QĐND - Hàng chục tác phẩm về Chủ tịch Hồ Chí Minh như: Bác quàng khăn đỏ cho thiếu nhi, Bác trồng cây, Bác đánh máy chữ, Bác ngồi làm việc giữa vườn cây… được treo trang trọng trong phòng khách tại tư gia của họa sĩ Đỗ Năm ở phường An Bình, quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ đã đưa chúng tôi trở lại tuổi ấu thơ của những ngày còn ngồi trên ghế nhà trường với cặp mắt xoe tròn khi cô giáo đọc cho nghe những mẩu chuyện về Bác… Ngoài phòng khách, anh Đỗ Năm còn dành một khoảng không gian gần 200m2 trên tầng nhà để trưng bày các tác phẩm nghệ thuật hội họa, điêu khắc của anh trên nhiều chất liệu: Lụa, gỗ, nhôm, quả dừa… Trong đó, có nhiều tác phẩm đoạt giải cao như: Bức tranh “Chiến thắng Tầm Vu” được làm từ gạo, lúa, đậu xanh, đậu đỏ… đoạt Huy chương bạc Triển lãm Mỹ nghệ toàn quốc; bức tranh chạm khắc “Đua ghe ngo” tái hiện hình ảnh đoàn người đang tập trung sức lực, đoàn kết, gắng sức chèo ghe ngo trong ngày hội, được làm bằng một trái phượng vĩ khô, đoạt Huy chương đồng Triển lãm Mỹ nghệ toàn quốc…

Họa sĩ Đỗ Năm giới thiệu các tác phẩm của mình.

Trong các tác phẩm được “thực mục sở thị”, chúng tôi đếm được khoảng 80% các tác phẩm đang được trưng bày đều mang chủ đề về cách mạng và Bác Hồ. Như biết được những suy nghĩ của chúng tôi, họa sĩ Đỗ Năm giải thích:

- Với những người lính đã qua chiến tranh thì ký ức về tình đồng chí, đồng đội, về một thời hoa lửa mãi là hành trang theo suốt cuộc đời. Và ký ức ấy đã đưa tôi đến sự sáng tạo về một thời vượt dãy Trường Sơn cứu nước. Còn đề tài về Bác Hồ cũng được xuất phát từ tình cảm tôn kính và thiêng liêng nhất của tôi đối với Người. Hơn nữa, khi tôi học xong trung cấp mỹ thuật, tôi nhận công tác tại Bảo tàng Hồ Chí Minh, thuộc Ty Văn hóa-Thông tin tỉnh Nghệ An ở quê Bác. Nhờ vậy, tôi được tìm hiểu sâu hơn về cuộc đời, sự nghiệp và tấm gương đạo đức trong sáng của Người… Theo gương Bác, tôi phấn đấu học tập và năm 1969, đã thi đỗ và học hệ đại học ở Trường Đại học Mỹ thuật Hà Nội. Có thể nói, những thành công của tôi trên bước đường thực hiện ước mơ đều có bóng hình của Bác. Nhiều tác phẩm có giá trị đã được tôi tặng lại Bảo tàng Hồ Chí Minh ở các tỉnh, thành phố trong cả nước để trưng bày.

Họa sĩ Đỗ Năm sinh ra và lớn lên ở tỉnh Nam Định. Năm 1959, anh tham gia quân đội. Vốn có niềm đam mê và năng khiếu hội họa, tận dụng thời gian rảnh rỗi, anh thường lấy giấy bút sao lại những tấm ảnh phong cảnh, chân dung. Đồng đội thấy anh vẽ giống, vẽ đẹp liền nhờ anh sao lại các bức ảnh chụp người yêu, gia đình… để làm kỷ vật. Hết thời hạn phục vụ trong quân ngũ, Đỗ Năm đã thi đỗ vào Trường Trung cấp Mỹ thuật Hà Nội…

"Gia tài” sáng tác của họa sĩ Đỗ Năm lên tới hàng trăm tác phẩm, được làm từ nhiều chất liệu. Nhưng ấn tượng nhất vẫn là các tác phẩm được sáng tạo từ... phế liệu. Hàng nghìn khúc dây điện nhỏ nhiều màu sắc dưới bàn tay nghệ thuật của họa sĩ Đỗ Năm đã tạo nên những bức tranh kỳ diệu như: Chân dung Bác Hồ trong cuộc sống hằng ngày, chân dung Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong bộ quân phục tươi cười đôn hậu, phong cảnh bến Ninh Kiều nên thơ với hình ảnh người con gái miền Tây yêu kiều trong chiếc áo dài truyền thống, tay che nghiêng nón lá… Nhiều bức tranh làm bằng chất liệu này của họa sĩ Đỗ Năm đã có mặt ở rất nhiều nước như: Pháp, Ô-xtrây-li-a, Thái Lan, Nhật Bản…

Họa sĩ Đỗ Năm kể: Những năm đầu giải phóng, tôi được điều về Cần Thơ nhận công tác. Trong công việc thường xuyên tiếp xúc với bên bưu chính viễn thông. Tôi thấy, khi sửa chữa dây điện thoại, các nhân viên bưu chính thường bỏ đi những mẩu cáp vụn mà trong đó có nhiều sợi nhỏ đủ màu sắc. Màu dây rất khó phai và bền. Tôi bắt đầu xây dựng ý tưởng làm tranh bằng các sợi nhỏ này. Để hoàn chỉnh một tác phẩm cần qua nhiều công đoạn: Đầu tiên cắt dây điện thành những đoạn nhỏ với nhiều kích cỡ để tạo thành độ dài của đường nét, hay giới hạn của những gam màu theo ý định của mình. Tiếp theo, phải vẽ hoàn chỉnh bức tranh và sắp xếp các sợi dây điện theo ý tưởng về màu sắc và hình khối. Lúc sắp xếp xong thì phủ lên chúng một lớp keo đặc biệt, trong suốt, không thấm nước và khi lớp keo khô là lúc bức tranh hoàn thành.

Tham quan phòng tranh, chúng tôi như lạc vào một không gian nghệ thuật được kết tinh từ niềm đam mê nghệ thuật, sự sáng tạo và tình yêu cách mạng của họa sĩ Đỗ Năm. Một trong những “đứa con tinh thần” ưng ý nhất của anh là tác phẩm điêu khắc trên thân gỗ mít cao hơn 2m được mang tên “Trường ca hai cuộc kháng chiến”. Tác phẩm tái hiện hình ảnh những đoàn quân với những chiến thắng trong hai cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc, mà điểm nhấn của bản trường ca là chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh với nụ cười đôn hậu, ánh mắt đang dõi theo đoàn quân...

Bài và ảnh: NGỌC GIANG