"Trạm quân y dã chiến”

QĐND - NSNA Võ An Khánh, tên thật là Võ Nguyên Nhân, sinh năm 1938 tại huyện Hồng Dân, tỉnh Bạc Liêu, nguyên Ủy viên Ban chấp hành Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam. Với chiếc máy ảnh làm vũ khí trong tay, Võ An Khánh đã cùng đồng đội vượt qua biết bao gian khổ, ác liệt trong thời kỳ chiến tranh vệ quốc vĩ đại của nhân dân Bạc Liêu-Cà Mau. Võ An Khánh luôn đối mặt với bom đạn để ghi chép lịch sử bằng hình ảnh ở vùng đất từng bị Mỹ quyết “nhổ cỏ U Minh”, diệt đến cây đước Năm Căn cuối cùng.

Tấm ảnh "Trạm quân y dã chiến" xuất hiện trên tuần báo The New York Times của Mỹ.

Từ hàng nghìn tấm ảnh, ông đã tuyển chọn và cho xuất bản sách ảnh “Quê tôi thời chiến”. Trong đó, tác phẩm “Trạm quân y thời chiến" do ông chụp ngày 17-9-1970 đã được trao giải thưởng Nhà nước về văn học-nghệ thuật năm 2007.

Đó là một buổi chiều trong rừng, không có ánh mặt trời, Võ An Khánh theo sát một trạm thương binh, bệnh binh, ghi lại cảnh chạy giặc của trạm: Tán rừng lưa thưa, sàn gỗ, cây tràm chặt xuống xếp lại mấp mé nước; một cặp chiến sĩ khiêng cáng tải thương vừa tới, đầu quấn băng trắng. Dưới tấm màn rộng, nhóm điều dưỡng viên đang hối hả làm việc. Tấm ảnh này, Võ An Khánh chụp bằng máy Yasika của Nhật Bản, từ hàng chục năm nay ông vẫn sử dụng trên các chiến trường. Tốc độ khi bấm máy là 125, khép khẩu đến 8; máy sử dụng kiểu phim 6x6cm.

Phim đã được tráng, in trong hầm tối có mái và vách là hai bên lợp lá dừa nước, độn giữa là vỏ cây tràm. Máy phóng ảnh bằng hộp gỗ tự tạo, lắp ống kính máy 6x6cm và cặp tụ quang. Tấm ảnh này đã được in ra cỡ 6x9, giới thiệu trên một số bản tin, tờ báo, một kiểu đã được gửi ra Hà Nội nhưng bị thất lạc.

30 năm sau, khi được xem ảnh này trên trang nhất tờ Niu Yoóc Thời báo (The New York Times), nhà bình luận nhiếp ảnh Mác-ga-rét Liu-cơ (Margaretle Luke) nhận định: “Đây là một trong những bức ảnh giá trị nhất của phóng viên chiến trường. Bức ảnh gây xúc động thậm chí hơn cả bức ảnh chụp nhóm bác sĩ quân y (Hoa Kỳ) hồi năm 1943 của bậc thầy ảnh phóng sự chiến trường Rô-bớc Ca-pa (Robert Capa)”.

Bức ảnh này đã trưng bày trong triển lãm có tên Bên kia chiến tuyến ở Trung tâm triển lãm quốc tế Niu Yoóc ngày 1-3-2002 và tiếp đó ở Viện Bảo tàng Ếch-plo-rơ Hâu-lơ (Explorers Hall) từ tháng 3 đến tháng 8-2002.

Cho đến nay, tấm ảnh đã được công bố tại hơn 50 tờ báo trong nước và quốc tế.