"Đàn voi thép” từ Tây Nguyên đến Sài Gòn

QĐND - "Tôi may mắn được tham gia từ đầu chiến dịch cho đến ngày đại thắng. Hơn 40 năm quân ngũ, đã chiến đấu, công tác ở nhiều đơn vị. Trong cuộc trường chinh chống Mỹ, đã đi qua nhiều vùng đất, miền quê, nhiều chiến trường… Ở mỗi đơn vị tôi đã từng chiến đấu, công tác, có biết bao anh em đồng chí, người mất, người còn là một phần máu thịt của đời tôi!”-Vị tướng, người anh hùng chỉ huy “đàn voi thép” từng một thời lẫy lừng trận mạc Đoàn Sinh Hưởng ưu tư.

Trận đầu Chiến dịch Tây Nguyên

Sau chiến thắng vang dội ở Đăk Pét (Kon Tum) vào năm 1974 mà người trực tiếp chỉ huy trận đánh là Đại đội trưởng xe tăng Đoàn Sinh Hưởng, trên cơ sở phân tích chính xác, khoa học, Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng tư lệnh thấy được những điểm yếu trong thế bố trí chiến lược của địch. Trong kế hoạch chiến lược năm 1975, Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương đã chọn Tây Nguyên làm chiến trường chính.

Trung tướng Đoàn Sinh Hưởng, Tư lệnh Quân khu 4, chúc mừng cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 324 (Quân khu 4) hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ diễn tập tháng 5-2009. Ảnh: Mai Hương.

Để mở màn chiến dịch, Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương đã chọn Buôn Ma Thuột đánh trận đầu. Đoàn Sinh Hưởng tiếp tục được chọn giao nhiệm vụ chỉ huy Đại đội 9 xe tăng thuộc Trung đoàn 273 (Quân đoàn 3) đánh thọc sâu vào Sư đoàn 23 ngụy. Được giao nhiệm vụ quan trọng, Đoàn Sinh Hưởng đã tổ chức đội hình nhiều lần đi trinh sát, tiếp cận mục tiêu, tìm hướng đánh. Địa hình được địch bố trí hỏa lực mạnh với nhiều tầng, nhiều lớp chốt chặn, canh gác 24/24 giờ nhưng các chiến sĩ trinh sát của ta vẫn tiếp cận vào sát mục tiêu. Đúng 2 giờ sáng 10-3-1975, cuộc tiến công vào mục tiêu then chốt Buôn Ma Thuột bắt đầu. Trong tiếng pháo gầm dữ dội, kẻ thù đã không hề biết “đàn voi thép” của ta đang lao về phía chúng. Lúc này, kho Mai Hắc Đế đã bị đặc công của ta tiến đánh nhưng bị địch phản công. Khi “đàn voi thép” của Đại đội 9 tiến vào đã đánh bật sự phản kháng của địch, chiếm lại quyền kiểm soát kho Mai Hắc Đế, đồng thời giải nguy cho lực lượng đặc công.

Trên đà thắng trận, Đại đội 9 tiến đánh thẳng vào Sư đoàn 23 ngụy. Bị dồn vào chân tường, địch ngoan cố chống cự, tập trung hỏa lực nhằm ngăn cản xe tăng của ta. Hầu hết xe tăng của Đại đội 9 đều có người bị thương. Một quả đạn bắn trúng xe 980 của Đoàn Sinh Hưởng. Pháo thủ số 2 bị gãy tay trái, Đại đội trưởng Đoàn Sinh Hưởng điều pháo thủ từ xe khác lên thay thế, lúc này trong xe 980 chỉ còn 3 người lành lặn. Đoàn Sinh Hưởng vừa là trưởng xe, vừa làm pháo thủ, vừa chỉ huy đại đội, trực tiếp dẫn đầu đội hình cùng với lực lượng bộ binh xốc thẳng vào khu vận tải, quân y của Sư đoàn 23 ngụy. Quần nhau với địch ở khu vực hậu cần, truyền tin của địch, Đoàn Sinh Hưởng đã phát hiện và bắn cháy kho xăng địch. Bị xe tăng và bộ binh ta tiến công dồn dập, địch cho máy bay oanh kích. Đoàn Sinh Hưởng đã lệnh cho các xe dùng súng 12,7mm bắn máy bay, máy bay địch ném bom vào cả đội hình của chúng. Trước sự dũng mãnh của “đàn voi thép”, hàng loạt ngụy quân đã bỏ chạy thoát thân.

Tiếp tục tiến đánh vào trung tâm đầu não của Sư đoàn 23 ngụy, trên đường tiến quân phát hiện quân địch đang mai phục, Đoàn Sinh Hưởng đã chỉ huy bắn cháy 1 xe M113 và 1 xe M41, 1 xe Jeep và tiêu diệt hàng trăm binh lính ngụy. Tại đây, Đoàn Sinh Hưởng đã bắt sống tên Đại tá Luật-Phó tỉnh trưởng Đắc Lắc, rồi đánh thẳng vào Bộ tư lệnh Sư đoàn 23 ngụy. Chiếc xe 980 của Đại đội trưởng Hưởng bắn đổ cổng Bộ tư lệnh Sư đoàn 23 ngụy rồi xông thẳng vào cơ quan đầu não. Đúng 10 giờ 30 phút ngày 11-3-1975, Đại đội 9 và lực lượng của Sư đoàn 10 kéo cờ giải phóng tung bay trên nóc Sở chỉ huy Sư đoàn 23 ngụy. Đơn vị tiếp tục đánh xuống khu vực ngã năm, khu vực ngã sáu, cùng các cánh quân khác giải phóng hoàn toàn thị xã Buôn Ma Thuột.

Lấy xe tăng địch đánh địch

Trước sức mạnh của quân ta ở thị xã Buôn Ma Thuột, địch ở Gia Lai, Kon Tum rút chạy theo Đường 7 xuống Cheo Reo (Phú Bổn). Chúng hợp với lực lượng tàn binh về khu vực này hòng ngăn chặn sức tấn công của quân ta. Đại đội 9 được tăng cường cho Sư đoàn 320 đánh chặn địch ở đầu cầu sông Ba. Trước sự phát triển của chiến dịch, Đảng ủy Trung đoàn 273 quyết định giao số xe tăng T54 của Đại đội 9 cho đơn vị bạn và giao nhiệm vụ cho Đại đội 9 lấy xe tăng địch. Đoàn Sinh Hưởng chỉ huy đại đội đi lấy xe tăng địch rồi gấp rút huấn luyện sử dụng, tiến công thị xã Tuy Hòa. Trên đường hành quân, Đại đội 9 đã đánh tan trận địa pháo 105mm của địch ở Nhạn Tháp, khống chế toàn bộ hỏa lực của địch phòng ngự Tuy Hòa. Là mũi chủ công, Đại đội 9 đã dồn địch tháo chạy ra biển, không còn đường rút lui, địch vội gọi tàu chiến yểm trợ. Khi tiến đến đầu cầu Đà Rằng, phát hiện bốn chiếc tàu chiến địch hùng hổ lao vào, Đoàn Sinh Hưởng đã bình tĩnh lấy cự ly ngắm bắn cháy 3 tàu địch, sau đó cùng đơn vị đánh vào Sân bay Đông Tác và thị trấn Tuy An. Đúng 10 giờ ngày 1-4-1975, Phú Yên giải phóng, Đại đội 9 quay về tập kết ở Buôn Ma Thuột chuẩn bị cho Chiến dịch Hồ Chí Minh.

Xe tăng mang số hiệu 980 lập công xuất sắc trong Chiến dịch Tây Nguyên, nay được dựng mô hình làm Tượng đài Chiến thắng Buôn Ma Thuột ở ngã sáu-TP Buôn Ma Thuột (Đắc Lắc). Ảnh: Nguyễn Hoàng.

Từ Tây Ninh tiến về Sài Gòn chỉ có một con đường, quân chủ lực của ta phải qua cứ điểm ở khu vực cầu Bông. Đại đội 9 xe tăng được giao nhiệm vụ đánh chiếm cầu, đồng thời giữ vững chiếc cầu này. Nếu cầu Bông bị địch phá gãy, chúng ta có thể chậm trễ, đánh mất thời cơ lịch sử. Sáng 29-4, sau khi chiếm được cầu Bông, trong đội hình Đại đội 9 xe tăng chỉ còn 4 chiếc, nhưng phải đối mặt với một đoàn xe bọc thép địch gồm 24 chiếc M113 từ Hậu Nghĩa rút về Sài Gòn. Tương quan lực lượng 1 ta, 6 địch. Lúc này, Đoàn Sinh Hưởng hạ lệnh triển khai phương án đội hình phòng ngự gấp. Thấy ta có ít xe, địch hùng hổ lao vào, Đoàn Sinh Hưởng bình tĩnh bắn cháy chiếc đi đầu và ra lệnh cho đồng đội bắn chiếc khóa đuôi. Địch dồn lại, rối loạn đội hình. Bị tấn công vỗ mặt, khóa đuôi, xe địch tản ra hai bên ruộng lúa, Đoàn Sinh Hưởng tiếp tục bắn cháy thêm 4 chiếc, đội hình xe tăng của Đại đội 9 lần lượt bắn cháy thêm 6 chiếc khác. Bọn địch hoảng loạn không còn khả năng chiến đấu, ta tịch thu 12 chiếc xe tăng giao cho lực lượng phía sau.

Cũng trong mũi tấn công này, đúng 11 giờ ngày 29-4-1975, Đại đội 9 tiến vào thành Quan Năm (Hóc Môn), đánh thẳng vào ngã tư Bà Quẹo, đánh Trại huấn luyện Quang Trung làm tan rã đội hình địch. Đoàn Sinh Hưởng đã nhảy xuống hầm bắt sống 2 tên đại tá và cầm loa kêu gọi lính ngụy đầu hàng, sau đó đánh ra ngã tư Bảy Hiền. Thời cơ không chờ đợi, Đoàn Sinh Hưởng nghĩ ngay đến việc tiến đánh dinh Độc Lập và gọi điện báo cáo về Bộ tư lệnh Quân đoàn 3. Tuy nhiên, do yêu cầu nhiệm vụ, Chính ủy Quân đoàn Đặng Vũ Hiệp đã yêu cầu dừng lại, đồng thời chỉ đạo Đại đội 9 tham gia cùng lực lượng khác đánh vào Bộ Tổng tham mưu ngụy và Sân bay Tân Sơn Nhất. Khi Đại đội 9 hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ thì cũng là lúc thời khắc lịch sử đã đến. Trưa 30-4-1975, cờ giải phóng đã tung bay trên nóc dinh Độc Lập...

"Mới ngày nào mà bây giờ đã trọn 40 năm sau ngày giải phóng. Tôi còn nhớ, đêm đầu tiên của ngày toàn thắng chúng tôi không ai ngủ được. Nghĩ về những đồng chí, đồng đội thân yêu của mình đã ngã xuống trước ngày toàn thắng, nước mắt người còn sống cứ tuôn trào”-Trung tướng Đoàn Sinh Hưởng xúc động nói.
XUÂN HOÀNG