Chính trị viên đầu tiên của đảo Sơn Ca

QĐND - Tại nhà ông Nguyễn Văn Luân ở thôn Nại Trì, xã Ngũ Hùng, huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương, giữa man mác hương quê lan tỏa từ những khu vườn nhãn, xoài xanh mướt đang độ nuôi quả, chúng tôi trực tiếp nghe 3 cựu chiến binh kể chuyện giải phóng đảo Sơn Ca thuộc quần đảo Trường Sa hồi cuối tháng 4-1975. Trong cuộc trò chuyện, ông Bùi Quang Mạnh và ông Đỗ Văn Bảo luôn nhường lời cho ông Luân. Hóa ra, khi cùng thực hiện nhiệm vụ giải phóng đảo Sơn Ca, ông Luân là Chính trị viên, còn ông Mạnh và ông Bảo là chiến sĩ mới vừa được đưa từ miền Bắc vào.

Ông Luân (thứ tư, từ trái sang) cùng các đồng đội đã trực tiếp tham gia giải phóng quần đảo Trường Sa cuối tháng 4-1975 trong cuộc gặp mặt vào tháng 6-2016.

CƠ DUYÊN LÀM CHÍNH TRỊ VIÊN ĐẢO

Tháng 12-1970, Nguyễn Văn Luân đi B, thuộc Đại đội 4, Tiểu đoàn 5, Trung đoàn 38, Sư đoàn 2, Quân khu 5. Vào tới đất Quảng là chiến đấu với quân Mỹ. Với khả năng chỉ huy và tinh thần chiến đấu dũng cảm, năm 1972, ông được cấp trên phong quân hàm Thiếu úy và bổ nhiệm làm Chính trị viên phó đại đội. Cuối năm 1973, ông được đi học Trường Quân chính Quân khu 5. Đầu năm 1974, theo yêu cầu nhiệm vụ, lớp học kết thúc sớm, Ban Cán bộ sư đoàn bố trí để ông tham gia các chiến dịch tổng tiến công giải phóng miền Nam. Sáng 23-4-1975, giữa lúc tin chiến thắng dồn dập từ các hướng, Thiếu úy Nguyễn Văn Luân được Thủ trưởng Sư đoàn 2 giao trọng trách, cùng với ông Văn Hải (người Hà Bắc) chỉ huy bộ đội giải phóng đảo Sơn Ca thuộc quần đảo Trường Sa. Theo quyết định của cấp trên, ông làm Chính trị viên và ông Văn Hải làm Đảo trưởng.

Tối hôm đó, tại Sân bay Nước Mặn ở Đà Nẵng, Nguyễn Văn Luân trực tiếp nhận hơn 30 người, đủ thành phần bộ binh, pháo binh, thông tin, y tế... Hai mươi giờ, đồng chí cán bộ sư đoàn gặp riêng chính trị viên, dặn dò: “Nhiệm vụ lần này rất quan trọng. Các anh trực tiếp giải phóng đảo Sơn Ca, cùng với các bộ phận khác kịp giải phóng toàn bộ quần đảo Trường Sa vào thời điểm ta giải phóng Sài Gòn. Nếu chậm, sẽ gặp khó khăn. Số quân anh vừa nhận chưa trải qua chiến đấu. Anh phải kèm cặp, giúp đỡ anh em để hoàn thành nhiệm vụ”. Chính trị viên Luân khẳng khái: “Cấp trên cứ yên tâm!”. Ngay sau đó, ông và Văn Hải đưa các chiến sĩ mang theo trang bị vũ khí lên một chiếc tàu thủy bề ngoài giống tàu đánh cá. Nửa đêm, tàu rời bến, tiến ra quần đảo Trường Sa...

Hai giờ sáng 25-4-1975, tàu dừng lại bên một thềm san hô cách mép đảo Sơn Ca chừng non cây số, tàu không thể đi tiếp được nữa vì mắc cạn. Nhìn bộ đội không quen đi biển, say sóng mệt lử,  Luân trao đổi với Hải, phải động viên anh em, bằng mọi cách lên được đảo trước khi trời sáng, càng sớm càng tốt. Tiếp đó, hai ông và những chiến sĩ còn khỏe đỡ toàn bộ anh em say sóng mang theo vũ khí rời tàu, gắng sức tận dụng lực đẩy của sóng, vừa bơi vừa đi vượt qua thềm san hô... Chừng gần 4 giờ, tất cả đặt chân lên mép đảo Sơn Ca. Xa xa, le lói ánh đèn pin của lính ngụy ở đảo, chắc là đi tuần, nhưng thỉnh thoảng lại soi khắp ngọn cây, có vẻ như đang tìm chim chóc...

Sau khi nghiên cứu địa hình, quân ta chia thành 2 mũi. Mũi ông Văn Hải chỉ huy gồm 20 người. Số còn lại, ông Luân chỉ huy. Giữa tối đen, một tổ thuộc mũi ông Hải được lệnh tiến gần chỗ lính ngụy ở. Sau tiếng hô dõng dạc, dứt khoát của đồng chí tổ trưởng: “Mặt trận Dân tộc giải phóng đã giải phóng hoàn toàn miền Nam. Các anh hàng thì sống, chống thì chết”, chừng 20 người lính Việt Nam Cộng hòa không mang vũ khí, giơ hai tay lên trời, run rẩy ra khỏi nhà, đi theo chỉ dẫn của bộ đội ta, đến tập trung giữa một bãi trống... Ông Văn Hải hạ lệnh cho các chiến sĩ đưa tất cả tù binh vào một căn nhà, canh gác cẩn thận; đồng thời khẩn trương thu gom toàn bộ vũ khí, trang bị của quân ngụy trên đảo. Xong xuôi, chính trị viên Luân trực tiếp giao chiến sĩ thông tin dùng máy 15W chuyển nội dung báo tin về sư đoàn: “Đã chiếm được đảo Sơn Ca. Không nổ súng. Không có ai chết”.

Những ngày sau đó, Chính trị viên Luân cùng Đảo trưởng Hải chỉ huy bộ đội trên đảo Sơn Ca vừa củng cố điều kiện sinh hoạt, vừa sẵn sàng chiến đấu bảo vệ đảo. Việc bảo đảm hậu cần ngày càng khó khăn. Bởi, lúc rời tàu để lên chiếm đảo, cán-binh chỉ độc bộ quần áo đang mặc và mang theo vũ khí chiến đấu. Tất cả trang bị khác đều để ở tàu. Và tàu thì tiếp tục hành trình theo chiến dịch... Tuy vậy, cán bộ, chiến sĩ ta vẫn đối xử tử tế với tù binh. Không lâu sau, chuyến tàu đầu tiên sau hòa bình ra đảo, mang theo lương thực, thực phẩm tiếp tế cho bộ đội và đưa toàn bộ tù binh về đất liền... Tháng 6-1976, cán bộ, chiến sĩ đảo Sơn Ca lần lượt được về thăm quê hương.

VÀO TRẬN TUYẾN MỚI

Vừa vào tới đất liền, ông Luân được cấp trên bố trí tạm nghỉ ngơi tại Ban Cán bộ Lữ đoàn 126 ở Cam Ranh. “Lúc làm việc thì không sao, lúc “giải lao” mới bực mình!”-ông Luân kể tiếp-“Cái vết thương trong phổi từ trận tiến công địch ở Quế Sơn (huyện Đại Lộc) năm 1971, mấy năm chiến trận không thấy nó hành hạ gì. Hòa bình, thỉnh thoảng nó lại giở chứng. Thế là tôi xin phục viên...”.

Về quê, tháng 4-1977 ông Luân được nhận vào làm giảng viên quân sự Trường Trung học Ngân hàng I Trung ương ở Bắc Ninh. Từ đó, văn bản quyết định Thiếu úy Nguyễn Văn Luân, Chính trị viên đảo Sơn Ca phục viên, được đơn vị đổi thành quyết định chuyển ngành. Ở nơi công tác mới, không ai biết anh bị thương ở chiến trường. Năm 1985 vết thương tái phát; ông bác sĩ điều trị phát hiện trong phổi anh có một miếng kim loại, lúc này anh mới trình giấy chứng thương do Sư đoàn 2, Quân khu 5 cấp năm xưa... Hội đồng Giám định y khoa Trung ương kết luận ông mất 61% sức lực, là thương binh hạng 2/4.

Năm 1988, ông Luân về nghỉ theo chế độ mất sức. “Mất sức nhưng còn lực”-ông bảo thế. Và, tháng trước về, tháng sau ông tham gia công tác địa phương, bắt đầu là đảm nhiệm Thư ký đội sản xuất. Từ khi có chức vụ Trưởng thôn, ông tham gia ngay cương vị này rồi chuyển sang làm Bí thư chi bộ. Sau năm 2000, vào bậc tuổi “ngũ thập tri thiên mệnh”, sức khỏe giảm nhiều quá, ông Luân nghỉ công tác xã hội. Ông bảo, đời ông thêm một may mắn là kết duyên với bà Vũ Thị A kém ông 6 tuổi, người cùng quê hương, đẹp người, đẹp nết... Ông bà có hai con, một trai, một gái đã phương trưởng và 3 đứa cháu nội ngoại rất đáng yêu.

Năm 1995, các ông ở huyện Gia Lộc (Hải Dương) tham gia giải phóng quần đảo Trường Sa ngày ấy, rủ nhau lập “Hội Đảo Trường Sa huyện Gia Lộc”. Mỗi khi hội này họp mặt đều mời ông Luân đến dự với tư cách “Chính trị viên đầu tiên của đảo Sơn Ca”.                                

Bài và ảnh: PHẠM XƯỞNG