Đại đội tự vệ mang tên người anh hùng
Sau Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954, tại khu Hồng Quảng, các xí nghiệp quốc doanh ngành than lần lượt ra đời trên cơ sở tiếp quản các mỏ than đã khai thác dưới thời Pháp thuộc. Trong không khí lao động hăng say của công nhân mỏ thời kỳ này, các đơn vị tự vệ cũng nhanh chóng ra đời tại các mỏ với nhiệm vụ vừa sản xuất than cho đất nước, vừa sẵn sàng chiến đấu, bảo vệ cơ sở vật chất của vùng mỏ. Khi Mỹ leo thang phá hoại miền Bắc, cùng với bộ đội chủ lực và các lực lượng khác, các chiến sĩ tự vệ mỏ đã bắn rơi nhiều máy bay địch, góp phần đánh bại các đợt tấn công của không quân Mỹ, bảo vệ vùng trời quê hương.
    |
 |
| Cảng than Hòn Gai năm 1979. Ảnh tư liệu |
Tham gia Đại đội tự vệ Xí nghiệp bến Hòn Gai, Công ty Than Hòn Gai (nay là Công ty Tuyển than Hòn Gai, Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam) từ khi chưa đầy 20 tuổi, ông Vũ Trọng Hiếu (khu 4, phường Trần Hưng Đạo, TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh) vẫn rưng rưng xúc động khi nhớ lại trận đánh lịch sử ngày 12-7-1972: “Khoảng 3 giờ chiều hôm ấy, hàng chục máy bay phản lực địch kéo đến bầu trời vùng mỏ, đánh phá dữ dội khu vực nhà máy nước ngọt và bến phà Bãi Cháy. Dưới sự chỉ huy của Đại đội trưởng Đặng Bá Hát, chúng tôi được lệnh đánh chi viện, bảo vệ hai chiếc phà chở đầy người và ô tô đang chạy. Trận đánh diễn ra hết sức ác liệt. Bất ngờ từ hướng đông nam của thị xã Hòn Gai (nay là TP Hạ Long), hai chiếc máy bay A-6 tập kích thẳng vào trận địa của đại đội tự vệ bằng những cơn mưa bom bi và bom xuyên. Bị mảnh bom văng vào làm bị thương ở bụng, Đại đội trưởng Đặng Bá Hát dũng cảm một tay bịt vết thương, một tay vẫn phất cờ chỉ huy đại đội chiến đấu. Sau mấy đợt bắn phá, không thể làm nao núng tinh thần chiến đấu của quân ta, địch phải rút lui, nhưng đại đội tự vệ cũng chịu tổn thất lớn. Đại đội trưởng Đặng Bá Hát cùng 4 đồng chí anh dũng hy sinh, 26 đồng chí khác bị thương, 2 khẩu pháo bị địch đánh trúng, hư hỏng nặng”.
Sau trận đánh này, Đại đội tự vệ Xí nghiệp bến Hòn Gai tuy bị tổn thất lớn nhưng vẫn tiếp tục bám trụ tại trận địa, kiên cường đối mặt với những tên "giặc trời". Đầu năm 1973, đại đội vinh dự được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân. Liệt sĩ Đặng Bá Hát với tấm gương chiến đấu, hy sinh quên mình đã được truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân năm 1995. Kể từ đó, đại đội tự vệ được mang tên người anh hùng Đặng Bá Hát. Ngày nay, tên người đại đội trưởng tự vệ anh hùng cũng được đặt cho một con đường rất đẹp với một bên tựa vào lưng núi, một bên là hướng biển tại TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.
Xung kích đi đầu
Sau ngày miền Nam được giải phóng, song song với nhiệm vụ sản xuất, kiến thiết đất nước, lực lượng tự vệ ngành than vẫn tích cực huấn luyện và sẵn sàng chiến đấu, củng cố thế trận quốc phòng toàn dân, đồng thời ra sức bảo vệ sản xuất. "Phát huy truyền thống hào hùng ấy, những năm qua, dù đứng trước nhiều khó khăn khi tập đoàn tiến hành tái cơ cấu, sắp xếp lại bộ máy, Đảng ủy, ban CHQS tập đoàn đã đặt ra quyết tâm phải giữ vững đội hình, tinh thần và chất lượng hoạt động của lực lượng tự vệ”, ông Đoàn Phi Trường, Phó chỉ huy trưởng Ban CHQS Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam (TKV) cho biết.
Trong khó khăn, thử thách, truyền thống “kỷ luật và đồng tâm” của công nhân mỏ cùng với truyền thống anh hùng của tự vệ ngành than đã được phát huy mạnh mẽ. Nhiều lãnh đạo công ty than nhận thức rõ về vị trí, vai trò to lớn của công tác quốc phòng, quân sự địa phương, khắc phục mọi khó khăn để bảo đảm quân số và chất lượng của lực lượng tự vệ đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Ông Vũ Tuấn Linh, Phó giám đốc Công ty Tuyển than Hòn Gai cho biết: “Ngay cả trong giai đoạn khó khăn nhất, công ty vẫn bảo đảm chế độ phụ cấp, trang bị cho lực lượng tự vệ. Hiện nay, Đại đội tự vệ Pháo phòng không 37mm Đặng Bá Hát trực thuộc công ty được biên chế 44 cán bộ, chiến sĩ, luôn duy trì và bảo đảm tốt việc trực sẵn sàng chiến đấu”.
Hiện nay, lực lượng tự vệ ngành than Quảng Ninh đã kiện toàn đầy đủ cơ cấu, số lượng và chất lượng nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, với tổng số 49 đơn vị (hơn 5.100 cán bộ, chiến sĩ). Dưới sự chỉ huy thống nhất của ban CHQS tập đoàn, ở tất cả các đơn vị thành viên đều thành lập ban CHQS công ty và các đơn vị tự vệ gồm 14 tiểu đoàn, 8 đại đội trực thuộc Bộ CHQS tỉnh Quảng Ninh; 5 đại đội, 20 trung đội và 3 tiểu đội tự vệ trực thuộc Ban CHQS các địa phương: Đông Triều, Uông Bí, Hạ Long và Cẩm Phả. "Tự vệ ngành than đã phát huy vai trò là lực lượng tinh nhuệ, xung kích đi đầu đáp ứng nhiệm vụ bảo vệ sản xuất", ông Đoàn Phi Trường nhấn mạnh.
Tìm hiểu hoạt động của lực lượng tự vệ ở một số công ty trực thuộc TKV, chúng tôi phần nào hiểu rõ những điều ông Đoàn Phi Trường chia sẻ. Có mặt tại một buổi huấn luyện của Đại đội tự vệ Pháo phòng không 37mm Đặng Bá Hát, chúng tôi chứng kiến những động tác thuần thục bên mâm pháo của những gương mặt còn rất trẻ. Sau giờ luyện tập căng thẳng, anh Nguyễn Văn Tùng, Đại đội trưởng chia sẻ với chúng tôi: "Những năm qua, công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của đại đội luôn được đặt lên hàng đầu. Lực lượng tự vệ được tuyển chọn từ những công nhân đủ tiêu chuẩn sức khỏe, lý lịch, không phải tham gia sản xuất, được bảo đảm đầy đủ chế độ. Công tác huấn luyện đúng, đủ nội dung, thời gian quy định. Khổ luyện và sẵn sàng làm tốt mọi nhiệm vụ là kim chỉ nam hoạt động của chúng tôi".
Còn đối với anh Phan Anh Tâm, Phó chỉ huy trưởng Ban CHQS Công ty Cổ phần Than Đèo Nai (TKV), cũng như các chiến sĩ tự vệ của công ty thì những ca trực, tuần tra ban đêm đã trở nên rất quen thuộc. Là đơn vị trực tiếp khai thác, vận chuyển than, công ty thường xuyên duy trì trữ lượng khoảng 2 triệu tấn/năm. Với quân số 224 cán bộ, chiến sĩ, lực lượng tự vệ được phân công huấn luyện sẵn sàng chiến đấu và bảo vệ tài sản, tư liệu sản xuất của công ty. Vì vậy, trách nhiệm của các anh trở nên nặng nề hơn bao giờ hết. “Để khắc phục tình trạng thất thoát than, các chiến sĩ tự vệ của công ty đã phối hợp với lực lượng bảo vệ thường xuyên có mặt, tuần tra canh gác ở khai trường sản xuất. Bên cạnh nhiệm vụ sản xuất, cán bộ, chiến sĩ tự vệ công ty còn làm nòng cốt cho phong trào an ninh tự quản, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn, qua đó góp phần quan trọng bảo đảm sản lượng và doanh thu của công ty”, anh Tâm khẳng định.
VĂN ĐẢM - THỦY TIÊN