QĐND - Chúng tôi về Khu Hạ, xã Tráng Liệt (huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương), tìm gặp các chiến sĩ của Trung đội nữ dân quân xã Tráng Liệt hai lần bắn cháy máy bay Mỹ trong chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân của Mỹ ra miền Bắc. Ký ức một thời cứ thế ùa về trong câu chuyện của họ...

Ngồi ở phòng khách nhâm nhi tách trà nóng, chúng tôi chuyền tay nhau tấm ảnh tư liệu mang dòng chữ: “Trung đội nữ dân quân xã Tráng Liệt (Bình Giang)-đơn vị hai lần bắn cháy máy bay Mỹ”. Tấm ảnh tuy đã úa màu theo thời gian nhưng khuôn mặt của các nữ dân quân ngày ấy vẫn còn rõ nét. Chỉ vào tấm ảnh chụp năm xưa, bà Đào Thị Kim, nguyên Trung đội trưởng Trung đội nữ dân quân xã Tráng Liệt, nhớ lại: “Hôm đó là ngày máy bay Mỹ càn quét ác liệt nhất, chúng ném bom xối xả vào những mái nhà, người dân vô tội. Quyết không để chúng tiếp tục hoành hành, tôi cùng các chị em trong trung đội quyết tâm bắn rơi máy bay. Sau mấy loạt đạn, chúng tôi đã bắn hạ được chiếc F4H của địch. Lúc đấy, chị em vô cùng vui mừng, phấn khởi. Sau khi bắn cháy được chiếc F4H, quân khu đã cử người về động viên, khen thưởng thành tích của đơn vị”.

Các nữ dân quân xã Tráng Liệt ôn lại kỷ niệm hai lần bắn cháy máy bay Mỹ năm 1968.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, dòng sông Luộc và sông Thái Bình chảy qua địa phận tỉnh Hải Dương là tuyến vận tải thủy đặc biệt quan trọng. Địch thường xuyên cho máy bay tập trung trinh sát và quần thảo khu vực Cống Bá Thủy (xã Long Xuyên, huyện Bình Giang). Trước tình hình đó, Tỉnh đội đã điều động, bố trí lực lượng và lên kế hoạch tác chiến cho lực lượng dân quân. Trung đội nữ dân quân trực chiến xã Tráng Liệt gồm 14 người, được trang bị 4 khẩu 12,7mm; 2 súng trường K44, luôn ở tư thế sẵn sàng nhả đạn khi máy bay Mỹ xuất hiện. Hằng ngày, các nữ dân quân có mặt tại trận địa từ rất sớm, người củng cố lại hầm hào công sự, thay lá ngụy trang mới, người kiểm tra tình trạng kỹ thuật của súng đạn, cắt cử người quan sát, trực chiến 24/24 giờ…

Khoảng 23 giờ 30 phút ngày 23-2-1968, từ hướng Đông Nam xuất hiện một tốp máy bay A64 bay vào trận địa khu vực Cống Bá Thủy. Ở tầng cao, một tốp máy bay tiêm kích F4H làm nhiệm vụ ném bom và phóng rốc-két. Quan sát trận địa, từ trên không, chiếc máy bay F4H thứ nhất bổ nhào ở độ cao 700m phóng rốc-két, bị dân quân xã Tráng Liệt bố trí trên mặt đê bắn chặn nên phải nâng độ cao và rút chạy. Chiếc F4H thứ hai tiếp tục bổ nhào vào công kích mục tiêu. Khi chiếc thứ hai bổ nhào trút bom cũng là lúc lá cờ hiệu màu đỏ trong tay Trung đội trưởng Đào Thị Kim phất lên phía trước, cùng khẩu lệnh đanh gọn, dứt khoát: “Bắn!”. Cả trung đội đồng loạt nhả đạn, cả trận địa rền vang tiếng súng, đất, cát bay mù mịt. Từng loạt đạn đỏ lừ phóng thẳng lên không trung, chụp lấy máy bay địch. Chiếc máy bay F4H trúng đạn, phụt một luồng khói dài rồi lao nhanh ra phía biển.

Thành tích đó như một luồng sinh khí, động lực to lớn thúc giục chị em trong trung đội không quản ngại gian khó, tiếp tục hăng say chiến đấu lập công. Ngày 31-3-1968, trung đội bắn cháy chiếc máy bay thứ hai A64 của giặc Mỹ. Bà Cao Thị Nam, nguyên Khẩu đội trưởng Khẩu đội 1, bồi hồi kể: “Sau chiến công lần thứ nhất, trung đội được lệnh di chuyển trận địa sang Tứ Kỳ, Ninh Giang. Khoảng 22 giờ, máy bay Mỹ xuất hiện trên vùng trời Ninh Giang, bên bờ sông Luộc. Nhận được lệnh, cả trung đội nhanh chóng vào vị trí, sẵn sàng chiến đấu, khi phát hiện chiếc A64 hạ thấp độ cao, chúng tôi bình tĩnh quan sát, đón lõng, chủ động chờ cho máy bay vào đúng cự ly thuận lợi. Các khẩu đội đồng loạt nổ súng, chiếc A64 ở đầu đội hình trúng đạn bốc cháy, những chiếc còn lại hoảng hốt nâng độ cao quay đầu tháo chạy ra biển. Lúc đó, tôi vui mừng, phấn khởi quá, không kịp lau mồ hôi, đất cát lấm lem mặt mũi, mọi người ôm chầm lấy nhau, hô to: Máy bay cháy rồi! Máy bay cháy rồi!”...

Không chỉ giỏi đánh giặc, các nữ dân quân Tráng Liệt còn là những người phụ nữ “Ba đảm đang”, tham gia đào hàng nghìn mét giao thông hào, xây dựng các trận địa pháo, san lấp đất trồng rau xanh, cấy lúa… tự túc lương thực, thực phẩm, góp phần chi viện cho tiền tuyến miền Nam. Những chiến công liên tiếp của Trung đội nữ dân quân đã làm nức lòng quân, dân Hải Dương. Trung đội được Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng nhì, 5 phái đoàn của các nước: Liên Xô, Trung Quốc, In-đô-nê-xi-a, Cam-pu-chia và Lào do Trung ương giới thiệu đã đến thăm và học tập kinh nghiệm của trung đội, cả 14 thành viên của trung đội đã được Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Hải Dương trao tặng Huy hiệu Ba đảm đang, riêng bà Đào Thị Kim vinh dự được tặng thưởng Huy hiệu Bác Hồ.

Bà Đào Thị Kim mang cho tôi xem cuốn sổ được bà dùng để ghi nhật ký, làm thơ, ghi lại tên tuổi, quê quán của những chị em dân quân tham gia trực chiến thời đó, cũng như những chiến công, những dấu mốc lịch sử đáng nhớ của đơn vị qua các thời kỳ. Giọng bà run run: “Những chiến sĩ nữ dân quân anh dũng năm xưa, nay mỗi người một hoàn cảnh khác nhau, các chị tuổi đã cao, sức đã yếu, đi lại khó khăn. Tuy vậy, các chị đều sống gương mẫu với con cháu và bà con xóm giềng; mỗi năm một lần vào ngày 31-3, Trung đội nữ dân quân năm xưa lại tổ chức họp mặt để ôn lại truyền thống, ôn lại những tháng ngày đã sống và chiến đấu vì độc lập, tự do của Tổ quốc”.

Bài và ảnh: NGUYỄN VĂN THANH