Chúng tôi đến thăm Trung tá Lê Huy Toàn, 72 tuổi, nguyên Trưởng ban Tổng kết lịch sử Sư đoàn 308, Quân đoàn 1, nguyên Trợ lý Chính trị Trung đoàn 88-người trực tiếp nghe đồng chí Nguyễn Văn Thân, Đại đội trưởng và đồng chí Phạm Văn Tô, Chính trị viên Đại đội 6 (thuộc Tiểu đoàn 5, Trung đoàn 88, Sư đoàn 308-đơn vị trực tiếp tham chiến) tường thuật chi tiết trận đánh này ngay sau khi kết thúc để viết tin cho Báo Quân Tiên phong tại mặt trận và phục vụ công tác biên soạn lịch sử khi điều kiện cho phép. Ông Toàn kể lại:
“Chiều 12-7-1972, Đại đội 6 với 26 cán bộ, chiến sĩ phòng thủ phía tây thị xã Quảng Trị thực hiện mệnh lệnh của Tiểu đoàn phó Bùi Xuân Miện, triển khai đội hình hành quân về phía động Ông Do (gần sông Nhùng) để đêm hôm đó tiến chiếm làng Thượng Nguyên (cách đó chừng 1km, thuộc xã Hải Lâm, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị), tạo “bàn đạp” cho Tiểu đoàn 5 tiếp cận, phát triển khu vực phòng thủ.
Khoảng 15 giờ ngày 12-7-1972, Đại đội 6 tới vị trí tập kết. Lúc này, Mỹ cho máy bay B-52 ném 3 loạt bom xuống khu vực động Ông Do. 15 giờ 55 phút, ngay sau loạt bom cuối cùng, địch bắn pháo cấp tập nhằm dọn đường cho bộ binh tiến lên. Đồng chí Thân hạ lệnh toàn đại đội lợi dụng khói bom đạn dày đặc, cấp tốc vượt qua bãi trống, hành tiến theo hướng mục tiêu. Ít phút sau, làng Thượng Nguyên đã nằm trong tầm mắt quân ta, chỉ cách không đầy cây số. Đồng chí Tô, Chính trị viên đại đội lệnh cho chiến sĩ trinh sát dẫn đoàn quân di chuyển nhanh qua đồi Không Tên.
    |
 |
| Trung tá Lê Huy Toàn, tháng 4-2022. Ảnh: XUÂN THƯƠNG |
Đúng 16 giờ, khi toàn đại đội đang men theo đường từ chân đồi đi lên thì tổ tiền tiêu báo về: Một đại đội lính dù địch đang di chuyển giữa hai vạt rừng ở phía đối diện. Hành vi của chúng cho thấy, chúng chưa hề biết có Quân Giải phóng ở khu vực này. Ban chỉ huy Đại đội 6 lập tức triển khai đội hình chiến đấu. Chi ủy hội ý chớp nhoáng: Ta ít người và không có thời gian làm công sự. Nhưng ta nắm thời cơ trong tay. Địch đông quân nhưng bị động. Quyết định tuyệt đối bí mật chiếm lĩnh đỉnh đồi, phục kích chờ địch, “tao ngộ chiến”, diệt gọn bọn này, mở đường mà tiến.
16 giờ 20 phút, bọn lính dù vẫn hoàn toàn không biết 26 tay súng thiện chiến của Đại đội 6 đang chờ đón. Chúng nghênh ngang dẫn xác vào “lò lửa”. Khi những tên đi đầu còn cách quân ta khoảng 50m thì phát sinh tình huống: Viên sĩ quan to mập, quần áo rằn ri, đầu đội mũ nồi, ngực nổi phù hiệu lính dù ngạo mạn vung khẩu súng lục, hét lính: “Lẹ vô sườn đồi đào công sự!”. Khoảng 60 lính dù ngụy lóp ngóp lên đồi. Chi ủy Đại đội 6 quyết định tức khắc chuyển từ phục kích ở đỉnh đồi chờ địch sang tập kích “đánh vỗ mặt”, kết hợp với vu hồi và dùng hỏa lực ngăn lực lượng cứu viện.
Đúng 17 giờ, các mũi tiến công của Đại đội 6 đồng loạt khai trận. Các loại hỏa lực của đại đội bắn vào mục tiêu xác định. Địch bị đánh bất ngờ, hoảng loạn trong tuyệt vọng và bị tiêu diệt gọn. Đại đội 6 thu dọn chiến trường xong, tiếp tục tiến về làng Thượng Nguyên dưới ánh trăng non đầu tháng”.
“Ngày 12-7-1972, Tiểu đoàn 5, Trung đoàn 88 dưới sự chỉ huy của Tiểu đoàn phó Bùi Xuân Miện đã đánh một trận tập kích rất nhanh gọn, tiêu diệt Đại đội 33 thuộc Lữ đoàn Dù số 2 trên quả đồi Không Tên, tạo nên khí thế chiến đấu mới rất thuận lợi cho trung đoàn” (Đại đoàn-Sư đoàn Quân Tiên Phong, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà Nội, năm 2019).
PHẠM XƯỞNG