Đại tá Thân Xuân Hạnh kể: “Năm 1961, tôi vinh dự là thành viên đoàn học viên không quân đầu tiên của Việt Nam lên đường sang Liên Xô học tập. Đoàn được chia thành hai lớp học máy bay MiG-17 và máy bay IL-28. Tôi được chọn vào lớp học lái máy bay IL-28. Tháng 10-1964, sau 3 năm học tập tích cực, chúng tôi tốt nghiệp về nước, đóng quân tại sân bay Gia Lâm. Giữa năm 1965, Liên Xô chuyển cho ta 8 chiếc IL-28, gồm 3 loại: Trinh sát, huấn luyện và ném bom. Toàn bộ máy bay và phi công, thợ máy biên chế thành đơn vị T-16 nằm trong đội hình Trung đoàn 921.
Năm 1968, T-16 được tổ chức thành Tiểu đoàn 929. Trong 4 năm (1968-1972), đơn vị chưa được giao nhiệm vụ chiến đấu. Tháng 9-1972, Tiểu đoàn 929 giải thể, phi công, thợ máy được điều chuyển về các đơn vị khác. Nhưng chỉ sau một tháng giải thể thì cấp trên yêu cầu tổ chức lại, vẫn lấy phiên hiệu Tiểu đoàn 929 để nhận nhiệm vụ chiến đấu trong Chiến dịch Cánh Đồng Chum-Xiêng Khoảng (Lào).
Theo nhiệm vụ của cấp trên giao, mục tiêu được lựa chọn là căn cứ Buôn Lọng của phỉ Vàng Pao. Căn cứ nằm trên độ cao lớn, địa thế hiểm trở, lại được tổ chức phòng thủ rất nghiêm ngặt với 3 tiểu đoàn có súng máy 12,7mm, pháo 23mm. Hằng ngày, có hàng chục chuyến bay vận tải và trực thăng lên xuống. Tổ bay IL-28 được giao nhiệm vụ oanh tạc vào căn cứ quan trọng của địch ở Buôn Lọng.
    |
 |
| Đại tá Thân Xuân Hạnh (thứ năm, từ phải sang) trò chuyện với phi công Lữ đoàn 918, Quân chủng Phòng không-Không quân. |
Mặc dù thời gian rất ngắn nhưng đội ngũ phi công và thợ máy đã nỗ lực cao nhất chuẩn bị cho trận đánh đầu tiên sau bao năm mong đợi. Lúc này, đơn vị chỉ có hai chiếc IL-28 (số 2008 và 2014) còn đủ điều kiện bay, trong đó chiếc 2014 là máy bay trinh sát ảnh. Nhóm kỹ thuật do kỹ sư Trương Khánh Châu chủ trì cùng các kỹ sư Đoàn Thanh, Huỳnh Ngọc Ẩn, Chu Hải, nhân viên kỹ thuật quân giới Hà Văn Như, Nguyễn Văn Ngọ được giao nhiệm vụ cải tiến chiếc máy bay trinh sát để có thể làm nhiệm vụ ném bom. Sau khi cải tiến xong, tôi cùng tổ bay tiến hành bay nghiệm thu, kiểm tra các thao tác kỹ thuật phù hợp, các tình huống giả định khi thực hiện nhiệm vụ cũng được luyện tập kỹ lưỡng, tiếp đó là chuyến bay ném bom thử ở trường bắn Hòa Lạc xác suất trúng mục tiêu rất cao. Như vậy, công tác cải tiến máy bay IL-28 trinh sát thành máy bay ném bom đã thành công.
Để bảo đảm bí mật, hai tổ bay phải tự cất cánh, tìm mục tiêu và bay về theo kế hoạch định trước, không có dẫn đường mặt đất. Tổ bay nghiên cứu kỹ trên bản đồ và lập sa bàn để nắm chắc về địa hình, khí tượng, tình hình địch. Cả hai tổ bay đã chuẩn bị rất kỹ và quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ. Sáng 9-10-1972, tổ bay gồm Bùi Trọng Hoan, Nguyễn Đình Nhẫn, Nguyễn Hùng Cường, sử dụng máy bay số 2008 mang 8 quả bom RBK-250. Tổ bay còn lại gồm tôi, Nguyễn Văn Trừ, Ngô Văn Trung, sử dụng máy bay số 2014 mang 8 quả bom phá OFAB-250-270. Hai tổ bay được lệnh bay từ sân bay Gia Lâm về sân bay Đa Phúc (nay là sân bay Nội Bài).
|
 |
| Đại tá Thân Xuân Hạnh thăm sân bay quân sự Gia Lâm. |
Đúng 17 giờ 7 phút ngày 9-10-1972, biên đội hai chiếc IL-28 cất cánh từ sân bay Đa Phúc. Đường bay đã vạch là sau khi cất cánh bay đến điểm Mường Xén (Kỳ Sơn, Nghệ An) sẽ vòng trái về phía Đông Nam và hướng Sốp Khao rồi quặt trở lại tiến đánh mục tiêu Buôn Lọng. Khi biên đội tiếp cận khu vực mục tiêu, tầm nhìn tốt, cả hai tổ bay quan sát rõ mục tiêu. Chiếc IL-28 số 2008 nhào xuống cắt bom trúng vào khu nhà doanh trại địch ở phía tây sân bay, trong khi chiếc IL-28 số 2014 của tôi bổ nhào ném bom vào khu trung tâm sân bay có trận địa pháo, sở chỉ huy, kho xăng dầu, hậu cần của địch. Sau mỗi loạt bom, các khẩu pháo 23mm của địch lại đồng loạt bắn lên. Phía dưới mặt đất, các quầng lửa, khói bụi trùm lên các mục tiêu của địch. Hoàn thành nhiệm vụ, tổ bay nhanh chóng thoát ly trở về hạ cánh an toàn.
Trận đánh giành thắng lợi giòn giã. Máy bay đã ném bom phá hủy các kho xăng, kho đạn, đánh trúng sở chỉ huy và trận địa pháo, đánh hỏng nặng một đoạn đường băng, tiêu diệt và làm bị thương hơn 400 sĩ quan, binh lính địch. Đây cũng là trận đánh duy nhất Không quân nhân dân Việt Nam dùng máy bay IL-28 chiến đấu”.
Bài và ảnh: VŨ DUY