Trong chiều sâu văn hóa, lịch sử
Như thường niên, cuối năm 2022, thực hiện chỉ đạo của Thành ủy, UBND TP Hồ Chí Minh, Sở Thông tin và Truyền thông thành phố chủ trì, phối hợp với các cơ quan chức năng và lãnh đạo các cơ quan thông tấn, báo chí Trung ương và TP Hồ Chí Minh tổ chức bình chọn 10 sự kiện tiêu biểu. Kết thúc năm 2022 với nhiệm vụ chính trị trọng tâm là thích ứng an toàn, phục hồi các hoạt động kinh tế-xã hội sau đại dịch Covid-19, TP Hồ Chí Minh đã đạt nhiều thành tích, dấu ấn trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại... Dưới góc nhìn toàn cảnh và cụ thể, các cơ quan thông tấn, báo chí đã đề xuất danh sách những sự kiện tiêu biểu trước khi Hội đồng bình chọn xem xét, quyết định. Tất cả cơ quan thông tấn, báo chí đều đề xuất và đặt lên hàng đầu sự kiện phát triển Không gian văn hóa Hồ Chí Minh.
Ý tưởng hình thành Không gian văn hóa Hồ Chí Minh được giới chuyên gia văn hóa, khoa học lịch sử, cán bộ quản lý... đề cập trên nhiều diễn đàn, hội thảo khoa học từ lâu, đặc biệt là từ khi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta triển khai học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Thông qua truyền thông, ý tưởng ấy nhanh chóng nhận được sự đồng tình, hưởng ứng của đông đảo người dân. Sinh thời, học giả An Chi, một trong những nhà nghiên cứu ngôn ngữ văn hóa hàng đầu tại TP Hồ Chí Minh luôn dành sự quan tâm đặc biệt đối với vấn đề này.
Theo học giả An Chi: TP Hồ Chí Minh có lợi thế đặc trưng về địa lý, lịch sử và môi trường văn hóa, xã hội để xây dựng, phát triển Không gian văn hóa Hồ Chí Minh. Thành phố này là nơi chàng thanh niên Nguyễn Tất Thành rời Tổ quốc ra đi tìm đường cứu nước. Các giá trị văn hóa vật thể, từ hệ thống di tích lịch sử-văn hóa liên quan đến sự kiện có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, quyết định vận mệnh dân tộc, tương lai đất nước đang được bảo tồn, phát huy cao độ. Từ căn nhà số 5 phố Châu Văn Liêm, quận 5, nơi chàng thanh niên Nguyễn Tất Thành ở trước khi rời xa Tổ quốc, đến Bến Nhà Rồng, nơi Người với bí danh Văn Ba, bước lên con tàu viễn dương của Pháp bôn ba tìm đường cứu nước... đã trở thành di sản vô giá.
Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, việc lấy tên của Người đặt cho thành phố Sài Gòn đã thể hiện lòng biết ơn vô hạn của đồng bào, chiến sĩ cả nước đối với Bác. Sau gần nửa thế kỷ mang tên Bác, từ nguồn lực vật chất đến đời sống tinh thần, chiều sâu, bề dày văn hóa, các thế hệ quân, dân TP Hồ Chí Minh đã bồi đắp hệ giá trị văn hóa Hồ Chí Minh lên tầm cao mới. Văn hóa Hồ Chí Minh hiện diện trong tư duy, nếp sống, lối sống nghĩa tình, hào hiệp của các tầng lớp nhân dân, là nhân tố quan trọng của nền tảng tinh thần, động lực phát triển. Phát triển Không gian văn hóa Hồ Chí Minh để làm sâu sắc hơn hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam mang sắc thái của Thành phố mang tên Người, vừa là mục tiêu, vừa là động lực, giải pháp để xây dựng thành phố tiến lên văn minh-hiện đại-nghĩa tình...
Giá trị đặc trưng, nguồn lực mạnh mẽ
Không gian văn hóa Hồ Chí Minh là tổng thể các giá trị văn hóa tinh thần thuộc tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh hòa quyện văn hóa dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại. Tại Đại hội Đảng bộ TP Hồ Chí Minh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025, vấn đề này được xác định là một trong những nội dung trọng tâm của mục tiêu xây dựng, phát triển thành phố. Văn kiện đại hội xác định: “Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, hình thành Không gian văn hóa Hồ Chí Minh. Phát huy đặc trưng, văn hóa, tính cách của con người thành phố luôn năng động, sáng tạo, đi đầu, dám chấp nhận thử thách, nhân ái, nghĩa tình.
Quy hoạch và phát triển các cơ sở văn hóa, các chương trình nghệ thuật thường niên gắn với tư tưởng, đạo đức, phong cách và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh, làm cho văn hóa Hồ Chí Minh thấm sâu vào người dân thành phố, là một nguồn sức mạnh đặc thù của con người Thành phố mang tên Bác”. Nghị quyết Đại hội XI Đảng bộ TP Hồ Chí Minh ghi rõ: “Xây dựng TP Hồ Chí Minh trở thành Không gian văn hóa Hồ Chí Minh, nơi tư tưởng, đạo đức, phong cách và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn hiện hữu thường xuyên, trở thành tinh thần, giá trị văn hóa đặc trưng của người dân, cán bộ, đảng viên của Thành phố mang tên Bác”.
Sau thời gian dài bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch Covid-19, năm 2022, việc triển khai xây dựng Không gian văn hóa Hồ Chí Minh đã được lãnh đạo thành phố quan tâm, chỉ đạo thực hiện trong hệ thống chính trị các cấp. Hiện nay, các địa phương cấp quận đã xây dựng Không gian văn hóa Hồ Chí Minh tại trung tâm văn hóa và các không gian công cộng phù hợp. Nhiều cơ quan, ban, ngành có Không gian văn hóa Hồ Chí Minh trong công sở. Tại các địa điểm này, Không gian văn hóa Hồ Chí Minh được triển khai đồng bộ về cả văn hóa vật thể và văn hóa phi vật thể. Cùng với đó, các cơ quan chức năng triển khai đề án bảo tồn, trùng tu, tôn tạo và phát huy các giá trị di tích lịch sử-văn hóa, rà soát, bổ sung hoàn thiện các thiết chế văn hóa, quy hoạch, đầu tư xây dựng các công trình văn hóa mới. Công tác tuyên truyền, giáo dục đi sâu xây dựng, hình thành chuẩn mực văn hóa con người Thành phố mang tên Bác: Đoàn kết, dũng cảm, dám đi đầu, chấp nhận thử thách, năng động, sáng tạo, nhân ái, nghĩa tình.
Nhiều trường học, đơn vị giáo dục trong hệ thống giáo dục, đào tạo đã xây dựng Không gian văn hóa Hồ Chí Minh theo mô hình như một bảo tàng thu nhỏ, đầu tư trưng bày các hình ảnh, hiện vật, tư liệu, sách báo... về thân thế, cuộc đời, sự nghiệp cách mạng của Bác và tình cảm của Bác đối với tuổi trẻ, của tuổi trẻ đối với Người. Trong môi trường học đường, Không gian văn hóa Hồ Chí Minh giúp thầy trò bồi đắp lý tưởng cách mạng, tinh thần yêu nước một cách nhẹ nhàng, tự giác, cùng thi đua thực hiện tốt những điều Bác dạy.
    |
 |
Các đại biểu tham quan Không gian văn hóa Hồ Chí Minh tại Trường Đại học Tài chính Marketing TP Hồ Chí Minh. Ảnh: HÙNG KHOA
|
Không chỉ các cơ quan, đơn vị trong hệ thống chính trị, nhiều tổ chức tôn giáo, tổ chức xã hội nghề nghiệp cũng đã quan tâm xây dựng Không gian văn hóa Hồ Chí Minh. Trên địa bàn quận 5, Không gian văn hóa Hồ Chí Minh được xây dựng ở Trung tâm văn hóa quận, tạo môi trường văn hóa tiêu biểu để người dân tham quan, thưởng lãm, học tập. Trong khuôn viên Long Hoa cổ tự thuộc Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam quận 7, Không gian văn hóa Hồ Chí Minh được bố trí trưng bày trang trọng. Trong chốn thiền môn, các tăng ni, phật tử có không gian trang nghiêm để nghiên cứu, học tập tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, lan tỏa những giá trị văn hóa cao đẹp.
Đại đức Thích Hoằng Ninh, Trưởng ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam quận 7 cho biết: Long Hoa cổ tự trong kháng chiến là một cơ sở cách mạng. Các tăng ni, phật tử đã tham gia hoạt động cách mạng, bí mật nuôi giấu, chở che cán bộ của Đảng ngay trong lòng địch. Việc lựa chọn ngôi chùa này để triển khai xây dựng Không gian văn hóa Hồ Chí Minh nhằm bảo tồn, phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa, cùng thực hiện tâm nguyện hộ quốc, an dân...
Không gian văn hóa Hồ Chí Minh có ý nghĩa to lớn về đời sống văn hóa tinh thần đối với cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân. Để việc xây dựng, phát triển Không gian văn hóa Hồ Chí Minh đi vào thực chất, bảo đảm tính bền vững, giới chuyên gia đề xuất cần rà soát, quy hoạch bảo tồn các hệ thống di tích, công trình lịch sử có
giá trị gắn với xây dựng các thiết chế văn hóa mới, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục. Sự hài hòa giữa các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể trong Không gian văn hóa Hồ Chí Minh sẽ tạo nền tảng, động lực bồi đắp hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam mang đặc trưng Thành phố mang tên Bác.
NGUYỄN THẾ TRUNG