Theo nhà văn Chu Ngọc: “Người cán bộ quân sự ấy bảo vệ đất nước không chỉ đơn thuần về mặt súng đạn. Anh đặc biệt chú trọng đến việc nâng cao tâm hồn người Việt Nam để yêu nước hăng say, yêu con người, yêu ngôn ngữ, yêu giọng nói...”. Đặc biệt, Nguyễn Sơn nổi tiếng là “vị tướng mê Kiều”. Bà Trần Kiếm Qua, người vợ Trung Quốc của tướng Nguyễn Sơn kể lại trong hồi ký “Hoàng Hà nhớ, Hồng Hà thương” (Thiếu tướng Nguyễn Đồng Thoại dịch): “Truyện Kiều, một câu chuyện dài bằng thơ, Hồng Thủy (bí danh của tướng Nguyễn Sơn khi chiến đấu ở Trung Quốc-PV) không những có thể đọc thuộc từ đầu đến cuối, có thanh, có sắc mà về hoàn cảnh lịch sử và giá trị của nó ông có thể giảng giải một cách sâu sắc và có những bình luận độc đáo. Trong quá trình kể, ông đã điểm lại, bình giảng, mổ xẻ phân tích sự cấu thành của xã hội phong kiến, những mâu thuẫn trong đời sống kinh tế, xã hội, địa vị xã hội của phụ nữ, tính tất yếu của những phong trào khởi nghĩa của nông dân và nguyên nhân thất bại, vạch trần những điều hủ bại, đen tối của xã hội phong kiến”.
Chuyện kể rằng, trong những năm 1946-1950, Tư lệnh trưởng Liên khu 4 Nguyễn Sơn đã từng thuyết trình say sưa và hấp dẫn về Truyện Kiều của Nguyễn Du suốt một ngày trước hàng trăm học viên Trường Thiếu sinh quân và Trường Văn hóa kháng chiến. Ông làm cho học sinh hiểu rõ Truyện Kiều là một áng văn chương tuyệt tác, mang những giá trị văn hóa của dân tộc mà bất kỳ người dân Việt Nam nào khi đọc cũng rung động sâu sắc. Ông từng tâm sự: “Trong những ngày tham gia Vạn lý trường chinh, khi vượt qua những chặng núi tuyết lạnh thấu xương, mỗi lần tôi ngân lên một câu Kiều là thấy lòng mình ấm lại, là có thêm nghị lực để vượt qua mọi khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ”.
Trong một lần đến thăm gia đình tướng Nguyễn Sơn, nhà thơ Hồ Minh Hà đã viết những vần thơ về vị tướng tài hoa: “Cứng như sắt mà cũng mềm như lụa/Sách binh thư đem xếp lẫn Truyện Kiều/... Đến thăm người con gái của ông/Tôi bắt gặp trang nhân từ, rắn rỏi.../Và ánh mắt ông đi còn để lại/Như câu Kiều xanh mãi giữa nhân gian...”.
NGUYỄN DŨNG