Trận phum Macak

Phum Macak cách Sisophon khoảng 6km về phía bắc, trên đường từ Sisophon vào Svaichek, Th’mopuok và các tỉnh phía Bắc Campuchia. Đường lên phum là đường đất. Các loại xe quân sự, mìn và pháo của cả ta và địch đã băm nát nền đường, việc cơ động bằng xe cơ giới hết sức khó khăn.

Theo tin trinh sát, sau khi ta chiếm được Sisophon, địch dồn về tập trung phòng thủ dọc Quốc lộ 56 hòng ngăn chặn ta phát triển lên hướng Svaichek, Th’mopuok và những khu vực trọng yếu dọc biên giới phía Tây Bắc Campuchia. Tại phum Macak, phum đầu tiên trên đường vào Svaichek, địch có khoảng một tiểu đoàn. Chúng tổ chức phòng ngự dọc hai bên quốc lộ, sát bìa phía nam của phum. Chúng coi Macak là điểm chốt đầu cầu nhằm ngăn chặn, tiêu hao, tiêu diệt lực lượng ta khi ta tấn công vào các cứ điểm của chúng trên tuyến đường này.

Tác giả (bên trái) chụp ảnh cùng một người lính quân đội Campuchia tại đền Preah Vihear (tháng 2-2019). Ảnh: NGUYỄN VŨ.

Với quyết tâm tiêu diệt lực lượng địch tại Macak, tạo thế để trung đoàn đập tan tuyến phòng ngự của địch trên hướng tây bắc Sisophon, trung đoàn sử dụng Tiểu đoàn 4 đảm nhiệm mũi vu hồi cánh phải còn Tiểu đoàn 6 theo đường lộ, đánh thẳng từ Sisophon lên, với sự yểm trợ của pháo binh và hai xe thiết giáp M.113.

Thực hiện nhiệm vụ được giao, Tiểu đoàn 6 sử dụng K11 là lực lượng chủ công, đi cùng hai xe M.113, bám dọc hai bên trục lộ đánh thẳng lên; K10 vòng bên phải, qua trảng, đánh hất sang phía tây; K9 là lực lượng dự bị; K12 bố trí hỏa lực đi theo các hướng tiến công. 

Chúng tôi kiểm tra máy rồi khoác ba lô xuống các đại đội theo sự phân công của tiểu đội trưởng. Tôi với Hải “lé” đi máy K9; Tiến “xòe” và Dục đi máy tiểu đoàn; Cương và Tâm đi máy K10; Mỹ và Toàn đi máy K11… Phiên hiệu các đại đội được thống nhất trong trận đánh mở đầu năm mới với tên các con sông: Sông Hồng, Sông Thao, Sông Lô… vô cùng lãng mạn. Hy vọng một trận đánh suôn sẻ.

7 giờ sáng, bộ đội hành quân theo dọc trục lộ. Khi còn cách mục tiêu khoảng 1.000m, các đại đội triển khai đội hình chiến đấu theo kế hoạch. Các chiến sĩ bộ binh nhanh chóng cơ động theo các mũi, các hướng được phân công. Đúng giờ hiệp đồng, pháo binh sư đoàn bắn cấp tập vào mục tiêu. Các loại hỏa lực của các đại đội cũng thi nhau nhả đạn về phía địch. Vì đi theo đội hình K9 nên chúng tôi ém quân dọc lộ quan sát trận đánh. 

Loạt pháo chi viện của sư đoàn bắn rất tốt, đạn nổ trúng những ngôi nhà giữa phum tạo thành những ngọn lửa đỏ rực sau những ánh chớp nhằng nhịt. Các loại hỏa lực bộ binh cũng bắt đầu lên tiếng. Những viên đạn B40, B41 bắn chéo qua mặt đường vạch thành những vệt lửa, những vầng lửa và khói bụi bùng lên sau những tiếng nổ “oàm oàm” của cối 82. Tiếng hô xung phong đã vang rền cả ba mặt phum. Dọc lộ, bộ đội cặp hai bên hai chiếc M.113 tiến rất đều, mấy khẩu đại liên trên hai chiếc xe thiết giáp bắn như đổ đạn về phía địch.

Trong phum vẫn hoàn toàn im lặng, không có tiếng súng bắn trả. 

Nhiều người đã nghĩ là địch bỏ chạy, hoặc trinh sát báo cáo không đúng tình hình. Chuyện đó cũng là bình thường bởi có không ít trận truy quét, ta bắn như mưa vào mục tiêu mà cuối cùng khi chiếm phum chẳng thấy tên địch nào.

Nhưng đúng lúc bộ đội ta bắt đầu chủ quan, cứ đi khơi khơi qua trảng thì địch nổ súng. Chúng đội hầm lên, tổ chức phản công hết sức quyết liệt. Các loại súng của địch trong phum đồng loạt bắn ra như mưa, tiếng đạn nổ chát chúa và chủ yếu là hỏa lực. Những khẩu 12,7mm, đại liên của chúng bắn như vãi đạn, B40, B41, M79 và các loại cối, ĐKZ của chúng cũng liên tục nhả đạn. Do bị bất ngờ nên bộ đội ta lúng túng không kịp trở tay, nhiều chiến sĩ bộ binh bị thương và hy sinh.

Ngay trong phát B40 đầu tiên, một tên “Pốt nữ” nằm trong hố cá nhân ven đường đã bắn trúng chiếc M.113 dẫn đầu đội hình cánh trái. Đầu chiếc xe bị viên đạn bắn sụp xuống và chiếc xe bốc cháy dữ dội. Tiếng đạn nổ trong xe và cột khói đen kịt từ chiếc xe bốc lên làm cho trận chiến càng trở nên khốc liệt hơn. Anh em bộ binh, sau khi trấn tĩnh, tiếp tục nổ súng quyết liệt về phía địch, buộc chúng phải lui dần về phía cuối phum, tạo điều kiện cho lực lượng lên giải quyết thương binh, liệt sĩ. Những chiếc võng cáng thương liên tục được đưa về tuyến sau. 

Đoàn cựu chiến binh Trung đoàn 174 về thăm chiến trường xưa và tưởng nhớ đồng đội hy sinh tại Campuchia (tháng 2-2019).

Ngay sau khi bắn cháy chiếc xe M.113, tên “Pốt nữ” này cũng bị bộ đội ta tiêu diệt.

Tiểu đoàn trưởng Lê Huy Trạch ngồi trên chiếc M.113 chỉ huy chiến đấu nên khi địch bắn trúng xe thì anh bị thương. Cánh tay trái của anh bị gãy, máu thấm đỏ vạt áo nát bươm. Mấy anh em trinh sát lao về phía chiếc M.113 đang cháy, lôi anh và mấy chiến sĩ ra khỏi xe, dìu anh về phía sau rồi gọi y tá băng bó vết thương. Sau khi được băng bó, với chiếc băng trắng treo trên vai, anh kiên quyết không chịu rời về phía sau, mà ở lại chỉ huy bộ đội chiến đấu.  

Trận đánh diễn ra quyết liệt hơn dự kiến ban đầu, từ hơn 7 giờ sáng đến khoảng 11 giờ trưa. Ta làm chủ Macak và bọn địch phải rút ngược về cánh rừng phía tây bắc. Chúng bỏ lại hàng chục xác chết nhưng phía ta cũng bị thiệt hại khá nặng, nhiều chiến sĩ bị thương và hy sinh.

Lúc địch rút chạy, vì K11 bị hao hụt khá nhiều lực lượng và mất sức chiến đấu nên K9 lên thay thế. Tôi với Hải “lé” chạy cùng K9 tiếp tục truy kích địch. Lúc đội hình tạm dừng ở bìa phum phía tây bắc, tôi nằm ngay phía sau một ụ mối, gần khẩu đội cối 60. Địch bắn trả dữ dội, mấy quả đạn cối rơi xuống cái đầm nước bên cạnh nổ lộp bộp, bùn đất bắn lên tung tóe. Vậy mà không hiểu sao, đúng lúc ấy tôi cảm thấy rất buồn ngủ. Cơn buồn ngủ ập đến rất nhanh và không thể nào cưỡng lại được. Tôi nói với một chiến sĩ ở khẩu đội cối:

- Tao buồn ngủ quá. Khi nào đi tiếp gọi tao nhé!

Rồi cũng rất nhanh, tôi bừng tỉnh. Chẳng biết mình ngủ được mấy phút nhưng khi tỉnh dậy thì lại tỉnh táo như thường. Phía trước, khẩu đội cối vẫn đấy, mấy anh em xạ thủ đang thì thào, chỉ trỏ... Thì ra họ nhìn thấy mấy thằng “lính Pốt” chạy cắt ngang đội hình ở khoảng cách rất gần, nên bàn nhau điều chỉnh cự ly để tiêu diệt chúng.

Mấy viên cối bắn đi, tiếng nổ oàm oàm ngay phía trước.

Rồi tiểu đoàn có lệnh thu quân, chúng tôi ngược trở lại phum để ra đường hành quân tiếp lên hướng Svaichek. Cả phum cháy rực, xác “lính Pốt” chết la liệt khắp nơi...

Mới đây, các cựu chiến binh Trung đoàn 174 có dịp quay lại Campuchia, thăm những địa danh mang những kỷ niệm của một thời chinh chiến. Chỉ sau 10 phút xe chạy, chúng tôi đã có mặt tại Macak. Quãng đường mà 40 năm trước, chúng tôi phải đổ bằng bao nhiêu máu xương của đồng đội mới có thể vào được, giờ đây chỉ đi khoảng 10 phút.

Tất cả đã đổi khác. Con đường được trải asphalt phẳng lỳ, thẳng tắp. Những ngôi nhà trong phum được xây cất gọn gàng, xinh xắn, mái ngói, mái tôn đỏ tươi. Những rặng dừa, thốt nốt xanh mướt, những người dân hiền lành nhìn chúng tôi với ánh mắt và nụ cười rạng rỡ… Mấy người qua đường hiếu kỳ nhìn một tốp người lạ hoắc từ nơi xa đến, chỉ trỏ các hướng từ đầu tới cuối phum, rồi trải tấm nilon xuống ven đường, đặt lên đó đồ lễ, thắp hương tưởng nhớ đồng đội đã hy sinh...

 

NGUYỄN VŨ ĐIỀN