Gần 40 năm trôi qua nhưng trong ký ức của Thiếu tướng Nguyễn Đức Huy, nguyên Trung đoàn trưởng Trung đoàn 18, Chủ tịch Ủy ban quân quản lâm thời thị xã - Thành cổ Quảng Trị vẫn hiển hiện trận đánh bên bờ sông Thạch Hãn, thuộc huyện Triệu Phong đầu tháng 11 năm ấy...

Tháng 10-1972, sau khi tái chiếm được Thành cổ Quảng Trị, mặc dù bị thiệt hại nặng về người và phương tiện chiến tranh nhưng do bị thúc ép về chính trị (cuộc đàm phán Pa-ri về Việt Nam), địch vẫn tiếp tục tập trung lực lượng, hòng vượt sông Thạch Hãn đánh chiếm tiếp Ái Tử, Đông Hà nhằm khôi phục lại tuyến phòng thủ Đường 9 như trước ngày 30-3-1972.

Trung đoàn 18 lúc này do Nguyễn Đức Huy làm Trung đoàn trưởng, nằm trong đội hình của Sư đoàn 325 vừa mới trong thành rút ra, được giao nhiệm vụ bảo vệ khu vực phòng ngự chủ yếu của sư đoàn, cũng là khu vực phòng ngự then chốt của Mặt trận B5 là Nhan Biều, Ái Tử và sân bay Ái Tử. Quân số trung đoàn lúc này chỉ còn 40% - 50%, vũ khí trang bị tổn thất chưa được bổ sung.

Ngày 1-11-1972, Bộ Tư lệnh Mặt trận B5 thông báo: Địch có ý định vượt sông Thạch Hãn tấn công Nhan Biều, Ái Tử.

Đồng chí Đinh Thế Huynh, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương (thứ 3 từ trái sang, hàng ngồi), Thiếu tướng Nguyễn Đức Huy (thứ 2 từ trái sang, hàng ngồi) và đồng đội là các cựu chiến binh Sư đoàn 325. Ảnh tư liệu

Đêm hôm đó trời mưa, rét và rất tối. 4 giờ sáng ngày 2-11-1972, Trung đoàn trưởng Nguyễn Đức Huy đi kiểm tra tình hình các đơn vị. Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 8 báo cáo gấp là đã có hai đại đội địch vượt sang bờ tây sông đang triển khai đội hình trước chính diện phòng ngự của Đại đội 5 và Đại đội 7. Đây là tình huống bất ngờ, Nguyễn Đức Huy cho kiểm tra lại thì được biết, địch bí mật vượt sông vào khoảng 1 giờ ngày 2-12-1972, trung đội của đồng chí Thiều Chí Đinh phát hiện được nhưng cho là lực lượng thám báo nên chỉ cho một tổ ra đánh và không báo cáo với tiểu đoàn. Thực tế, địch đã đưa được hai đại đội và cơ quan chỉ huy Tiểu đoàn 6 thủy quân lục chiến qua sông, chiếm toàn bộ bãi cát trước mặt thôn Nhan Biều 1 (dài 300m), có nơi chúng vào sâu chỉ cách đường số 1 khoảng 50-60m, mở đầu cuộc hành quân mang tên “Sóng thần 9”.

5 giờ sáng ngày 2-11-1972, các trận địa pháo của địch ở La Vang, thị xã Quảng Trị và pháo hạm từ biển bắn hàng nghìn quả đạn vào khu vực phòng ngự của trung đoàn, tập trung chủ yếu vào trận địa phòng ngự của Tiểu đoàn 8 ở Nhan Biều. Địch dùng máy bay phản lực ném bom xuống khu vực Ái Tử và phía sau làng Nhan Biều 1, máy bay B52 rải 2 đợt vào dọc bờ sông Lai Phước.

8 giờ sáng ngày 2-11-1972, địch tổ chức tiến công gồm 3 mũi vào trận địa ta. Bộ đội dựa vào công sự đã chuẩn bị, chờ địch vào thật gần tới 20-30m mới nổ súng. Cuộc chiến đấu diễn ra rất ác liệt. Ta còn cho nổ 4 quả mìn định hướng diệt hàng chục tên địch ngay trước trận địa. Tiểu đoàn 8 dùng cối 60 và 82mm bắn trực tiếp vào đội hình địch đang xung phong. Cối 82mm của Tiểu đoàn 7 và Tiểu đoàn 9, chi viện cho Tiểu đoàn 8 chiến đấu. Cối 120mm của trung đoàn bắn chặn phía sau địch ở vùng sông và bãi cát Nhan Biều. Cối 160mm, đại đội hỏa tiễn BM14 bắn vào bờ nam sông, khu vực địch vượt sông và nam cầu Quảng Trị. Tiểu đoàn ĐKB bắn vào khu vực thành cổ. Pháo binh của sư đoàn và Mặt trận chế áp các trận địa pháo địch ở La Vang và thị xã, đánh vào đội hình địch cơ động phía sau. Sau gần 20 phút chiến đấu, ta đã diệt hàng trăm tên địch, giữ vững trận địa.

Bị thiệt hại nặng, địch phải lui về củng cố và yêu cầu pháo binh và không quân tiếp tục đánh phá vào trận địa phòng ngự của ta. Sau đó, chúng còn tiếp tục tổ chức hai đợt xung phong nữa nhưng đều bị ta bẻ gãy. Đến khoảng 10 giờ trưa, số địch còn lại phải co thành hai cụm ven sông, mỗi cụm khoảng 30-40 tên chống cự và chờ quân phía sau vượt sông tăng viện.

Khoảng 10 giờ 30 phút, Trung đoàn trưởng Nguyễn Đức Huy gặp Trần Minh Thiệt, Tiểu đoàn phó Tiểu đoàn 8 để nắm lại tình hình và quan sát địch, đồng thời giao nhiệm vụ cho Tiểu đoàn 8 tổ chức thực hành phản kích. Trung đoàn trưởng còn tăng cường cho Tiểu đoàn 8 một trung đội rút từ Tiểu đoàn 7.

Sau thời gian hỏa lực chuẩn bị cho phản kích, Đại đội 5 tổ chức 2 mũi đánh thẳng vào quân địch đang co cụm chính diện Trung đội 3, Đại đội 5. Đại đội 7 tổ chức hai mũi đánh thẳng vào quân địch đang co cụm trước chính diện Trung đội 3 và Trung đội 1, Đại đội 7. Sau gần 20 phút ta đã tiêu diệt gần hết quân địch đang co cụm.

Ngoài mép sông địch còn lại khoảng 30-40 tên lợi dụng địa hình chống cự và chờ phía sau tăng viện. Sáng 3-11-1972, ta tiếp tục sử dụng cối 60 và 82mm chi viện cho lực lượng của Đại đội 5 và Đại đội 7 thực hành phản kích tiêu diệt nốt số còn lại.

Sau hai ngày chiến đấu, ta đã tiêu diệt gọn hai đại đội và Ban chỉ huy Tiểu đoàn 6 thủy quân lục chiến thuộc Lữ đoàn 369 địch, trong đó có tên thiếu tá, tiểu đoàn trưởng; đánh thiệt hại nặng 2 đại đội khác. Tiểu đoàn 6 thủy quân lục chiến ngụy bị xóa sổ.

Đặng Việt Thủy, ghi theo lời kể của Thiếu tướng Nguyễn Đức Huy