Viên Ngoại, An Đà là hai thôn chỉ cách nhau một con đường nhỏ, thuộc xã Đặng Xá, huyện Gia Lâm (nay là xã Thuận An), TP Hà Nội. Quý III-1977, Cục Tổ chức, Tổng cục Chính trị (TCCT) Quân đội nhân dân Việt Nam thành lập bộ phận viết Thẻ đảng viên nhằm thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV của Đảng (tháng 12-1976). Lần đầu tiên, Ban Bí thư Trung ương Đảng quyết định phát Thẻ đảng viên cho các đảng viên chính thức. Ban Tổ chức Trung ương lấy lực lượng của Quân đội làm nòng cốt. Ngoài việc viết cho Đảng bộ Quân đội, anh em còn đảm nhiệm viết Thẻ đảng viên cho Đảng bộ các tỉnh Tây Nguyên và miền núi; các đảng đoàn ở nước ngoài... Chúng tôi được tuyển chọn với tiêu chí hàng đầu: Lý lịch căn bản, là đảng viên, quá trình công tác tốt và quan trọng nhất là chữ viết đẹp, chuẩn.

Những ngày đầu ở vị trí mới, chúng tôi sống kham khổ, thiếu thốn: Cơm không đủ no, suốt ngày chỉ có rau già úa xào và luộc thay nhau. Do chưa đủ người, anh em được cấp trên giao nhiệm vụ củng cố hồ sơ đảng viên toàn quân do Cục đưa xuống và tranh thủ tập viết chữ. Tuy nhiên, do chưa có mẫu chữ thống nhất nên tự mình tập viết là chính, hoặc “học mót” nhau về kiểu cách để bổ sung thêm vào “vốn chữ” của mình. Cục Tổ chức đưa một số mẫu thẻ mà Ban Tổ chức Trung ương đang cân nhắc để chúng tôi tham khảo. Anh em đề nghị kiểu chữ viết trên Thẻ đảng viên nên lấy kiểu chữ đứng, theo mẫu chữ của Bộ Giáo dục (nay là Bộ Giáo dục và Đào tạo) quy định; đồng thời có sáng kiến đo chiều cao cỡ chữ, chiều dài của dòng, rồi cắt khung trên bìa cứng để tập viết cho thống nhất. Khoảng cách giữa chữ với chữ, độ rộng của mỗi nét chữ đều phải thống nhất cao. Đây là những đóng góp không nhỏ của đoàn Quân đội cho Ban Tổ chức Trung ương, làm cơ sở để tập huấn (một tuần) viết Thẻ đảng viên toàn quốc vào tháng 6-1978, tại Trường Lê Hồng Phong (Hà Nội). Ban Tổ chức Trung ương biểu dương các sáng kiến và kết luận viết chữ theo đề xuất của đoàn Quân đội; thống nhất trong toàn Đảng về nội dung tờ khai làm thẻ của đảng viên, quy trình nhận hồ sơ từ cơ sở, đối chiếu, thẩm định qua các cấp trước khi đưa về bộ phận viết; thống nhất quy trình viết thẻ, đóng dấu, giao nhận thẻ...

leftcenterrightdel

 Một Thẻ đảng viên được viết tay. Ảnh: GIA THỤY

Sau lớp tập huấn, chúng tôi chuyển về thôn Viên Ngoại, ở một nhà kho của tập thể Bưu điện. Anh em được địa phương cho ở trọ nhà dân, còn nhà kho là nơi ăn cơm và hội họp. Nghe tin các chú bộ đội về, bà con rất vui. Thấy thiếu thốn, nhiều gia đình đem rau xanh, cà muối tặng bếp ăn để cải thiện. Tuy giấu kín nhiệm vụ nhưng vẫn bị “lộ” do các cháu hay qua lại chơi với anh em. Không ít người dân thắc mắc: “Bộ đội gì mà chẳng thấy tập luyện, suốt ngày chỉ tập viết như học sinh thế?”. Những ngày ở Viên Ngoại thật trân quý, bà con đi làm đồng giao cho cả chìa khóa nhà, thấy anh em ăn uống kham khổ, nhiều nhà “bắt” chúng tôi đem cơm về ăn chung với gia đình. Sau mấy tháng, để tiện cho công việc, cấp trên chuyển chúng tôi về thôn An Đà.

Cũng giống như ở thôn Viên Ngoại, bà con An Đà rất quý mến bộ đội, nghe anh em đóng quân ở thôn, bà con thường mời chúng tôi vào nhà uống nước, nói chuyện thời sự; ngày chủ nhật, bà con thường mời chúng tôi vào ăn cơm cùng gia đình. Vui nhất vẫn là các em thanh, thiếu niên hay ra nhờ các anh bộ đội kẻ, vẽ vào sổ, trang trí những lúc sinh hoạt tập thể hoặc hội nghị. Chi đoàn Thanh niên An Đà do một cô giáo dạy mẫu giáo tên là Hoàng Mai An làm Bí thư, chủ động đến kết nghĩa với đơn vị, vào tối thứ bảy hằng tuần sinh hoạt văn nghệ rất vui và đầm ấm.

Cuối năm 1979, Ban Tổ chức Trung ương quyết định triển khai việc phát Thẻ đảng viên. Đợt 1 vào dịp kỷ niệm 50 năm Ngày thành lập Đảng (3-2-1930 / 3-2-1980). Trước khi bước vào công việc thầm lặng này, Trung tướng Phạm Ngọc Mậu, Phó chủ nhiệm TCCT đến thăm chúng tôi ở An Đà. Trong buổi gặp mặt, đồng chí Phạm Ngọc Mậu hỏi: “Các đồng chí có biết tiêu chuẩn của người đảng viên là gì không?”. Rất nhiều anh xin được trả lời, mỗi người mỗi ý kiến khác nhau. Trung tướng Phạm Ngọc Mậu bảo, các đồng chí trả lời đều không sai, nhưng tiêu chuẩn hàng đầu của người đảng viên là phải hoàn thành nhiệm vụ trước Đảng, Tổ quốc và nhân dân.

Đến ngày 19-5-2004, việc viết Thẻ đảng viên bằng tay chấm dứt. Sau đó, Thẻ đảng viên được làm với kích thước nhỏ gọn hơn và in trên máy. Sau này, mỗi khi có điều kiện, chúng tôi lại về Viên Ngoại, An Đà thăm chốn cũ, người xưa và chứng kiến cảnh đổi thay của quê hương...

HOÀNG LÊ QUÝ