãnh đạo Trung ương giản dị với dép râu và áo ka-ki ôn tồn, thân mật bắt tay động viên từng người trên suốt đoạn đường dài, còn mãi in đậm trong tâm trí nhiều người dân Vĩnh Long! Mỗi lần anh Hai về thăm nông thôn thường ăn mặc giản dị, tập trung thăm hỏi vụ mùa, đời sống sinh hoạt bà con. Có những lúc, anh xắn quần lội xuống ruộng, xuống kênh, trực tiếp hỏi chuyện người dân. Khi đi thăm hộ gia đình khó khăn, anh thường dò hỏi đột xuất và đến thăm ngay, chứ không chờ địa phương chuẩn bị trước. Anh Hai rất quan tâm đến các điển hình tiên tiến, nhân tố mới trong lao động, sản xuất. Khi gặp những cá nhân tiêu biểu, anh kịp thời động viên, mong muốn bà con sản xuất giỏi, phấn đấu trở thành đồng chí của mình. Anh mong muốn bà con đã lao động sản xuất giỏi thì phải có mục tiêu phấn đấu đứng vào hàng ngũ của Đảng. Rồi anh Hai căn dặn báo chí phải chú trọng tuyên truyền gương người tốt việc tốt, chú trọng tuyên truyền công tác dân vận trong phong trào thi đua yêu nước”.

Ông Nguyễn Thắng kể lại những kỷ niệm với đồng chí Phạm Hùng.

Bác Hai gần gũi và đáng kính

Theo chỉ dẫn của ông Nguyễn Chiến Thắng, chúng tôi tìm về khu nhà tổ của cố Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Hùng bên dòng sông Long Hồ hiền hòa tại xã Long Phước, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long. Chúng tôi gặp được ông Phạm Văn Thông, cháu gọi đồng chí Phạm Hùng là bác ruột, hiện đang cùng trông nom ngôi nhà tổ (từ đường). Thắp nén hương lên bàn thờ tổ, ông Thông kể cho chúng tôi nghe về bác Hai của mình. Ông cho biết, ngôi từ đường này hoàn thành năm 2004, là địa chỉ tâm linh của dòng họ, nơi họp mặt của con cháu dịp lễ, Tết hay giỗ chạp. Điều đáng tiếc là nguồn ảnh về đồng chí Phạm Hùng với gia đình rất hiếm, chỉ có vài tấm ảnh chụp đồng chí Phạm Hùng trong sinh hoạt đời thường đang trưng bày ở Khu tưởng niệm.

Ông Phạm Văn Thông giới thiệu về bác Hai - Phạm Hùng.

Ông Thông nhớ lại, gia đình thời đó không khá giả nhưng ông bà nội rất quan tâm việc học hành của con cái. Vì vậy, không chỉ giỏi chữ, bác Hai còn là người rất giỏi võ và đam mê thể thao, nhất là bóng đá. Bác cũng thích văn nghệ như tuồng, đờn ca tài tử... Sinh thời, bác Hai là người hết mực yêu thương gia đình, quan tâm chăm lo, nuôi dạy con cháu nên người. Mỗi khi về làm việc với địa phương, do bận việc bác Hai chỉ về thăm nhà trong thời gian ngắn, tranh thủ về giờ nghỉ trưa, ít có dịp bác ăn bữa cơm trọn vẹn với gia đình. Một lần, về thăm nhà đúng lúc cả gia đình đang đi làm ruộng, bác Hai vội ra đồng, lội xuống ruộng trò chuyện cùng gia đình, bà con láng giềng, hỏi chuyện đồng áng, mùa vụ, năng suất lúa gạo. Một lần khác, có người trong họ kêu đói khổ, bác Hai khuyên đất nước còn khó khăn, gia đình phải vững tin vào Đảng, sự nghiệp cách mạng của đất nước, cố gắng động viên nhau vượt qua khó khăn, con cháu phải học hành thành tài, nêu gương cho người khác. “Lần ấy, nghe tin bác Hai về thăm nhà, tôi đang mặc quần đùi mà phấn khởi lắm, chạy thẳng ra xe, sà vào lòng bác. Bác Hai xoa đầu, dạy tôi cách giao tiếp với người lớn, cách bắt tay lịch sự với mọi người. Những bài học ý nghĩa đó, tôi không bao giờ quên được” - ông Thông hồi tưởng.

Dẫn chúng tôi đến ngôi nhà nhỏ bên cạnh từ đường, ông Thông cho biết: Tại ngôi nhà này nhiều năm qua, gia đình phụng dưỡng người em gái thứ tư và thứ sáu của bác Hai. Cô Tư là người hay kể về bác Hai nhất. Thời gian bác Hai bị địch bắt, một mình cô Tư phải gánh vác việc nhà, chăm sóc đàn em. Cô Tư đã mất cách đây vài năm. Hiện chỉ còn cô Sáu - bà Phạm Thị Thanh (97 tuổi) là người duy nhất trong 9 anh em của bác Hai còn sống, nhưng sức khỏe đã yếu nhiều, trí nhớ cũng giảm sút. Trò chuyện về đồng chí Phạm Hùng, bà Thanh không còn nhớ chính xác về thời gian, sự kiện nhưng bà quả quyết rằng: “Anh Hai là người học rất giỏi, thường động viên các em, con cháu phải chăm chỉ học tập, chấp nhận “vay lúa chứ không vay chữ”. Giọng bà run run, lặp đi lặp lại câu nói: “Anh Hai tốt bụng lắm! Anh Hai là người bao dung, yêu thương mọi người, hay bênh vực cho kẻ yếu”.

Khu tưởng niệm cố Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Hùng tại Long Hồ, Vĩnh Long.

Ông Thông kể thêm: Bác Hai rất thương vợ. Hai bác dù những năm đã lớn tuổi, bao giờ cũng xưng hô “anh, em” và yêu quý, trân trọng nhau. Lúc bác gái bệnh, ăn uống khó khăn, các anh chị thường dành việc giúp bác gái ăn để cho bác Hai nghỉ ngơi. Nhưng bác Hai bảo đây là việc của bác. Được gần nhau lúc nào, bác cũng tự tay chăm sóc cho vợ. “Mọi người trong gia đình, họ hàng đều học Bác Hai ở tác phong bình dị, gần gũi, ân cần, cởi mở và rộng lượng với mọi người nhưng lại rất nghiêm khắc với chính mình. Bác Hai sống thanh cao, tiết kiệm, yêu lao động, quý trọng thời gian, không ham muốn quyền lợi cho riêng mình. Câu nói của bác Hai “Chúng ta còn sống còn làm việc và học tập, còn sống còn lao động và chiến đấu” như sợi chỉ kết nối xuyên suốt các thế hệ con cháu của gia đình, giữ vững truyền thống, noi gương, học tập bác Hai”.

Những ngày này, khắp các con đường dẫn đến Khu tưởng niệm cố Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Hùng cờ hoa rực rỡ, kỷ niệm 105 năm Ngày sinh Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Hùng. Đứng trong Khu tưởng niệm, lòng chúng tôi dâng lên cảm xúc bâng khuâng, tự hào khó tả. Trên mảnh đất này, hơn trăm năm trước đã sinh ra nhà lãnh đạo tài năng của Đảng, Nhà nước, dân tộc ta đã có nhiều cống hiến trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tấm gương của đồng chí Phạm Hùng luôn tỏa sáng theo thời gian...