Ngày đầu ở Thổ Nhĩ Kỳ

Sau gần 11 giờ di chuyển từ Hà Nội, đoàn cứu hộ, cứu nạn của Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam đặt chân xuống sân bay Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ vào sáng sớm 13-2-2023 (giờ địa phương). Trên đường cơ động từ ga quốc tế sang ga nội địa, mọi mệt mỏi sau hành trình dài của các thành viên trong đoàn bỗng tan biến trước những tràng vỗ tay chào đón nồng nhiệt của hành khách và nhân viên sân bay. Những tiếng vỗ tay như lời cảm ơn trong suốt chuyến bay thương mại từ Istanbul đến Antakya, thủ phủ tỉnh Hatay-đích đến của đoàn. Đây là một trong những tỉnh chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi trận động đất. Khi đó, lực lượng cứu hộ của gần 40 quốc gia đang hoạt động tại đây. Thời tiết vào giữa ban ngày khoảng 12 độ C dù có nắng, còn ban đêm, nền nhiệt có thể tụt xuống -2 đến -5 độ C...

Trên đường từ sân bay Hatay về tới nơi đóng quân tại sân vận động Antakya vào chiều tối cùng ngày, chứng kiến những tòa nhà nghiêng ngả, đổ nát... do hậu quả của trận động đất kinh hoàng trước đó ít ngày, chúng tôi nghẹn ngào, không nói nên lời. Chợt từ cuối xe, câu hát “Vì nhân dân quên mình/ Vì nhân dân hy sinh/ Anh em ơi vì nhân dân quên mình” vang lên, phá vỡ bầu không khí trầm lắng. Âm hưởng hào hùng của bài hát như tiếp thêm động lực cho các thành viên đoàn công tác của QĐND Việt Nam sang Thổ Nhĩ Kỳ lần này.

Tôi vẫn nhớ lời của Thượng tướng (nay là Đại tướng) Nguyễn Tân Cương, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Tổng Tham mưu trưởng QĐND Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng giao nhiệm vụ cho đoàn trước khi lên đường: “Từng phút, từng giây, nhân dân Thổ Nhĩ Kỳ đang mong ngóng những hỗ trợ thiết thực từ bạn bè quốc tế, trong đó có các đồng chí. Các đồng chí phải đến giúp đỡ người dân Thổ Nhĩ Kỳ nhanh nhất có thể”.

Ngay sau khi nhận vị trí đóng quân, cùng với việc sắp xếp nơi ăn ở, kiểm kê vật tư và thiết bị mang theo, Thiếu tướng Phạm Văn Tỵ, Phó chánh Văn phòng Thường trực Ủy ban Quốc gia ứng phó sự cố, thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, Phó cục trưởng Cục Cứu hộ-Cứu nạn (Bộ Tổng Tham mưu QĐND Việt Nam), Trưởng đoàn, đã nhanh chóng làm việc với đại diện đội cứu hộ của Italy, đồng thời đảm nhiệm là cơ quan điều phối các hoạt động cứu hộ quốc tế tại khu vực phía Bắc Antakya. Trong buổi họp đầu tiên, phía Việt Nam đã thông báo về năng lực và trang bị mang theo, đồng thời đề nghị được phân công vị trí thực hiện nhiệm vụ, sẵn sàng triển khai từ đêm.

Bộ đội công binh sử dụng máy dò để tìm kiếm nạn nhân động đất tại Antakya. Ảnh: THÁI HÀ

Sáng sớm 14-2, khi mặt trời vừa ló rạng, lớp băng bám trắng xóa trên bề mặt lều và hành lý của đoàn còn chưa kịp tan, lực lượng QĐND Việt Nam gồm Đội chó nghiệp vụ và Tổ trinh sát số 1 của Đội Công binh cứu sập đã lên đường đi khảo sát xã Haci Omet Alpagot tại Antakya theo hiệp đồng với cơ quan điều phối. Giữa đường hành quân, bất ngờ một chiếc ô tô bật đèn khẩn cấp, chạy từ phía sau vượt lên trước đoàn xe, ra dấu hiệu cầu cứu. Khi xe dừng lại, một phụ nữ hớt hải đi xuống. Aleyna-tên của người phụ nữ trên-cho biết, ngôi nhà của anh trai cô ở cách đó chỉ 10 phút lái xe bị sập một phần. Gia đình đã đưa được mẹ và con gái anh ra ngoài, song vợ anh không được may mắn như vậy. Mặc dù hai đội cứu hộ đã đến tìm nhưng vẫn chưa có kết quả do thiếu trang thiết bị. Aleyna đang đi tìm thêm sự giúp đỡ thì gặp xe của đoàn QĐND Việt Nam.

Không chần chừ, Thiếu tướng Phạm Văn Tỵ phát lệnh đổi hướng tới hiện trường nằm trên đường Rustem Tumer Pasa. “Đoàn lập tức cơ động đến giúp bạn”-tiếng Thiếu tướng Phạm Văn Tỵ dứt khoát qua bộ đàm. Tới nơi, đập vào mắt chúng tôi là một ngôi nhà diện tích mặt sàn khoảng 70m2, cao 6 tầng nhưng 3 tầng dưới đã sụt xuống, xếp chồng lên nhau như bánh kếp, chỉ chừa những khe hở nhỏ. Nửa còn lại nghiêng ngả, đứng trơ trọi giữa ngổn ngang gạch, bê tông, sắt thép tua tủa. Máy xúc của lực lượng cứu hộ địa phương có mặt trước đó nhưng không thể triển khai vì chỉ một sơ suất nhỏ có thể khiến phần còn lại của ngôi nhà đổ sập xuống.

Qua đánh giá sơ bộ, thấy tình hình vẫn nằm trong tầm kiểm soát và an toàn, Thiếu tướng Phạm Văn Tỵ chỉ đạo Đội chó nghiệp vụ tiến hành trinh sát. Bên ngoài, các thành viên trong đoàn và người thân của nạn nhân hồi hộp chờ đợi. Hai máy xúc đang múc ở dãy nhà đổ nát bên cạnh cũng dừng hoạt động. Không gian bỗng tĩnh lặng như tờ.

Đội chó nghiệp vụ tiếp cận khe hẹp, dùng cờ đánh dấu vị trí có nạn nhân mắc kẹt trong đống đổ nát trên đường Rustem Tumer Pasa. Ảnh: THÁI HÀ

Chưa đầy 10 phút sục sạo, chú chó tên Pokka cào bới, sủa liên hồi, báo cho huấn luyện viên biết đã phát hiện một vị trí khả nghi nằm ở góc phải, giữa nền đất đá đổ nát và trần tầng 1 của ngôi nhà. Đại úy Nguyễn Văn Nghĩa, Đội trưởng Đội chó nghiệp vụ, chỉ huy lần lượt đưa hai chú chó khác đến kiểm tra chéo. Để tiếp cận gần hơn, các huấn luyện viên phải nằm rạp xuống nền đất, tay thoăn thoắt loại bỏ gạch đá, bụi bay lên mịt mù, bò từ từ vào sâu hơn 3m phía trong để “mở đường” cho chó nghiệp vụ vào. Thi thoảng, những tiếng hắt hơi liên hồi lại vọng ra. Lần lượt cả hai chú chó đều sủa ầm ĩ. “Báo cáo đồng chí Trưởng đoàn, chúng tôi đã phát hiện vị trí nghi có nạn nhân”, Đại úy Nguyễn Văn Nghĩa hô to. Thiếu tướng Phạm Văn Tỵ liền ra lệnh cắm cờ đánh dấu.

Đội chó nghiệp vụ bàn giao một vị trí có nạn nhân mắc kẹt cho lực lượng cứu hộ sở tại. Ảnh: THÁI HÀ

Để thêm phần chắc chắn, bộ đội công binh Việt Nam cũng chui xuống, dùng tay vét đất đá để dễ dàng đưa máy dò quan sát sâu bên trong. “Tít, tít, tít!”, màn hình xuất hiện một phần cánh tay. Như vậy là vị trí nghi có nạn nhân đã chính xác. Thiếu tướng Phạm Văn Tỵ liền trao đổi nhanh về vị trí đã đánh dấu, đồng thời khuyến nghị về cách thức sử dụng máy móc với lực lượng cứu hộ địa phương để tiến hành công tác đưa nạn nhân ra ngoài. Aleyna cùng anh trai hết cúi đầu rồi lại đưa tay phải lên ngực trái như bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc với đoàn. Chúng tôi cũng đáp lễ, đặt tay phải lên ngực trái, nơi có lá cờ đỏ sao vàng Việt Nam trên bộ quân phục dã chiến, sau đó tiếp tục cơ động đến vị trí. “Cố gắng lên các đồng đội, chúng ta quyết tâm giúp bạn như chính người thân yêu của mình. Đây là nhiệm vụ từ trái tim!”, lời động viên của Thiếu tướng Phạm Văn Tỵ thôi thúc các thành viên trong đoàn rảo bước.

Ngày thực hiện nhiệm vụ đầu tiên của đoàn QĐND Việt Nam đã bắt đầu như vậy!

PHẠM VĂN HIẾU