Chúng tôi có dịp đến thăm ông Hồ Ngọc Toàn, sinh năm 1933, ở tổ 6, phường Tô Hiệu, TP Sơn La, nguyên là Tiểu đội trưởng thuộc Đại đội 408 (Đội 40) năm xưa. Năm nay bước sang tuổi 91 với 65 năm tuổi Đảng, nhưng ký ức hào hùng của tuổi trẻ, sự hy sinh quên mình vì Tổ quốc vẫn còn vẹn nguyên trong ông. Sinh ra và lớn lên ở xã Tiến Thủy, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An, tháng 2-1954, ông Toàn cùng một số thanh niên trong xã hăng hái tham gia Đoàn TNXP Trung ương, phục vụ Chiến dịch Điện Biên Phủ.

Khi chúng tôi nhắc đến Ngã ba Cò Nòi, cựu TNXP Hồ Ngọc Toàn hồ hởi kể: “Những ngày hành quân lên Cò Nòi, tôi cùng đồng đội đi bộ 4 ngày thì nghỉ một ngày, vượt qua biết bao gian khổ, sau gần một tháng mới đến nơi tập kết. Ngày ấy, Ngã ba Cò Nòi là nơi giao nhau giữa tuyến Quốc lộ 13A (Quốc lộ 37 hiện nay) và Đường 41 (Quốc lộ 6 hiện nay). Các tuyến chi viện của quân và dân ta từ hậu phương lên Điện Biên Phủ đều phải đi qua ngã ba trọng yếu này, do đó, nơi đây trở thành trọng điểm đánh phá quyết liệt của thực dân Pháp nhằm ngăn chặn sự chi viện của ta cho Điện Biên Phủ. Số lần địch đánh phá ngày một dày hơn, với quy mô lớn hơn. Để gây khó khăn cho lực lượng của ta, địch đã thả nhiều loại bom có mức độ gây sát thương cao như bom nổ chậm, bom bi, bom bươm bướm. Có ngày, chúng thả xuống Ngã ba Cò Nòi khoảng 300 quả bom, tổng khối lượng gần 70 tấn thuốc nổ. Để đối phó với những quả bom nổ chậm, các tổ quan sát có nhiệm vụ đếm bom, cắm tiêu, rà phá bom. Những chỗ có bom nổ chậm, lực lượng TNXP đứng làm cọc tiêu sống hướng dẫn các lực lượng đi qua. Ban ngày, khi địch thả bom thì lực lượng TNXP ẩn trong rừng, đến khi trời tối, địch ngừng thả bom, TNXP lại vác cuốc, xẻng ra mặt đường san lấp các hố bom. Mặc cho tuyến đường bị băm nát, hố bom chằng chịt thế nào, chúng tôi vẫn không quản hy sinh, khẩn trương khắc phục, thông tuyến để bộ đội hành quân, kéo pháo, dân công vận chuyển lương thực, thực phẩm tiếp tế cho Điện Biên Phủ...”.

leftcenterrightdel

Cựu thanh niên xung phong Hồ Ngọc Toàn cùng vợ ôn lại kỷ niệm về những năm tháng làm nhiệm vụ tại Ngã ba Cò Nòi. 

Còn ông Thái Hữu Hoành, ở tổ 11, phường Quyết Thắng, TP Sơn La, cựu TNXP thuộc Đại đội 292 (Đội 34) vẫn không thể nào quên những ngày tháng oanh liệt tham gia san lấp hố bom, bảo đảm thông đường tại khu vực cầu Tà Vài, huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La và 4 lần được cấp trên tăng cường chi viện cho Ngã ba Cò Nòi. Năm nay đã 87 tuổi, nhưng mỗi khi nhắc đến những năm tháng hào hùng đó, gương mặt ông Hoành lại ánh lên niềm tự hào. “Ngày 13-3-1954, sau khi nhận lệnh của cấp trên, tôi cùng các đồng đội hành quân bộ không nghỉ 28km từ cầu Tà Vài lên Ngã ba Cò Nòi. Khi đến nơi, đường sá chằng chịt những hố bom, chúng tôi đã nhanh chóng tham gia cùng các lực lượng khẩn trương phá mìn, san đất đá cho xe của bộ đội, dân công vượt qua. Đến rạng sáng 14-4-1954, tôi và một số đồng đội tiếp tục được giao nhiệm vụ đi tìm kiếm di vật, thi thể của các TNXP đã nằm xuống khi thực hiện nhiệm vụ. Mọi người ai cũng không cầm nổi nước mắt trước sự hy sinh anh dũng của đồng đội mình...”, ông Hoành nhớ lại.

Dù chiến tranh đã lùi xa nhưng những cống hiến và hy sinh của lực lượng TNXP mãi được khắc ghi trong trang sử vàng đấu tranh giành độc lập, tự do cho dân tộc. Trở về với cuộc sống đời thường, các cựu TNXP vẫn chia sẻ, giúp đỡ nhau vượt qua khó khăn, vươn lên trong cuộc sống, là những tấm gương cho con cháu học tập, noi theo. Đối với họ, niềm vui lớn nhất chính là nhìn thấy quê hương, đất nước đổi thay, phát triển từng ngày.

Bài và ảnh: PHAN THẢO