Một ngày trung tuần tháng 7-2025, chúng tôi tới tìm hiểu về Khu di tích Khe Giao và được gặp ông Lê Xuân Khuyến, Phó chủ tịch UBND xã Điền Xá; bà Bế Thị Thu, Chánh văn phòng HĐND và UBND xã cùng ông Tô Văn Duy, Chuyên viên Phòng Văn hóa-Xã hội xã Điền Xá.
Ông Lê Xuân Khuyến chia sẻ, ngày còn nhỏ, ông đã được nghe kể về sự kiện cuối tháng 10-1948, giữa khu rừng hiểm trở trên núi Khe Giao đã diễn ra hội nghị thành lập chi bộ Đảng đầu tiên tại Tiên Yên, với 5 đảng viên. Ngay trong cuộc họp đầu tiên dưới sự điều hành của Bí thư chi bộ Lê Văn Vàng, Chi bộ đã có chủ trương gây dựng cơ sở quần chúng ở các xã và thị trấn, trên cơ sở tuyên truyền giác ngộ cách mạng, lấy đoàn kết các dân tộc làm tinh thần chủ đạo để hợp lực kháng chiến. Cùng với đó, tổ chức thành lập các tổ xung phong trong thanh niên, phụ nữ, du kích, tuyên truyền phát triển Đảng trên địa bàn; chuẩn bị một số điều kiện về cán bộ và cơ sở để đề nghị thành lập Ban cán sự và Ủy ban Kháng chiến hành chính của huyện; phân công từng đồng chí phụ trách các khu vực và thường trực; thống nhất ngày và địa điểm sinh hoạt chi bộ...
    |
 |
| Cán bộ, nhân dân xã Điền Xá, tỉnh Quảng Ninh dâng hương tại Khu di tích Khe Giao nhân dịp thành lập xã Điền Xá (mới), tháng 7-2025. Ảnh: ĐIỀN XÁ |
Theo chỉ dẫn của ông Tô Văn Duy, chúng tôi đi lên đỉnh Khe Giao. Con đường đã được cải tạo, xây bậc lên xuống dài khoảng 300-400m. Ông Duy là người bản địa nên hiểu rất rõ ngọn nguồn khu di tích, vừa dẫn chúng tôi tham quan vừa thuyết minh: Khu di tích Khe Giao đánh dấu nơi ra đời tổ chức đảng đầu tiên ở Tiên Yên. Từ đây, dưới sự lãnh đạo của Đảng, quân và dân Tiên Yên tiến hành cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, phối hợp với bộ đội chủ lực chiến đấu, lập nhiều chiến công xuất sắc, trong đó có trận đánh ở Điền Xá trên Đường số 4...
Sau khi chiếm được tỉnh Hải Ninh (nay là tỉnh Quảng Ninh), thực dân Pháp cấu kết với bọn phản động người Hoa ngăn chặn dọc Đường số 4, từ Móng Cái sang Cẩm Phả thuộc đặc khu Hòn Gai; xây dựng hành lang Mán phản động, kéo dài từ Đèo Chao-Sơn Động đến Hoành Bồ (đặc khu Hòn Gai) sang Tiên Yên, Ba Chẽ và Bình Liêu (Hải Ninh) nhằm chia cắt, ngăn cản lực lượng của ta giữa Đông Bắc với Việt Bắc và an toàn khu của Trung ương Đảng tại Bắc Giang...
Năm 1949 cũng là năm quân và dân Tiên Yên phối hợp với các lực lượng chủ lực tiến hành hàng loạt trận đánh hưởng ứng nghị quyết của Hội nghị cán bộ tỉnh Hải Ninh về việc chặn đứng địch trên Đường số 4. Chiến công mở màn cho Chiến dịch Đông Bắc II ngày 4-3-1949 phục kích và chặn đứng một đoàn xe cơ giới của địch tại Điền Xá, biến nơi đây thành mồ chôn hàng trăm lính Âu-Phi và tịch thu hàng trăm vũ khí, khí tài của chúng đã làm nức lòng quân dân khắp mọi nơi. Với chiến công có ý nghĩa to lớn này, ngày 12-3-1949, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã gửi điện khen cán bộ, chiến sĩ và nhân dân Tiên Yên.
Về Điền Xá hôm nay, những con đường lớn đã rộng mở, đẹp và khang trang. Đường lên đỉnh núi Khe Giao được chính quyền, nhân dân địa phương xây dựng từng bậc chắc chắn, thuận tiện cho du khách tham quan. Người dân nơi đây luôn tự hào về lịch sử truyền thống, luôn nỗ lực phát triển kinh tế, giữ gìn bản sắc để xứng đáng với mảnh đất lịch sử anh hùng.
THÁI KIÊN