Trong chuyến đi này, chúng tôi gặp Anh hùng LLVT nhân dân Lào Khăm-mặn Khum-chăm-thạ, người mang trong mình hai dòng máu Lào-Việt. Trong những năm 1967-1970, Khăm-mặn tham gia 22 trận đánh lớn nhỏ ở các địa bàn: Bom Lọng, Mường Ca Sỉ, Salaphukhun, Viêng Chăn...

Ông kể: “Đầu năm 1971, trong đội hình Liên quân Lào-Việt, đơn vị của tôi được giao nhiệm vụ đánh vào một trận địa pháo của địch ở Mường Ca Sỉ. Đây là một trận địa pháo có hỏa lực mạnh, gồm 2 khẩu pháo 105mm, 2 khẩu pháo 155mm, cùng các kho đạn dược. Bên ngoài còn có hơn một đại đội địch chốt giữ và hai lớp hàng rào dây thép gai, cùng hào giao thông ngăn cách bảo vệ. Khi đó, tôi là trung đội trưởng được giao chỉ huy mũi 8 người, trong đó có 1 xạ thủ B41 và 1 xạ thủ B40. Trong trận đánh này, cả tổ bí mật luồn qua các hàng rào vào bên trong trận địa pháo, dùng súng B40, B41 tấn công mục tiêu, phá hủy trận địa pháo, tạo điều kiện thuận lợi cho mặt trận Liên quân Lào-Việt phát triển tiến công. Với thành tích chỉ huy phá hủy trận địa pháo của địch, cùng những chiến công, thành tích trong chiến đấu trước đây, tôi được Nhà nước Lào phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân”.

Tháng 5-1983, Khăm-mặn Khum-chăm-thạ được cử sang Việt Nam học nghiệp vụ ngành công an. Khi tỉnh Bolikhamsai thành lập, Khăm-mặn được điều về làm Phó giám đốc, rồi Giám đốc Công an tỉnh cho tới khi nghỉ hưu. Trong những năm công tác trong ngành công an, ông được giao phụ trách chỉ đạo công tác biên phòng, rồi cả việc phối hợp với các cơ quan liên quan của tỉnh cũng như phía Việt Nam về công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ Quân tình nguyện Việt Nam.

Ông Khăm-mặn bảo: “Gia đình chúng tôi luôn tự hào mình có hai Tổ quốc. Con gái tôi cũng đã học xong cao học ở Học viện Ngoại giao Việt Nam, hiện cháu đang công tác tại tỉnh nhà. Tôi luôn dặn cháu phải làm tốt công tác quan hệ ngoại giao Lào-Việt. Con tôi cũng hứa sẽ coi nhiệm vụ ngoại giao Lào-Việt là nghĩa vụ, trách nhiệm của mình”.

leftcenterrightdel
 Lãnh đạo Hội Hữu nghị Việt Nam - Lào và Hội Hữu nghị Lào - Việt Nam bàn giao nhà tình nghĩa tặng bà Kanchia, năm 2017. Ảnh: ĐỖ THIỀU 

Tham gia chuyến công tác sang thăm bạn Lào có Đại tá, Anh hùng LLVT nhân dân Nguyễn Đức Hạnh, Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam-Lào tỉnh Thái Bình, người có 10 năm hoạt động trên đất bạn Lào, được người dân Lào tận tình che chở, chăm sóc như người thân ruột thịt và tạo điều kiện để ông hoạt động.

Ông Hạnh kể: “Cuộc sống trong lòng địch luôn căng thẳng, nguy hiểm, thiếu thốn. Bộ đội phải nấu cháo, đào củ mài luộc ăn thay cơm, không có muối thì lấy ớt thay. Khi củ mài hết thì phải lấy củ nâu ngâm cho hết nhựa chát để ăn cho đầy bụng. Khi bộ đội ốm đau không có thuốc chữa, bị thương không có dụng cụ phẫu thuật, nhân dân Lào đã giúp lấy cây rừng làm thuốc để chữa trị hoặc lấy chính dòng sữa của mình để nuôi dưỡng bộ đội Việt Nam. Như bà Kanchia ở bản Phon, huyện Lam Mam, tỉnh Sê Kông. Giữa năm 1970, gia đình bà Kanchia đến ở Huoi Dua (Suối Dừa) trong rừng Trường Sơn, gần một đơn vị Quân tình nguyện Việt Nam.

Khi ấy, Kanchia còn trẻ, đang nuôi con nhỏ, một hôm, người chỉ huy đơn vị tên là Khiết đến xin sữa của Kanchia cho một chiến sĩ trong đơn vị đang bị bệnh nặng. Kanchia nghĩ đến phong tục của người Lào, sữa chính là dòng máu chỉ có thể chia sẻ cho con, kiêng kỵ cho sữa người khác. Nhưng khi biết bộ đội Việt Nam đang ở đất nước Lào, Kanchia quyết định vượt qua điều kiêng kỵ, vắt sữa cho bộ đội uống để có sức chống chọi với bệnh tật. Nhờ được uống sữa, sau một tháng, sức khỏe của anh bộ đội tình nguyện Việt Nam khá hơn. Anh trở lại đơn vị tiếp tục làm nhiệm vụ”.

Những tình cảm đó luôn được cán bộ, chiến sĩ bộ đội tình nguyện Việt Nam khắc ghi, tri ân. Những năm qua, Hội Hữu nghị Việt Nam-Lào đã phát động, quyên góp tiền để giúp đỡ các hộ nghèo của Lào; xây trường học, đỡ đầu học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, trong đó Hội dành 400 triệu đồng hỗ trợ xây dựng nhà tình nghĩa tặng bà Kanchia...      

THÁI MINH