Luôn lắng nghe dân để có quyết định đúng đắn nhất

QĐND - Trung tướng Nguyễn Quốc Thước, nguyên Tư lệnh Quân khu 4, là đại biểu Quốc hội khóa VIII, IX, X. Khi còn ở nghị trường, ông nổi tiếng với những phát biểu, chất vấn nảy lửa, quyết liệt. Với ông, ăn cơm của dân, mặc áo của dân mà không làm hết trách nhiệm với dân tức là… ăn gian, ăn quỵt. Nhân cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016-2021, ông và phóng viên Nguyệt san Sự kiện và Nhân chứng đã có cuộc đối thoại chân tình, cởi mở…

Trung tướng Nguyễn Quốc Thước. Ảnh: NAM PHƯƠNG

“Lò thuốc súng giữa nghị trường”

Phóng viên (PV): Thưa ông, là một đại biểu Quốc hội nhiều khóa, ấn tượng sâu sắc nhất của ông qua các nhiệm kỳ ấy là gì?

Trung tướng Nguyễn Quốc Thước: Là tinh thần dân chủ và vai trò của Quốc hội ngày càng thực chất và công khai nhiều hơn. Khóa VIII (1987-1992) là khóa đầu tiên, khởi động công cuộc đổi mới đất nước. Làn gió đổi mới của Đảng, yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn dội vào nghị trường, đặt ra cho Quốc hội phải đổi mới cả trong tổ chức và phương thức hoạt động, thể hiện đúng vai trò là cơ quan đại diện quyền lực cao nhất của nhân dân.

Điều quan trọng nhất phải vượt qua là lực cản trong nhận thức. Do hoàn cảnh chiến tranh, do duy trì cơ chế tập trung quan liêu bao cấp và nhiều lý do khách quan khác mà Quốc hội trước đó chưa phát huy được dân chủ thực sự, vai trò của Quốc hội, đại biểu Quốc hội còn hạn chế. Các phiên họp hầu như là họp kín, rất hiếm khi cử tri biết được các ý kiến trái chiều, phản biện, quyết định của Quốc hội nhiều khi hình thức… Bắt đầu từ khóa VIII, sau đó khóa IX, X và các khóa sau này, tinh thần dân chủ được thể hiện ngày càng rõ, đại biểu Quốc hội ý thức được trách nhiệm, vai trò của mình, đã nói lên tiếng nói của cử tri, phản biện nhiều chủ trương, chính sách… Tinh thần đổi mới, dân chủ trong hoạt động Quốc hội còn được thể hiện qua sự tham gia ngày càng có hiệu quả cao của các phương tiện thông tin đại chúng. Nhiều phiên họp quan trọng đã được truyền hình, truyền thanh trực tiếp, các phóng viên tác nghiệp tại nghị trường ngày càng đông đảo.

PV: Trước đây, chúng ta hay nhắc tới vấn đề hợp thức hóa trong các quyết định của Quốc hội. Nếu không phát huy được dân chủ, đổi mới thì rất khó khẳng định được vai trò trong các quyết định của Quốc hội…

Trung tướng Nguyễn Quốc Thước: Tôi nhớ, hồi nhiệm kỳ Quốc hội khóa X, một Phó thủ tướng mắc khuyết điểm liên quan tới một dự án lớn. Bộ Chính trị có kết luận là đồng chí đó có khuyết điểm nhưng không có chủ trương xử lý kỷ luật. Khi ra Quốc hội, sau khi thảo luận rất sôi nổi, nhiều đại biểu đề nghị phải kỷ luật đồng chí ấy để làm gương và giữ nghiêm phép nước. Ủy ban Thường vụ và Đảng đoàn Quốc hội họp các trưởng đoàn, rồi các bí thư đảng đoàn để thống nhất chủ trương nhưng số đại biểu đề nghị kỷ luật càng tăng và quyết liệt. Sau đó, Quốc hội đã biểu quyết nhất trí miễn nhiệm chức vụ Phó thủ tướng của đồng chí đó.

PV: Bản thân ông hồi đó là cái tên đứng đầu được xưng tụng là “tứ nghị”: “Nhất Thước, nhì Trân, tam Lân, tứ Quốc” (đại biểu Nguyễn Quốc Thước, Nguyễn Ngọc Trân, Nguyễn Lân Dũng, Dương Trung Quốc)…

Trung tướng Nguyễn Quốc Thước: (Cười) Cái “thành ngữ” ấy tôi cũng chẳng biết từ đâu ra. Chắc là từ cánh báo chí các anh thôi. Nhưng mà, tôi thấy, hồi ấy cũng có nhiều đại biểu tâm huyết và trí tuệ lắm. Như anh Nguyễn Ngọc Trân chẳng hạn, phát biểu rất sắc sảo mà vẫn nhẹ nhàng, chừng mực…

PV: Không phải tự nhiên mà ông có được sự “bình chọn” như vậy. Tôi nhớ khi ấy ông là một trong những người hay “châm ngòi” cho những phiên chất vấn quyết liệt. Thậm chí có người còn gọi ông là: “Lò thuốc súng giữa nghị trường”. Ông có thể kể về một kỷ niệm sâu sắc trong các lần phát biểu đó?

Trung tướng Nguyễn Quốc Thước: Trong một phiên họp ở tổ của nhiệm kỳ Quốc hội khóa VIII, ông Đỗ Mười lúc đó ở cương vị Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng) có than phiền về tình trạng trên bảo dưới không nghe: “Tôi làm Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng mà nói có Bộ trưởng không nghe”. Tôi đã đứng lên nói luôn: “Thưa anh Mười, tôi làm Tư lệnh Quân khu, tôi nói mà sư đoàn trưởng không nghe, tôi đình chỉ chức vụ. Một là tôi nghỉ, hai là đồng chí ấy phải nghỉ. Nếu vì lý do nào đó mà tôi không thể cách chức được các sư đoàn trưởng thì tôi sẽ xin từ chức, chứ như thế cả hai không thể làm việc với nhau. Anh nên cách chức bộ trưởng không nghe đó, nếu không cách chức được thì anh nên từ chức đi…”.

Sau cuộc họp, nhiều người gặp tôi tỏ vẻ nghi ngại. Có người nói rằng: “Bác ơi, bác phát biểu thế thì bác nguy đến nơi rồi”. Tôi cười bảo: “Đồng chí cứ yên tâm, nguy làm sao được mà nguy”.

Tôi nói thế bởi tôi biết đồng chí Đỗ Mười là người rất hiểu cấp dưới. Trong cuộc họp, đôi khi cấp trên, cấp dưới có thể tranh luận, chất vấn gay gắt, cũng chỉ mong tìm ra hướng đi đúng đắn có lợi cho cái chung, cho dân, cho nước. Xong việc, ngoài đời thường, thì anh là anh, em là em. Sự thật là sau phát biểu đó tôi cũng có gặp vấn đề gì đâu. Đồng chí Đỗ Mười gặp tôi, vỗ vai cười hề hà, còn nói: “Cậu này được đấy…”.

Tranh cổ động bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016-2021.Tranh của Nguyễn Anh Minh

“Mô-típ”: Dám nói, dám hành động quyết liệt

PV: Ngày 22-5 năm nay, chúng ta tiến hành bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016-2021. Là đại biểu Quốc hội nhiều khóa, ông nghĩ thế nào về những tiêu chí mới được đặt ra về tư cách của một đại biểu Quốc hội trong nhiệm kỳ mới này?

Trung tướng Nguyễn Quốc Thước: Là đại biểu của nhân dân thì tiêu chí xuyên suốt là phải luôn phấn đấu vì Tổ quốc, vì nhân dân; mục đích vào Quốc hội để góp phần xây dựng đất nước, bảo vệ chế độ, vì lợi ích của nhân dân. Theo tinh thần Nghị quyết của Đảng, tiêu chuẩn chủ yếu đặt ra với đại biểu Quốc hội khóa XIV là những người không cơ hội, trong sạch, vì dân. Luật Tổ chức Quốc hội cũng quy định cụ thể tiêu chuẩn ứng cử viên đại biểu Quốc hội, đó là những người gương mẫu chấp hành chủ trương pháp luật, thực hiện phòng chống tham nhũng, gần gũi nhân dân, lắng nghe ý kiến nhân dân, được nhân dân tín nhiệm... Dựa vào các tiêu chuẩn này, chúng ta đã lựa chọn người ứng cử qua các vòng hiệp thương, có thể nói là dân chủ nhưng cũng cẩn trọng, chặt chẽ. Bây giờ còn khâu cuối cùng là bầu cử, cũng phải căn cứ vào tiêu chuẩn để lựa chọn, dù ứng cử viên ở cương vị nào, nếu không đáp ứng đủ các tiêu chuẩn chủ yếu đó thì cử tri cũng nhất quyết không bầu.

PV: Ông thích nhất, cũng như ông sợ nhất “mô-típ” đại biểu như thế nào?

Trung tướng Nguyễn Quốc Thước: Thích nhất là những đại biểu dám nói, dám hành động quyết liệt, với động cơ trong sáng vì lợi ích của đất nước, lợi ích của nhân dân.

Tôi sợ nhất những đại biểu biết mà không nói, đó là sự “im lặng đáng sợ”. Là đại biểu của dân mà không dám hay không muốn nói tiếng nói của dân thì làm sao có thể làm được những việc vì dân.

PV: Quốc hội sắp bước sang nhiệm kỳ mới, ông có gửi gắm gì tới cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất trong giai đoạn bước ngoặt của đất nước hiện nay?

Trung tướng Nguyễn Quốc Thước: Cùng với thành quả của công cuộc đổi mới đất nước, dưới sự lãnh đạo của Đảng, vai trò của Quốc hội, đại biểu Quốc hội ngày càng được phát huy và nâng cao. Phiên họp cuối cùng của Quốc hội khóa XIII đã kiện toàn các chức danh của cơ quan nhà nước, theo Hiến pháp một số lãnh đạo chủ chốt đã tiến hành tuyên thệ trước Quốc hội và cử tri cả nước. Nhiều cán bộ ngay sau đó đã có những tuyên bố, việc làm thể hiện quyết tâm cao, rất được lòng dân. Những kết quả này sẽ tạo cơ sở quan trọng cho Quốc hội khóa XIV. Tôi tin là với đường lối của Đại hội Đảng XII, với Quốc hội khóa mới, với đội hình lãnh đạo mới, tình hình sẽ tiếp tục chuyển biến tích cực. Tôi hy vọng các lãnh đạo, đại biểu Quốc hội được bầu sẽ luôn xứng đáng với vị trí của mình, giữ vững lời hứa, lời tuyên thệ, góp công sức, trí tuệ vào sự nghiệp xây dựng đất nước, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc. Tôi mong và tin tưởng Quốc hội sẽ phát huy tốt hơn nữa vai trò, đặc biệt là chức năng giám sát, luôn lắng nghe dân để có quyết định đúng đắn nhất…

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

THƯ BÌNH (thực hiện)