50 năm trôi qua, ký ức về thời điểm lịch sử ấy vẫn in đậm trong tâm trí những người lính biệt động năm xưa.

Cuối tháng 1-1968, Đảng bộ, quân và dân thị xã Vị Thanh vừa chuẩn bị đón Tết Nguyên đán, vừa hoàn tất mọi mặt để chờ lệnh tổng tiến công và hỗ trợ cho chiến trường chung của tỉnh. Theo kế hoạch, trong đợt đầu của tổng tiến công, ta tập trung lực lượng đánh dứt điểm TP Cần Thơ nên ở thị xã Vị Thanh chỉ sử dụng LLVT tại chỗ, gồm: Biệt động, an ninh vũ trang, du kích các vùng và lực lượng đấu tranh chính trị của quần chúng nhân dân. Ngoài ra, tỉnh còn tăng cường cho Mặt trận Vị Thanh một đại đội bộ binh của Tiểu đoàn Tây Đô 2.

leftcenterrightdel
Năm 1968, bên kia kênh xáng Xà No là nơi tập trung các cơ quan đầu não tiểu khu Chương Thiện của địch. Ảnh: Kiên Giang 

Ông Võ Thanh Tám năm nay 70 tuổi, hiện ngụ tại xã Vị Tân (TP Vị Thanh), kể: “Năm 1964, tôi tình nguyện nhập ngũ vào Tiểu đoàn U Minh 10 thuộc Tỉnh đội Rạch Giá. Hai năm sau, tôi được điều về làm Tiểu đội trưởng Đội Biệt động thị xã Vị Thanh. Khi diễn ra tổng tiến công, lực lượng biệt động thị xã Vị Thanh có khoảng 30 cán bộ, chiến sĩ, được biên chế thành một đội do đồng chí Ba Hoàng làm đội trưởng. Cả đơn vị có 6 đảng viên nên được phép thành lập chi bộ, đồng chí Nguyễn Văn Sáu vừa là chính trị viên vừa là bí thư chi bộ. Về phía địch ở thị xã Vị Thanh cũng dự đoán sắp có tấn công lớn của ta nhưng chúng không xác định được hướng tấn công cũng như quy mô, hình thức và lực lượng cụ thể... Đêm 30 Tết Mậu Thân năm 1968, tôi chỉ huy một bộ phận có nhiệm vụ đánh vào Ty cảnh sát, nằm phía Tây kênh xáng Xà No. Sau khi tiếp cận và triển khai đội hình, chờ tới 1 giờ thì ra lệnh nổ súng. Hai bên đánh giằng co đến gần sáng thì địch cho xe lội nước bao vây. Chúng tôi buộc phải ém lại đó hết một đêm nữa rồi mới rút ra. May mắn tất cả anh em còn đủ!”.

Trong khi đó, một bộ phận khác của Đội Biệt động thị xã phối hợp cùng một đại đội bộ binh thuộc Tiểu đoàn Tây Đô 2, Đội An ninh vũ trang thị xã và du kích các vùng triển khai thành nhiều mũi, nổ súng tiến công đồng loạt vào các mục tiêu trọng yếu của địch ở bên kia sông Xà No, như: Tòa hành chính tỉnh Chương Thiện, khu lữ quán Mỹ, dinh tỉnh trưởng, căn cứ trung đoàn 31 ngụy... Ông Bùi Thành Trung (ngụ tại xã Vĩnh Thuận Tây, huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang), lúc đó 20 tuổi, giữ chức Tiểu đội phó Đội Biệt động, vẫn nhớ rõ sự ác liệt của trận đánh mở màn: “Anh em bí mật tiếp cận mục tiêu nhưng mới gần đến Giao thừa thì bị lộ, buộc phải nổ súng, địch chống trả quyết liệt. Đánh cầm chừng tới sáng nhưng không chiếm được các mục tiêu nên đội hình phải cắm quân ở đó”.

Bị ta tấn công bất ngờ, địch vô cùng hoang mang, chúng đối phó bằng cách ra lệnh thiết quân luật 24/24 giờ ở khu vực nội ô thị xã, tăng cường hoạt động tuần tra, canh gác, cấm nhân dân đi lại và đậu ghe xuồng gần các khu vực như: Cầu sắt bắc qua kênh xáng Xà No, khu lữ quán Mỹ, nhà đèn, căn cứ trung đoàn 31 ngụy. Đồng thời, chúng sử dụng các tiểu đoàn bộ binh mở nhiều cuộc hành quân càn quét vào khu vực Cái Sình, Vị An, Vườn Cò...

Theo ông Lê Thanh Đúng, nguyên chiến sĩ Đội Biệt động thị xã, sau trận đầu chưa tiếp cận được mục tiêu, đêm Mồng Ba Tết, đơn vị ông tiếp tục đánh trận thứ hai. “Đơn vị chúng tôi chia thành ba mũi, đánh vô hai trung đội cảnh sát dã chiến thuộc ty cảnh sát tại ấp Vị Thiện; đánh từ nhà máy Thuận Thành, Thắng Lợi, Vĩnh Phong ngược lên. Sau khi nổ súng mười phút, ta đã diệt và làm bị thương 15 tên. Đặc biệt, bọn chỉ huy bên trung tâm tiểu khu Chương Thiện biết bị ta tập kích nhưng không dám bắn qua hoặc vượt sông Xà No, vì vậy, số quân địch còn lại bỏ chạy”-ông Đúng kể.

Kết thúc đợt 1 cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, lực lượng biệt động đã phối hợp nhịp nhàng cùng các đơn vị bạn triển khai đánh địch trên 20 trận lớn nhỏ, loại khỏi vòng chiến đấu 409 tên, trong đó có 4 lính Mỹ; phá hủy 12 xe quân sự, 2 khẩu pháo 105mm; đốt cháy một kho vũ khí, 62 căn trại; đánh sập một góc tòa hành chính và khu lữ quán Mỹ. Đồng thời hỗ trợ tích cực cho quần chúng đứng lên đấu tranh chính trị, phá vỡ nhiều ấp chiến lược, giành quyền làm chủ trên kênh xáng Xà No.

HỒ KIÊN - DUY ĐÔNG