Hồ Chí Minh - bậc đại nhân, đại trí, đại dũng

Phóng viên (PV): Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đi xa hơn nửa thế kỷ nhưng tư tưởng và di sản của Người để lại còn sống mãi trong hành trình đi tới tương lai của dân tộc Việt Nam cũng như nhân loại tiến bộ. Đúng như Chủ tịch Cuba Phidel Castro từng nói: “Đồng chí Hồ Chí Minh thuộc về một lớp người đặc biệt mà cái chết lại gieo mầm cho sự sống, đời đời bất diệt”. Theo ông, đâu là điều đặc biệt khi nói về Hồ Chí Minh và di sản của Người?

leftcenterrightdel
PGS, TS Trần Minh Trưởng. Ảnh: TUẤN TÚ

PGS, TS Trần Minh Trưởng: Cũng với ý nghĩa như câu nói của Chủ tịch Phidel mà các đồng chí vừa nêu, Đại tướng Võ Nguyên Giáp của chúng ta từng khẳng định: “Thế giới đã và sẽ còn đổi thay, nhưng tư tưởng Hồ Chí Minh vẫn sống mãi trong kho tàng văn hóa nhân loại”. Bác đã đi xa nhưng để lại cho các thế hệ một di sản có giá trị trường tồn, vĩnh hằng, vừa có tính dân tộc, vừa mang tầm thời đại.

Điều đặc biệt khi nói về Hồ Chí Minh, theo tôi, thể hiện ở một số điểm sau:

Đó là một nhà tư tưởng lỗi lạc, nhà văn hóa kiệt xuất, tấm gương đạo đức sáng ngời. Luis Francisco Báez Hernández (1936-2015) là nhà báo, nhà văn Cuba có viết rằng: “Hồ Chí Minh là một trong những nhân vật phi thường của thời đại mình. Hồ Chí Minh phi thường chính trong sự giản dị và trong sáng của Người. Những người nông dân Việt Nam bình dị nhìn thấy ở Người niềm hy vọng và tinh thần sẵn sàng hy sinh vì thắng lợi cuối cùng của dân tộc. Toàn thể nhân dân Việt Nam và bạn bè quốc tế nhìn thấy ở Người phẩm chất của vị lãnh tụ có thể tập hợp và đoàn kết tất cả tầng lớp: Nông dân, công nhân, trí thức và mọi người Việt Nam yêu nước vì một mục tiêu chung là giành độc lập, tự do cho đất nước”… Hồ Chí Minh có phong cách đặc biệt: Phong cách tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo; phong cách làm việc trọng dân, gần dân, hiểu dân; phong cách diễn đạt đặc sắc; lối ứng xử văn hóa, tinh tế, có lý, có tình…

Người có đời sống riêng đặc biệt: Đó là đời sống khắc khổ, cần lao và tranh đấu.

Bác trở thành huyền thoại từ khi còn sống. Vào năm 1987, khi đại hội đồng của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) có Nghị quyết kỷ niệm 100 năm Ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh với tư cách “Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất”, Tổng giám đốc UNESCO Amadou Mahtar M’Bow đã nhấn mạnh: “Chỉ có ít nhân vật trong lịch sử trở thành một bộ phận của huyền thoại ngay khi còn sống và rõ ràng Hồ Chí Minh là một trong số đó”.

PV: Hồ Chí Minh, ở tầm vóc văn hóa và nhân cách lớn, có học giả nói rằng đó là bậc “đại trí, đại nhân, đại dũng”. Khi nghiên cứu về cuộc đời, sự nghiệp của Bác, ông có suy nghĩ gì về nhận xét trên?

PGS, TS Trần Minh Trưởng: Nhận xét đó là của nhà thơ Viên Ưng (Trung Quốc). Khi đọc tập thơ “Nhật ký trong tù” của Hồ Chí Minh, ông cho rằng: “Chúng ta được gặp tâm hồn vĩ đại của một bậc đại trí, đại nhân, đại dũng... Tôi cảm thấy trái tim vĩ đại đó đã tỏa ra ánh sáng chói ngời trong hoàn cảnh tối tăm”.

Nói đến Bác là nói đến “nhân” (nhân cách), “trí” (trí tuệ) và “dũng” (là bản lĩnh, sự dũng cảm, hy sinh).

Cuộc đời và sự nghiệp của Hồ Chí Minh, từ khi ra đi tìm đường cứu nước, cứu dân, cho đến khi sắp “từ biệt thế giới này” vẫn “chỉ tiếc là tiếc rằng không được phục vụ lâu hơn nữa, nhiều hơn nữa”. Đó là nhân cách lớn của một con người vĩ đại. Người có trái tim bao la, “thương yêu tất cả chỉ quên mình”. Khi biết tin con trai bác sĩ Vũ Đình Tụng hy sinh, Bác viết thư bày tỏ: “Tất cả thanh niên Việt Nam là con cháu của tôi. Mất một thanh niên thì hình như tôi đứt một đoạn ruột”. Không chỉ thương xót những mất mát của nhân dân mình, trái tim Người cũng đồng cảm với các dân tộc khác. Trong thư trả lời một bà mẹ Pháp, Bác viết: “…Tôi yêu mến thanh niên Pháp cũng như yêu mến thanh niên Việt Nam. Đối với tôi, sinh mệnh của một người Pháp hay sinh mệnh của một người Việt Nam đều đáng quý như nhau”.

Các học giả nước ngoài nghiên cứu sự nghiệp và tư tưởng Hồ Chí Minh cho rằng, Hồ Chí Minh là hình ảnh tiêu biểu, tốt đẹp nhất của dân tộc Việt Nam. Trong con người Hồ Chí Minh, có phẩm chất của Thánh, có tâm của Phật, có trí tuệ của Mác và Lênin, có đầu óc thiết thực của Tôn Trung Sơn, lại có cả tâm hồn Nguyễn Trãi và Nguyễn Du nữa.

Người là bậc “đại nhân, đại trí, đại dũng”, nhưng lại rất gần gũi trong “mỗi ước mơ, mỗi cuộc đời”. Như cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng từng viết lúc sinh thời: “Hồ Chí Minh cao mà không xa, mới mà không lạ, to lớn mà không làm ra vĩ đại, chói sáng mà không làm ai choáng ngợp, mới gặp lần đầu đã cảm thấy thân thiết từ lâu”...

Niềm tin, hành trang đi tới tương lai

PV: Cuộc đời Hồ Chí Minh là cuộc đời của một con người dâng hiến và hy sinh. Dâng hiến cho dân, cho nước, cho nhân loại tiến bộ. Hy sinh cả cuộc đời riêng vì sự nghiệp chung: “Quên nỗi mình đau, để nhớ chung” (Tố Hữu). Đúng như Người từng nói: “Tôi hiến cả đời tôi cho dân tộc tôi”. Ông có suy nghĩ gì về điều này?

PGS, TS Trần Minh Trưởng: Trong Điếu văn truy điệu Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng chí Lê Duẩn đã có một nhận định khái quát: “Hơn 60 năm qua, từ buổi thiếu niên cho đến phút cuối cùng, Hồ Chủ tịch đã cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta và nhân dân thế giới. Người đã trải qua một cuộc đời oanh liệt, đầy gian khổ hy sinh, vô cùng cao thượng và phong phú, vô cùng trong sáng và đẹp đẽ”.

leftcenterrightdel
Bác Hồ với thiếu nhi. Ảnh tư liệu

Trọn đời mình, Người đã hóa thân vào nhân dân-dân tộc và nhân loại. Người từng nói: “Độc lập cho Tổ quốc tôi, tự do cho dân tộc tôi và hạnh phúc cho đồng bào tôi, đó là tất cả những gì tôi muốn, đó là tất cả những gì tôi hiểu về chủ nghĩa xã hội (CNXH)”. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, CNXH là một hệ giá trị: Độc lập-Tự do-Hạnh phúc. Đây cũng là hệ giá trị cốt lõi của phát triển, là những giá trị đặc trưng và mục tiêu của CNXH Việt Nam mà Người suốt đời theo đuổi.

Hơn thế, Hồ Chí Minh còn hoạt động không biết mệt mỏi để góp phần vào sự nghiệp giải phóng các dân tộc, giải phóng con người bị áp bức, bóc lột trên thế giới…

PV: Di sản Hồ Chí Minh có vị trí và ý nghĩa như thế nào trong hành trình đi tới tương lai của dân tộc ta? “Nghĩ về Bác lòng ta trong sáng hơn”, theo ông, mỗi người, mỗi tổ chức cần có trách nhiệm như thế nào trong học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong giai đoạn mới?

PGS, TS Trần Minh Trưởng: Di sản Hồ Chí Minh là tài sản tinh thần vô giá của dân tộc, của nhân dân và của Đảng ta, là kim chỉ nam soi sáng, dẫn đường, là động lực tinh thần mạnh mẽ thúc đẩy công cuộc đổi mới ở nước ta đi tới thắng lợi. Di sản Hồ Chí Minh, đặc biệt là tư tưởng và tấm gương đạo đức của Người là nguồn cổ vũ các thế hệ người Việt Nam hôm nay và mãi mãi về sau trong cuộc hành trình lịch sử lâu dài tới lý tưởng, mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH.

Việc học tập và làm theo tấm gương của Bác vừa là trách nhiệm, nhu cầu và cũng là tình cảm của từng tổ chức và mỗi cá nhân. Trong đó, theo tôi, cần nhấn mạnh một số nội dung sau:

Trước hết, phải xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, mỗi cán bộ, đảng viên phải thật sự xứng đáng “là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”, như lời Bác dạy, luôn tận tâm, tận lực, góp phần vì sự nghiệp chung. Phải quan tâm bồi dưỡng, đào tạo thế hệ trẻ trở thành những cán bộ kế cận vừa “hồng” vừa “chuyên”, tiếp tục hoàn thành sự nghiệp cách mạng mà Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn.

Phát huy thực lực, phát triển kinh tế, văn hóa, củng cố quốc phòng, bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia. Mở rộng quan hệ bang giao quốc tế, chủ động hội nhập quốc tế, phát huy nội lực và ngoại lực, tạo ra tiềm năng, phát triển tiềm lực và đạt tới thực lực cho Việt Nam phát triển bền vững.

Củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, phát huy dân chủ và đồng thuận xã hội. Trong đó, lấy đoàn kết trong Đảng làm cơ sở để đoàn kết toàn dân, đoàn kết quốc tế. Phải giữ gìn sự đoàn kết trong Đảng “như giữ gìn con ngươi của mắt mình”.

Đồng thời, chống chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, quan liêu, tham nhũng, làm thất bại âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, phản động…

Bác đã đi xa hơn nửa thế kỷ nhưng tư tưởng, đạo đức, phong cách của Người còn sống mãi. Hình ảnh Hồ Chí Minh, di sản vĩ đại Người để lại không chỉ là hiện thân cho dân tộc mà còn là niềm tin, hành trang đi tới tương lai của Việt Nam và “tình hữu ái toàn thế giới”. Đúng như dự báo cách đây gần 100 năm của nhà báo người Liên Xô Osip Mandelstam trong cuộc trò chuyện với Nguyễn Ái Quốc vào năm 1923: “Từ Nguyễn Ái Quốc đã tỏa ra một thứ văn hóa, không phải văn hóa Âu châu, mà có lẽ là một nền văn hóa của tương lai… Qua cử chỉ cao thượng, tiếng nói trầm lắng của Nguyễn Ái Quốc, tôi như thấy được ngày mai, như thấy được viễn cảnh trời yên bể lặng của tình hữu ái toàn thế giới bao la như đại dương”.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

HOÀNG TIẾN - SONG THANH (thực hiện)