Ngược dòng lịch sử trở lại thời điểm ngay sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, trước yêu cầu cấp thiết phải có hệ thống TTLL để Trung ương Đảng, Bác Hồ và Bộ Tổng tư lệnh nắm, chỉ đạo, chỉ huy thống nhất các LLVT, bảo vệ chính quyền cách mạng, đối phó thù trong, giặc ngoài, ngày 7-9-1945, Phòng TTLL quân sự (trực thuộc Bộ Tổng Tham mưu) ra đời. Chỉ hai ngày sau, Phòng TTLL đã triển khai thành công mạng vô tuyến điện và mạng liên lạc đặc biệt.

Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp bùng nổ. Bộ đội TTLL đã kịp thời chuyển các chỉ thị chuẩn bị kháng chiến và Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh tới các LLVT và nhân dân cả nước; bảo đảm TTLL cho LLVT đánh địch, di chuyển các cơ quan đầu não của Đảng, Nhà nước, quân đội vào các khu căn cứ an toàn; xây dựng Việt Bắc trở thành căn cứ địa cách mạng.

Tiếp theo là 9 năm trường kỳ kháng chiến. Mặc dù cơ sở vật chất, kỹ thuật còn thô sơ, thiếu thốn, song với tinh thần tích cực, chủ động, tự lực, khắc phục khó khăn, bộ đội TTLL đã tận dụng những trang thiết bị, khí tài đơn giản; đồng thời lấy phương tiện thông tin của địch trang bị cho mình để cùng với các lực lượng khác vừa chiến đấu, vừa xây dựng; bảo đảm TTLL cho lãnh đạo, chỉ huy các cấp phối hợp giữa các chiến trường; xây dựng các đại đoàn chủ lực; chỉ huy tác chiến của LLVT ba thứ quân; bảo đảm TTLL phục vụ đấu tranh chính trị và ngoại giao... góp phần vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.

leftcenterrightdel
Thượng tướng Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị kiểm tra công tác bảo đảm thông tin liên lạc, truyền hình cơ động của Binh chủng Thông tin liên lạc. Ảnh: TIỆP QUANG.

Bước vào cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, mạng lưới TTLL được xây dựng và phát triển rộng khắp, kết hợp chặt chẽ các phương thức: Vô tuyến điện, hữu tuyến điện, quân bưu, các hình thức thông tin nhân dân... bảo đảm TTLL thông suốt, vững chắc, phục vụ cho hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo, chỉ huy tác chiến trên các chiến trường, cả miền Nam và miền Bắc. Bộ đội TTLL đã không quản ngại khó khăn, gian khổ, hiểm nguy, thậm chí hy sinh tính mạng để hoàn thành nhiệm vụ. Những tấm gương như Mai Ngọc Thoảng, Trần Duy Hoan... trong tình huống nguy cấp đã sẵn sàng lấy thân mình để “nối liền mạch máu thông tin”; hay đó là lúc tín hiệu tịch tà của người báo vụ viên Trịnh Văn Khẩn gọi pháo binh “Bắn thẳng vào tọa độ tôi” trong một trận chiến đấu không cân sức. Trong những giờ phút quyết định, họ chấp nhận hy sinh bản thân chỉ với suy nghĩ “nếu chậm một chút sẽ có nhiều đồng đội ngã xuống”.

Những con người ấy là đại diện cho hàng nghìn người lính thông tin như thế. Tổng kết lịch sử chiến đấu của bộ đội TTLL, chỉ tính trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, hàng chục nghìn bức điện đã được chuyển-nhận, hàng triệu cuộc điện thoại, hàng trăm tấn công văn, tài liệu được tiếp chuyển. Trong đó có bức điện của Đại tướng-Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp: “Thần tốc, thần tốc hơn nữa, táo bạo, táo bạo hơn nữa, tranh thủ từng giờ từng phút, xốc tới mặt trận, giải phóng miền Nam, quyết chiến và toàn thắng” do chiến sĩ báo vụ Nguyễn Bá Líu (thuộc Lữ đoàn 205 hiện nay) chuyển đến các hướng của mặt trận, kịp thời khích lệ bộ đội chiến đấu và chiến thắng. Ngày 30-4-1975, cùng với các cánh quân thần tốc, các chiến sĩ thông tin vô tuyến điện tiếp sức Tiểu đoàn 4 cũng kịp có mặt tại phủ tổng thống ngụy quyền Sài Gòn tổ chức phiên liên lạc đặc biệt truyền đi bức điện: “Bộ đội ta đã làm chủ toàn bộ thành phố Sài Gòn, ngụy quyền Dương Văn Minh đã đầu hàng vô điều kiện” làm nức lòng đồng bào cả nước.

Sau ngày thống nhất đất nước, bên cạnh việc tiếp quản hệ thống TTLL thu được của địch; nghiên cứu, khai thác nhiều loại khí tài thông tin, bảo đảm TTLL Bắc-Nam, Binh chủng TTLL nhanh chóng chuyển hướng xây dựng hệ thống thông tin phòng thủ đất nước, từng bước hiện đại hóa trang bị, khí tài thông tin ở các quân khu, quân đoàn, quân binh chủng. Với những thành tích đã đạt được, đến nay, bộ đội TTLL toàn quân rất tự hào có 69 tập thể, 37 cá nhân được Đảng, Nhà nước tuyên dương danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.

Hiện nay, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc đang đứng trước những thách thức mới và đặt ra yêu cầu cao đối với binh chủng. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ binh chủng lần thứ XII, nhiệm kỳ 2020-2025 đã xác định, để tiếp tục xây dựng đơn vị tiến thẳng lên hiện đại, Đảng ủy, Bộ tư lệnh binh chủng tập trung hiện đại hóa phương tiện, trang bị thông tin và xây dựng con người-nhân tố quyết định mọi thắng lợi. Những năm qua, binh chủng đã tổ chức hàng trăm lớp tập huấn cán bộ, nhân viên kỹ thuật; cử hàng trăm lượt cán bộ tham gia học tập, công tác, tiếp thu công nghệ, khí tài thông tin mới ở nước ngoài, phục vụ cho các dự án thông tin. Trong đó chú trọng giải quyết về số lượng, điều chỉnh cơ cấu, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, trước hết là chất lượng chính trị và năng lực hoạt động thực tiễn. Đội ngũ cán bộ trong binh chủng cơ bản đáp ứng được yêu cầu lãnh đạo, quản lý, chỉ huy theo phân cấp. So với năm 2015, đến nay, 99,04% cán bộ của binh chủng có trình độ cao đẳng trở lên (tăng 1,54%); trình độ đại học là 72,7%; sau đại học là 20,12% (tăng 7,33%). Chính nhờ có nguồn nhân lực chất lượng, công tác nghiên cứu khoa học công nghệ có nhiều chuyển biến tích cực. Hàng trăm đề tài, sáng kiến cải tiến kỹ thuật đều xuất phát từ thực tiễn và được ứng dụng hiệu quả. Phong trào “Tuổi trẻ sáng tạo” trong binh chủng đạt nhiều kết quả quan trọng. Từ năm 2011 đến nay, binh chủng có 244 công trình là đề tài, sáng kiến tham gia. Trong đó, 60 công trình đoạt giải cấp toàn quân; 143 công trình đoạt giải cấp binh chủng.

Về trang bị, binh chủng đã mạnh dạn đầu tư chiều sâu công nghệ, với lực lượng nòng cốt là Trung tâm Kỹ thuật Thông tin công nghệ cao, Nhà máy Z755. Đồng thời chủ động phối hợp với các doanh nghiệp viễn thông trong và ngoài quân đội đào tạo, bồi dưỡng, nghiên cứu, chế thử, sản xuất các trang bị, khí tài thông tin công nghệ cao và quy hoạch mạng lưới, trao đổi hạ tầng, từng bước vươn lên tự chủ về bảo đảm trang bị và bảo đảm kỹ thuật cho TTLL cấp chiến dịch, chiến thuật bằng sản xuất trong nước. Tiếp tục đầu tư xây dựng, phát triển hệ thống các tuyến cáp quang, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới; phát triển và khai thác có hiệu quả mạng truyền số liệu quân sự, nối mạng máy tính toàn quân, làm nền tảng cho thực hiện tự động hóa chỉ huy ở các cấp; đổi mới trang bị vô tuyến điện hiện đại có tính năng thông minh như: Tự thiết lập đường truyền, nhảy tần, số hóa băng cơ sở, truyền số liệu (có truyền ảnh), điều khiển xa... đáp ứng yêu cầu TTLL trong mọi điều kiện, tình huống và có khả năng phát triển trong điều kiện chiến tranh công nghệ cao. 

75 năm qua, kế thừa và phát huy những thành quả đã đạt được, với tư duy đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, sự chung sức, đồng lòng và quyết tâm của toàn binh chủng trong xây dựng cấp ủy, tổ chức đảng các cấp trong sạch vững mạnh, các cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện, tin tưởng rằng bộ đội TTLL nói chung và Binh chủng TTLL nói riêng đã, đang và sẽ luôn xứng đáng với truyền thống vẻ vang của đơn vị hai lần anh hùng.

Thiếu tướng TRẦN MINH TÂM, Chính ủy Binh chủng Thông tin liên lạc