Ra đời trên nước bạn Lào
Thực hiện chủ trương của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, ngày 28-6-1968, Bộ Tổng Tham mưu ra quyết định thành lập Đoàn 968 Quân tình nguyện Việt Nam ở Nam Lào (gọi tắt là Đoàn 968), trên cơ sở Đoàn 763 Chuyên gia quân sự và Đoàn 565 Quân tình nguyện. Nhiệm vụ của đơn vị lúc đó là cùng với quân và dân Lào chiến đấu, mở rộng và bảo vệ vùng giải phóng, bảo vệ vững chắc tuyến vận tải chiến lược Đường Hồ Chí Minh ở Tây Trường Sơn trên đất bạn. Trong 4 năm (từ 1968 đến 1971), do yêu cầu nhiệm vụ của trên, Đoàn 968 lần lượt mang các phiên hiệu: Đoàn 968 Quân tình nguyện Nam Lào, Mặt trận X, Mặt trận Z, Mặt trận Y. Đầu năm 1972, Bộ Quốc phòng kiện toàn Mặt trận Y thành Sư đoàn 968 Quân tình nguyện, đồng thời lấy ngày 28-6 hằng năm là ngày truyền thống của sư đoàn.
Ra đời trên đất bạn Lào, Đoàn 968 thực hiện nhiệm vụ quốc tế tại xứ sở hoa chăm-pa và tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử năm 1975. Trong những năm hoạt động trên các chiến trường, cán bộ, chiến sĩ của đoàn không quản ngại khó khăn, gian khổ, hy sinh, sát cánh cùng các lực lượng của cách mạng Lào tuyên truyền, giác ngộ quần chúng, xây dựng cơ sở và phát triển lực lượng chính trị; xây dựng, phát triển lực lượng vũ trang, phát động nhân dân đấu tranh, củng cố, mở rộng vùng giải phóng; chiến đấu chống địch càn quét, lấn chiếm; bảo vệ nhân dân, chính quyền và thành quả cách mạng nước bạn Lào.
    |
 |
| Đại diện lãnh đạo, chỉ huy Sư đoàn 968 đón nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba, năm 2018. Ảnh: TRẦN DŨNG |
Thượng tá Nguyễn Xuân Thắng, Sư đoàn trưởng Sư đoàn 968, Quân khu 4 cho biết: “Sau khi thành lập, Đoàn 968 phối hợp chặt chẽ với lực lượng vũ trang Lào đảm nhiệm hoạt động trên địa bàn rộng lớn thuộc các địa phương: Attapeu, Saravan, Paksong, cao nguyên Boloven, Tateng, Laongam, Muang Phin, Khongsedone... Trong Chiến dịch Đường 9-Nam Lào năm 1971, đơn vị đã phối hợp cùng quân và dân Lào chiến đấu kiên cường 128 ngày đêm, đánh bại các cuộc phản kích của 80 tiểu đoàn địch. Toàn sư đoàn đã đánh 488 trận lớn, nhỏ; loại khỏi vòng chiến đấu 5.533 tên địch, diệt 5 trận địa pháo, bắn cháy 57 máy bay, thu 925 súng các loại và hàng trăm phương tiện chiến đấu khác của địch, góp phần bảo vệ và mở rộng vùng giải phóng của Lào... Lần thứ hai làm nhiệm vụ quốc tế tại Lào, trong 10 năm (1977-1987), đơn vị đã chiến đấu hàng trăm trận, tiêu diệt và bắt sống hàng nghìn tên phỉ và phản động; thu hơn 810 súng các loại, thanh lọc hơn 2.000 tên địch ngầm; giúp bạn Lào củng cố, xây dựng chính quyền cách mạng...”.
“Bộ đội Việt Nam giỏi thật”
Để tìm hiểu nhân chứng từng hoạt động tại Lào, chúng tôi trò chuyện với cựu chiến binh Nguyễn Sông Cầu (tên thường gọi Khăm Cầu hay Cầu Lào), Đội trưởng Đội cơ sở 2 giai đoạn cuối năm 1977-1983, Trung đoàn 19, Sư đoàn 968; Phó trưởng ban liên lạc Hội Cựu chiến binh Sư đoàn 968. Hiện nay, cựu chiến binh Nguyễn Sông Cầu ở tổ 32, ngõ 31, đường Mạc Thái Tổ, phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy, TP Hà Nội. Ông nhớ lại: “Đầu tháng 1-1982, đơn vị chúng tôi hoạt động ở bản Dannalao, huyện Lakhonepheng, tỉnh Salavan. Lúc mới đến, đồng bào sợ “con ma rừng” nên không cho bộ đội vào nhà. Chúng tôi phải mắc võng ở ngoài rừng. Tổ công tác do tôi trực tiếp chỉ huy làm nhiệm vụ ở bản Dannalao. Một hôm, chúng tôi nghe bà con dân bản nói, chị Hờ Grư, người dân tộc Kataang đã chuyển dạ hai ngày, bị mất máu, người tím tái vì kiệt sức và có nguy cơ tử vong. Trước tình thế trên, chúng tôi đã thuyết phục và được sự đồng ý của trưởng bản, thầy mo, gia đình vào thăm khám cho sản phụ. Y tá Nguyễn Hữu Quyến đo huyết áp, kiểm tra tim thai, tiêm thuốc trợ lực cho sản phụ. Sau hai ngày, cháu bé ra đời nhưng bị ngạt. Y tá Quyến dùng các biện pháp như hà hơi, hô hấp để cứu cháu bé. Khi đứa trẻ cất tiếng khóc oe oe, mọi người có mặt ở đó đều sung sướng reo vui: “Bộ đội Việt Nam giỏi thật!”. Mấy hôm sau, gia đình chị Hờ Grư mời tộc trưởng, trưởng bản, phó bản và đại diện chính quyền, đoàn thể địa phương đến chứng kiến lễ “buộc chỉ cổ tay” cho chúng tôi và mổ lợn liên hoan tưng bừng...”.
|
 |
| Sư đoàn 968 thăm, tặng quà Đội Quy tập hài cốt liệt sĩ Bộ CHQS tỉnh Quảng Trị làm nhiệm vụ tại tỉnh Savannakhet. Ảnh: BÁ MINH |
Kể từ ngày hai mẹ con chị Hờ Grư được cứu sống, chính quyền và bà con dân bản Dannalao ngày càng yêu quý và tin tưởng bộ đội Việt Nam. Cựu chiến binh Nguyễn Sông Cầu kể tiếp: “Một hôm, người dân báo tin địch chuẩn bị về bản tấn công bộ đội Việt Nam. Chúng tôi lập tức báo cáo cấp trên, xin ý kiến cho tăng cường lực lượng, phương tiện để đối phó với địch. Theo sự điều động của cấp trên, Đội cơ sở 2 được tăng cường Đại đội hỏa lực 15 thuộc Trung đoàn 19 và Tiểu đoàn 16 (Bộ CHQS tỉnh Salavan) để ngăn chặn, đánh địch từ 3 hướng. Những nguồn tin mật mà bà con và bộ đội Lào cung cấp đã giúp chúng tôi nắm chắc thời gian, lực lượng, hướng tiến công của quân địch, nhờ đó chủ động ứng phó kịp thời. Từ 4 giờ đến 6 giờ ngày 18-1-1982 (tức ngày 24 tháng Chạp năm Tân Dậu), ta đã tiêu diệt 29 tên địch, thu giữ gần 50 khẩu súng các loại, bắt sống 25 tên, bàn giao cho Bộ CHQS tỉnh Salavan... Với thành tích đặc biệt xuất sắc khi làm nhiệm vụ quốc tế, ngày 9-2-1983, Đội cơ sở 2, Trung đoàn 19 vinh dự được Đảng, Nhà nước ta phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân”.
Thắt chặt mối quan hệ hữu nghị đặc biệt
Theo Đại tá Nguyễn Thanh Hùng, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Sư đoàn 968, ngày 3-5-2007, đơn vị tổ chức Lễ ký Biên bản kết nghĩa với Sư đoàn 4 (Quân đội nhân dân Lào) và chính thức thiết lập mối quan hệ hợp tác toàn diện giữa hai đơn vị. Sư đoàn 968 đã có 17 năm hoạt động, kề vai sát cánh cùng quân và dân vùng Trung-Hạ Lào, trong đó có Sư đoàn 4 (Quân đội nhân dân Lào). Hai đơn vị đã đồng cam cộng khổ, kiên cường chiến đấu, dũng cảm hy sinh để giải phóng và bảo vệ chính quyền cách mạng, mang lại cuộc sống bình yên cho nhân dân các bộ tộc Lào.
Hằng năm, hai đơn vị luân phiên tổ chức các cuộc gặp mặt nhằm trao đổi, thống nhất nội dung hoạt động; tổ chức các đoàn cán bộ tham quan, học tập, chia sẻ kinh nghiệm về công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện... Tính đến nay, Sư đoàn 968 đã tổ chức 10 lớp tập huấn cho hơn 300 cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 4 (Quân đội nhân dân Lào) về công tác quân sự, chính trị, hậu cần, kỹ thuật; đồng thời hỗ trợ một số vật chất, trang thiết bị kỹ thuật phục vụ công tác huấn luyện, thực hiện nhiệm vụ cho đơn vị bạn.
|
 |
| Hội nghị thường niên giữa Sư đoàn 968 và Sư đoàn 4 (Quân đội nhân dân Lào), tháng 4-2022. Ảnh: BÁ MINH |
Mới đây, ngày 11 và 12-4-2022, đoàn cán bộ Sư đoàn 968 đã sang chúc Tết cổ truyền Bunpimay, thăm và làm việc tại Sư đoàn 4 (Quân đội nhân dân Lào). Thượng tá Nguyễn Tiến Dũng, Phó chính ủy Sư đoàn 968 nhớ lại: “Trong buổi gặp gỡ thắm tình đoàn kết anh em, lãnh đạo, chỉ huy hai đơn vị đã trao đổi kết quả thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng cũng như hoạt động phối hợp trong công tác đối ngoại năm 2021. Tuy ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, song hai đơn vị đã làm tốt công tác phối hợp, thực hiện tốt nhiệm vụ quân sự, quốc phòng; tổ chức thăm hỏi, chúc mừng nhau nhân dịp lễ, tết, ngày truyền thống. Những hoạt động trên đã góp phần tăng cường tình đoàn kết, sự hiểu biết, tin cậy lẫn nhau, gắn kết chặt chẽ giữa hai đơn vị. Bên cạnh đó, hai bên cũng đã trao đổi, thống nhất ký kết Bản thỏa thuận thực hiện các nội dung phối hợp hoạt động năm 2022. Lãnh đạo, chỉ huy hai đơn vị khẳng định, thời gian tới, hai bên tiếp tục thắt chặt hơn nữa tình đoàn kết đặc biệt “Mãi mãi xanh tươi, đời đời bền vững”.
THÁI THANH BÌNH