Trước khi nghỉ hưu, bà là Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, Ban Tổ chức Trung ương. Kể về Nam Kỳ khởi nghĩa, dì Bảy Huệ nhắc nhiều đến nhân vật được mệnh danh là “Hoàng hậu đỏ”: Đồng chí Nguyễn Thị Bảy.

Dì Bảy Huệ nhớ lại: Cần Giuộc, tỉnh Chợ Lớn (nay là huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An) là một trong những ngòi nổ của cuộc Khởi nghĩa Nam Kỳ. Trong Ban lãnh đạo cuộc khởi nghĩa có chị Nguyễn Thị Bảy, quê ở làng Vĩnh Hựu, tổng Hòa Đồng Trung, quận Gò Công, tỉnh Mỹ Tho (nay thuộc huyện Gò Công Tây, tỉnh Tiền Giang). Nhà nghèo, chị đi làm mướn, đốn củi ở Rừng Sác để kiếm sống. Được anh Chín Nẩy (Nguyễn Văn Ớt) dìu dắt và giác ngộ, chị đi theo con đường cách mạng. Họ trở thành vợ chồng và là đảng viên Đảng Cộng sản Đông Dương. Vợ chồng chị tích cực vận động nông dân, bày cách cho bà con đấu tranh đòi tăng tiền công cấy, công gặt... Các tổ chức nông hội, hội tương tế từ xã Phước Lại lan ra các làng lân cận, như Long Đức Đông, Long Hậu Tây, đến mức hồi đó cả 3 làng này được mệnh danh là “Khu vực đỏ”.

Nhờ giỏi giang và có uy tín, chị Bảy được chỉ định vào Quận ủy Cần Giuộc. Năm 1936, chị là Tỉnh ủy viên Tỉnh ủy Chợ Lớn và làm Bí thư Quận ủy Cần Giuộc, Ủy viên Ban chấp hành Hội Phụ nữ dân chủ tỉnh Chợ Lớn. Tháng 11-1940, nhận lệnh của Xứ ủy chuẩn bị cho cuộc Khởi nghĩa Nam Kỳ, chị được phân công chỉ đạo các lực lượng cách mạng ở “Khu vực đỏ” Cần Giuộc. Đúng giờ hẹn, mặc dù không thấy hiệu lệnh chung, nhưng nửa đêm, cánh quân do chị Bảy chỉ huy vẫn dũng mãnh xông lên chiếm đồn địch, cướp súng, phá tề, lập chính quyền cách mạng. Tại đây, ta làm chủ tình hình được hơn 3 ngày. Hôm sau, thực dân Pháp đưa lính lê dương về đàn áp, chúng đốt phá nhà cửa, bắt người, giết dân. Trong số đó, anh Chín Nẩy, Quận ủy viên Cần Giuộc, chồng chị Bảy cũng bị địch sát hại. Nén nỗi đau đứt ruột, chị vẫn chỉ huy lực lượng du kích cầm cự thêm 15 ngày rồi mới chịu rút về Rừng Sác.

leftcenterrightdel
 “Hoàng hậu đỏ” Nguyễn Thị Bảy (1908-1941).  Ảnh tư liệu

Chiều 14-12-1940, chị Bảy cùng với anh Trần Chí Nam bị địch phục kích gần bến đò Long Đức Đông. Anh Nam bị giặc Pháp bắn chết, còn chị Bảy bị bắt, trong tay đang cầm vũ khí. Trên đường dẫn giải từ Cần Giuộc về bót Polo, Chợ Lớn (nay thuộc quận 5, TP Hồ Chí Minh), chị bị đánh đập rất dã man, máu me đầy người. Không chút ngần ngại, chị lấy máu quệt vào một tên lính rồi thản nhiên nói: “Tôi muốn các người thấy chúng ta đều máu đỏ da vàng, đều là người Việt Nam, tại sao lại nỡ hại nhau?”. Mỗi lần bị tra tấn, nhục hình, chị trừng mắt nhìn tụi lính, giọng đanh thép: “Tụi bay là quân cướp nước và bán nước, nhất định sẽ bị những người cộng sản chúng tao đánh đổ!”. Trước sự bất khuất, kiên cường của chị, bọn cai ngục đành bó tay, chúng kiêng nể gọi chị là “Hoàng hậu đỏ”.

Khi chuyển sang khám Phú Mỹ, nơi biệt giam các nữ tù nhân chờ ngày đưa ra tòa đại hình, chị Bảy bị giam chung với chị Nguyễn Thị Minh Khai, Xứ ủy viên, Bí thư Thành ủy Sài Gòn-Chợ Lớn. Cả hai chị đều bị thực dân Pháp kết án tử hình. Sáng 26-5-1941, chúng đưa chị Bảy cùng 4 đồng chí: Mười Thiệp, Hai Tiếu, Hai Đáng và Châu ra xử bắn ở sân bóng Cần Giuộc. Bữa đó người dân trong quận xôn xao, đồng bào kéo đến rất đông, đến nỗi tụi lính mã tà gần như bất lực. Từ trên xe bước xuống, đĩnh đạc với mái tóc búi cao gọn ghẽ, chị Bảy vận bộ đồ lĩnh đen, cổ choàng khăn bông trắng. Mắt nhìn thẳng, chị hiên ngang đi giữa hai tên sen đầm. Chúng trói chị Bảy vào cột giữa, hai bên là các đồng chí của chị. Một cha cố đến xin rửa tội, chị Bảy lắc đầu. Khi nghe hỏi có nhắn gì cho gia đình không, chị liền nói to, kêu gọi đồng bào hãy đoàn kết, ráng đấu tranh đánh đuổi đế quốc Pháp để giành lại độc lập dân tộc. Kỳ này, khởi nghĩa thất bại, kỳ sau nhất định thành công!

Lính xông đến bịt mắt, chị Bảy không chịu và nói: “Để tao ngó thẳng vô họng súng chớ việc gì phải sợ”. Tại pháp trường, từ đám quan Tây đến tụi mã tà, hội tề đều hốt hoảng. Cả 5 chiến sĩ cách mạng đồng thanh, hô lớn:

- Đả đảo đế quốc Pháp!

- Đảng Cộng sản Đông Dương muôn năm!

- Việt Nam độc lập muôn năm!

Đồng bào Cần Giuộc, Phước Lại có mặt ai nấy đều rất cảm phục. Bà con tôn vinh gọi chị Bảy là “Bà cố Hỷ” linh thiêng. Tấm gương quả cảm, hy sinh oanh liệt của chị Nguyễn Thị Bảy và các chiến sĩ cách mạng đã gây xúc động mạnh trong các tầng lớp nhân dân. Chứng kiến từ đầu buổi thi hành án, ông Phan Văn Chương (1892-1985), còn gọi là Đốc phủ Chương, khi ấy là chủ quận Cần Giuộc đã vô cùng khâm phục. Sau năm 1945, khi giặc Pháp quay trở lại xâm lược, mặc dù đang là Đô trưởng Sài Gòn, nhưng ông Chương vẫn từ bỏ vinh hoa phú quý để ra bưng biền tham gia kháng chiến. Ông cho biết, lý do mình thức tỉnh chính bởi tinh thần bất khuất, lẫm liệt của bà “Hoàng hậu đỏ”. Và ông Đốc phủ Chương trở thành một nhân sĩ yêu nước...

Từ sau ngày đất nước thống nhất, công đức của “Hoàng hậu đỏ” Nguyễn Thị Bảy được lưu danh trên bia đá tại thị trấn Cần Giuộc. Tên bà được đặt cho một đường phố ở Tân An, Long An. Ngày 23-2-2010, bà được Chủ tịch nước truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân. Tiếp đó, ngày 5-6-2015, bà được truy tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh hùng.

NGUYỄN LAN CHI