Lê Thị Cúc sinh ra ở xã Quế Xuân, huyện Quế Sơn (Quảng Nam). Mẹ mất sớm, người cha nông dân vẫn quyết cho Cúc ăn học đến đệ tứ. Năm 1965, bộ đội về làng, cô gái tuổi 16 yêu màu lá ngụy trang nhấp nhô trên vai các chú nằng nặc xin cha đi thanh niên xung phong cùng nam thanh nữ tú trong làng. Nơi cô đầu quân là đơn vị vận tải với nhiệm vụ gùi hàng, tải đạn ra chiến trường. Năm 1968, Tiểu đoàn Vận tải 232 (Tiểu đoàn Bà Thao), Quân khu 5 được thành lập từ các đơn vị thanh niên xung phong và các đầu mối của quân khu, Cúc trở thành Đại đội trưởng Đại đội 2. Cũng chính ở đây, cô đã gặp được anh Nguyễn Hữu Đôi, sau này là người bạn đời của mình.

Thượng tá Nguyễn Hữu Đôi trìu mến nhìn người vợ tào khang, hóm hỉnh: “Nhờ một mẩu giấy mà tôi lấy được vợ đấy. Từ lúc quen cho đến cưới, tôi và bà ấy cũng chỉ yêu nhau qua những mảnh giấy trao vội”.

leftcenterrightdel
Vợ chồng ông Nguyễn Hữu Đôi, bà Lê Thị Cúc và con cháu. Ảnh do nhân vật cung cấp 

Cùng là đại đội trưởng của hai đơn vị đóng trên núi rừng Trà My nên thi thoảng họ gặp nhau qua những lần họp. Ấn tượng đầu tiên của anh về Cúc là cô gái viết chữ rất đẹp, giọng nói nhỏ nhẹ, dễ nghe, gương mặt luôn tươi sáng, tinh nghịch. Có lần anh chứng kiến cô tập quân sự, bắn súng nhanh nhẹn, chuẩn xác như một sĩ quan thật sự. Trong một buổi họp, khi ở gần nhau, anh xé mảnh giấy ghi vội 4 chữ: “Anh rất yêu em” lén trao cho cô rồi hồi hộp chờ đợi. Lần gặp sau, anh nhận được mảnh giấy “chế” từ một bài thơ nổi tiếng: “Nếu biết rằng em đã có chồng/ Chàng trai miền Bắc có buồn không?”. Cô viết như vậy khiến anh Đôi buồn lắm. Im lặng một thời gian, rồi một ngày, anh đọc được dòng chữ: “Anh yêu em vì điểm gì?”. Thì ra cô cũng có tình ý với anh.

Bà Cúc cười giòn khi nhớ ngày mới quen: “Lúc đầu nghe ổng nói tiếng Hà Tây lạ quá nên để ý, rồi dần dần thấy mến anh chàng phong độ, đẹp trai, còn trẻ mà đã chỉ huy một đại đội công binh. Thời gian này, đơn vị đang thực hiện "3 khoan": “Khoan yêu, khoan cưới, khoan có con” nên chúng tôi không dám công khai chuyện tình cảm. Tối về chỉ dám bật đèn pin, tìm chỗ vắng đọc và viết thư trả lời, rồi dấm dúi gặp đâu đó thì đưa”.

Vậy mà cũng có lần bại lộ. Năm 1972, anh đang đóng quân bên Lào, gặp người của Tiểu đoàn Vận tải  232 tải hàng qua đó nên viết thư nhờ gửi về cho người yêu. Ngày bạn theo chuyến ghe đưa hàng qua sông và trao thư cho Đại đội trưởng Cúc cũng là ngày mưa tầm tã. Bỏ lá thư dưới mũ cối, ép chặt trên đầu, Cúc chạy vào lán, nhét đại trong ba lô của mình, định tối về sẽ đọc. Không biết rằng hành động ấy lọt ngay vào tầm ngắm của trợ lý bảo vệ tiểu đoàn. Trong cuộc họp toàn đơn vị, Cúc bị phê bình gay gắt vì vi phạm “3 khoan”. Rồi chuyện cũng qua, nhưng Cúc ấm ức khi lá thư dài đến 16 trang giấy chứa đựng bao thương nhớ dồn nén từ chiến trường xa ấy, cô không được đọc và lưu giữ...

Năm 1972, Tiểu đoàn Vận tải 232 giải thể. Lê Thị Cúc được điều về làm công tác tuyên giáo ở Khu ủy 5. Anh Nguyễn Hữu Đôi thì mải miết theo các công trình phục vụ chiến đấu, có khi cả năm chỉ gặp nhau một lần. Năm 1974, đang là tiểu đoàn trưởng, đóng quân ở Quảng Ngãi, anh quyết định về cưới vợ. Lãnh đạo, chỉ huy của cô dâu, chú rể hết lòng ủng hộ. Anh đổi chiếc radio mua được con heo 60kg; đơn vị hai bên cho thêm nếp, gạo, đường, cử người tổ chức tiệc cưới tươm tất. Ngày giải phóng Đà Nẵng, Lê Thị Cúc theo xe chở đoàn phóng viên từ trên cứ về thành phố, ngang qua ngầm sông Tranh, thấy anh đang chỉ huy thi công ở đây. Cô lấy nón vẫy rối rít, giới thiệu với mọi người trên xe: “Chồng Cúc đấy!” mà không khỏi tự hào. Có anh, cô có một điểm tựa tinh thần vững chắc khi mà cả chị gái và em trai đều hy sinh trong chiến đấu, để lại người cha già đơn độc ở quê.

Không còn chiến tranh, tưởng sẽ được ở gần nhau thì cô gái Quế Sơn nhận quyết định ra Hà Nội học tiếp văn hóa rồi ôn thi đại học. Lúc này, cô đang mang thai con đầu lòng. Nửa tháng sau, anh xin nghỉ phép, đưa vợ lần đầu ra mắt “nhà trai”. 6 năm ở Hà Nội, cô vừa hoàn thành chương trình đại học, vừa lần lượt sinh và nuôi dạy hai người con trong khi chồng bận công tác. Người con cả hiện là Chủ tịch UBND huyện Hòa Vang (TP Đà Nẵng). Người con thứ là Phó giáo sư, Tiến sĩ giảng dạy ở Trường Đại học Bách khoa (Đại học Đà Nẵng). Cựu thanh niên xung phong Lê Thị Cúc chia sẻ: "Chúng tôi thường kể cho các cháu nghe về tình yêu bền bỉ, thủy chung của mình. Có lẽ đó cũng là động lực để các cháu luôn ra sức phấn đấu, xứng đáng với công sức bố mẹ chăm bẵm và kỳ vọng”.

HỒNG VÂN