Cho chúng tôi xem bức ảnh lưu trong điện thoại (bức ảnh gốc ông đang treo trang trọng tại nhà riêng ở Khu đô thị Ciputra, Hà Nội), Thiếu tướng Nguyễn Đức Huy kể: “Giữa tháng 9-1973, tại chiến trường Quảng Trị đã diễn ra lễ đón Thủ tướng Phạm Văn Đồng và Chủ tịch Cuba Fidel Castro với sự góp mặt của cán bộ, chiến sĩ thuộc các đơn vị bộ đội chủ lực đang làm nhiệm vụ cùng lực lượng bộ đội địa phương. Tôi đã vinh dự được đến báo cáo thành tích, bắt tay Chủ tịch Fidel Castro. Bức ảnh ghi lại khoảnh khắc ý nghĩa đó do một phóng viên của Thông tấn xã Việt Nam đi theo đoàn chụp. Sau này, khi nhận được bức ảnh kỷ niệm gửi về đơn vị, tôi cũng có một bản mà rất tiếc lại không biết tên tác giả ảnh”.
Bấy giờ, đồng chí Nguyễn Đức Huy là Trung tá, Phó tư lệnh Sư đoàn 325-một trong những đơn vị chủ lực cơ động sớm có mặt trên chiến trường miền Nam và liên tục 64 ngày đêm tham gia chiến đấu chốt giữ Thành cổ Quảng Trị năm 1972. Khi cấp trên thông báo đơn vị sẽ được tham gia đón khách quý, ai cũng thấp thỏm phỏng đoán nhưng họ không thể ngờ đó lại là Chủ tịch Fidel Castro. Bởi lúc này, mặc dù Quảng Trị đã giải phóng, Hiệp định Paris cũng được ký kết và thi hành các điều khoản quy định nhưng chiến tranh vẫn đang diễn ra ác liệt. Quân ngụy chưa một ngày ngừng việc dùng mọi thủ đoạn chống phá hòng chiếm lại vùng ta đã giải phóng. Song, với tình cảm đặc biệt với Việt Nam, khi sang thăm nước ta, Chủ tịch Fidel Castro đã đề nghị Đảng, Nhà nước ta tạo điều kiện để ông trực tiếp vào thăm Quảng Trị. Đây là sự cổ vũ, động viên rất lớn đối với các lực lượng đang trực tiếp chiến đấu.
    |
 |
Đồng chí Nguyễn Đức Huy (bên phải) bắt tay Chủ tịch Cuba Fidel Castro, năm 1973. Ảnh do nhân vật cung cấp
|
Thời gian này, Phó tư lệnh Sư đoàn 325 Nguyễn Đức Huy đang được giao phụ trách quản lý vùng giải phóng mà Quân đội đảm nhiệm. Vì vậy, ban đầu trên dự kiến tổ chức lễ đón Chủ tịch Fidel Castro và Thủ tướng Phạm Văn Đồng cùng đoàn công tác ở khu vực Ái Tử (Quảng Trị), nhưng qua nắm tình hình, để bảo đảm an toàn, ông đã đề nghị chuyển địa điểm ra phía sau. Cuối cùng chúng ta quyết định tổ chức đón tiếp khách quý ở cao điểm 241 (là nơi địch đặt căn cứ quân sự Carroll hay còn có tên gọi khác là Tân Lâm) ở Cam Lộ, Quảng Trị. Nơi đây, ngày 2-4-1972, Trung đoàn 56, Sư đoàn 3 ngụy do Trung tá Phạm Văn Đính chỉ huy đã buông vũ khí về với cách mạng. Như vậy, địa điểm được chọn vừa an toàn, vừa có thể giới thiệu với bạn về một chiến thắng xuất sắc của Quân đội ta.
|
 |
| Thiếu tướng Nguyễn Đức Huy. Ảnh do nhân vật cung cấp |
Ngày 15-9-1973 đã diễn ra cuộc mít tinh tiếp đón Chủ tịch Fidel Castro và Thủ tướng Phạm Văn Đồng cùng phái đoàn, có sự tham dự của hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ và nhân dân vùng giải phóng. Chủ tịch Fidel Castro đã đề nghị hai sĩ quan của Quân đội nhân dân Việt Nam báo cáo tình hình chiến đấu giải phóng Quảng Trị, đặc biệt là báo cáo về 81 ngày đêm kiên cường giữ Thành cổ. Cùng với đồng chí Trần Trọng Trai, Tham mưu trưởng Sư đoàn 304, Trung tá Nguyễn Đức Huy đã lên báo cáo về sự ác liệt, sự hy sinh và thắng lợi của ta.
Ông tự hào kể: “Tôi vẫn nhớ, hôm đó Chủ tịch Fidel Castro mặc bộ quân phục màu xanh, đội mũ lưỡi trai, đi giày cao cổ. Đứng giữa các chiến sĩ ta, Chủ tịch Fidel Castro đã phất cao lá cờ của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam. Sau khi rời cao điểm 241, tôi vẫn được đi cùng đoàn trở ra Quảng Bình, nghỉ ở Đồng Hới. Chủ tịch Fidel Castro vóc dáng cao to, do không có giường nào vừa nên lãnh đạo địa phương đã cho đóng mới một chiếc giường khổ lớn để ông nghỉ ngơi cho thoải mái. Sau ngày miền Nam giải phóng, tôi lại được thay mặt Sư đoàn 325 về báo công với lãnh đạo và nhân dân tỉnh Bình Trị Thiên. Thật tình cờ, lãnh đạo địa phương đã bố trí cho tôi được ngủ trên chiếc giường đó”.
NGUYỄN NUÔI