Lê Văn Bưởi là đối tượng chính trong chuyên án mang bí số LB.61 do lực lượng Công an nhân dân vũ trang (nay là Bộ đội Biên phòng) tỉnh Quảng Trị xác lập đấu tranh từ đầu năm 1961. Quá trình trinh sát điều tra, nắm tình hình đối tượng, biết nếu trực tiếp đánh vào tên gián điệp ngụy vượt tuyến trá hàng thì không có kết quả, Ban chuyên án LB.61 quyết định “thả mồi, buông câu”...
Ở cạnh nhà Bưởi có vợ chồng anh Tuấn là giáo viên cấp 2, dạy trường xã. Vào một buổi sáng, vợ chồng anh bỗng nhiên xô xát. Nguyên nhân cũng chỉ vì anh Tuấn nghi ngờ vợ mình có tình ý với người khác. Giữa lúc anh Tuấn cầm thanh củi định cho vợ “một bài học” thì Bưởi vội vàng chạy sang. Anh ta đứng chắn giữa hai người, cố dùng lời lẽ khuyên ngăn rồi nắm tay anh Tuấn kéo sang nhà mình. Tuấn miễn cưỡng đi theo dù còn hậm hực với vợ. Trò chuyện với Bưởi một hồi, Tuấn như vô tình bộc lộ vẻ chán ngán chế độ giáo viên “sống mòn”. Thậm chí, Tuấn còn kể ra một vài bí mật về kinh tế, quân sự mà anh được biết ở khu vực gần giới tuyến 17. Anh còn để lộ cho Bưởi biết ý định chuyển vợ con ra Nam Định để dạy học. Sau vài phút nhìn Tuấn thăm dò, Bưởi mừng thầm trong bụng với ý nghĩ: “Có thể xây dựng tên này thành cơ sở của mình ở bờ Bắc được đây!”.
Thế là Bưởi vui vẻ bắt chuyện, khích lệ Tuấn cứ thực hiện ý định ấy, nếu thiếu thốn gì y sẵn sàng giúp đỡ. Để tỏ rõ thiện chí cũng như củng cố lòng tin của Tuấn, Bưởi lấy ra một bọc tiền đưa cho Tuấn và dặn không phải lo lắng trả lại, “của tôi cũng như của anh!”. Thấy Tuấn xúc động có vẻ đã nghe mình, Bưởi dò hỏi:
- Anh Tuấn có nghĩ gì tới quân đội bên bờ Nam không?
Thoáng chút sững sờ, nhưng chợt nhớ đến nhiệm vụ mà đội trinh sát của Đồn công an vũ trang giới tuyến giao cho, Tuấn lấy lại bình tĩnh, thong thả đáp:
- Họ phải mạnh lắm, anh Bưởi nhỉ?
Bưởi vồ vập:
- Mạnh lắm! Đằng sau họ là cả nước Mỹ lắm của, nhiều súng đạn mà. Anh Tuấn này, nếu được bờ Nam cho tiền bạc, anh có sẵn sàng giúp đỡ họ tiến công sang bờ
Bắc không?
Lưỡng lự giây lát, Tuấn nói khẽ:
- Tôi cũng muốn làm sao để cuộc đời được sung sướng!
- Tôi sẽ giúp anh! - Bưởi đập mạnh tay mình lên vai Tuấn - Nhưng nếu để lộ ra chuyện này với Đồn công an vũ trang, mạng sống của anh sẽ không được bảo toàn đâu!
Sau đó, Tuấn nhiều lần được Bưởi gọi sang nhà, bí mật chụp ảnh, lăn tay, làm lý lịch và giao nhiệm vụ...
Tại một cuộc gặp với lãnh đạo đội trinh sát của Đồn công an vũ trang giới tuyến, Tuấn báo cáo tình hình thâm nhập tổ chức của Bưởi. Đồng chí Trưởng ban chuyên án giao nhiệm vụ cho Tuấn về tìm cách thuyết phục Bưởi bỏ nghề dạy học mà đi buôn, có thể đi buôn xa để tìm cách nắm luôn những cơ sở cũ của địch đang cài cắm.
Ngày hôm sau, biết được ý định ấy của Tuấn, Bưởi chộp ngay lấy: “Nếu cậu định bỏ nghề dạy học để đi buôn thì hay đấy! Như vậy sẽ nắm được nhiều tin tức hơn và...” - y thấp giọng, nói tiếp: “Tổ chức còn có những người này, người kia ở cách xa đây cả chục cây số, cậu càng có điều kiện để bắt liên lạc với họ!”.
Chuyến đầu tiên “tập đi buôn”, Bưởi giao cho Tuấn vào quận Trung Lương. Trước khi xuất phát, y dặn đi dặn lại nếu nhà chức trách có hỏi thì nhận là bạn thân của Trung sĩ Bưởi và xin vào Phòng 45 báo cáo công chuyện. Nếu bị chất vấn, cứ khai ngày Bưởi vượt qua giới tuyến 17 và mô tả nhận dạng của y là ổn. Một điều kiên quyết là không được ghi chép bất cứ điều gì, mọi thông tin buộc phải ghi nhớ trong đầu.
Phối hợp với Đồn công an vũ trang giới tuyến, Ban chuyên án bố trí cho Tuấn vượt tuyến sang quận Trung Lương bên bờ Nam, bắt liên lạc với trung tâm tình báo ngụy. Nhưng khi thấy quân địch bên kia giới tuyến khủng bố mạnh, Ban chuyên án đành tạm hoãn, rút Tuấn về. Đồng chí Trưởng ban chuyên án quyết định chuyển sang biện pháp mới, buộc tên Bưởi phải tự liên lạc với trung tâm tình báo của hắn ở bờ Nam.
Thông qua Ty Giáo dục, trinh sát đề nghị đưa Tuấn đi tập huấn nghiệp vụ sư phạm ngắn ngày. Khi sang nhà Bưởi chơi, Tuấn kể cho y những chuyện mà trinh sát đã “đạo diễn”. Nghe xong, Bưởi xui Tuấn chuồn vào Nam vài ngày nhân dịp đi bồi dưỡng giáo viên. Lần này, Bưởi gửi Tuấn một bản danh sách những người cộng sản Bắc Việt chui vào làm việc ở các cơ quan chính quyền tỉnh Quảng Trị mà hắn vừa điều tra được. Tuấn đồng ý chuyển giúp y. Trước mặt Bưởi, anh giả vờ khâu bản danh sách vào cổ áo, chờ đêm xuống sẽ vượt sông sang bờ Nam.
Rời nhà Bưởi, Tuấn tìm cách liên lạc bí mật với trinh sát của ta, báo cáo lại sự việc. Nhận được chỉ đạo, Tuấn về báo với Bưởi đêm ấy không thể vượt sông được do nước lên to quá. Ngay lập tức, Bưởi bắt anh lấy bản danh sách ra đốt ngay trước mặt y...
Cho đến tháng 10-1962, vẫn không có cách nào bắt được liên lạc với trung tâm tình báo của quân ngụy bên bờ Nam, Bưởi liền thảo một bản báo cáo tổng hợp và trực tiếp bố trí để Tuấn vượt giới tuyến vào sâu bên kia bờ Nam. Trước lúc đi, Bưởi “lên dây cót” cho Tuấn: “Tôi được giao làm Chủ tịch “Đảng nhân dân cách mạng”, còn anh vừa được Trung tâm công nhận là Chủ tịch “Mặt trận giải phóng Bắc Việt”. Chúng ta phải khẩn trương xúc tiến chuẩn bị cho kế hoạch Bắc tiến. Lần này sang bờ Nam, anh không được nhắc đến tên tôi, vì đã có một tình báo của miền Bắc lọt vào trung tâm của ta...”.
Tới lúc này, Ban chuyên án nhận định: “Phải nhanh chóng kết thúc chuyên án gián điệp LB.61”. Vì vậy, ta quyết định bố trí cho Tuấn đi điều trị dài ngày ở sâu nội địa với lý do gặp tai nạn nguy hiểm, không thể tiếp tục dạy học được. Ngoài ra, ta còn bố trí cho Ty Giáo dục về thẩm tra lại đội ngũ giáo viên của giới tuyến để nắm lại quân số và chất lượng để chuẩn bị cho kế hoạch bồi dưỡng nghiệp vụ thời gian tới. Với kế hoạch này, Ban chuyên án quyết định gỡ bỏ cái lốt giáo viên của tên Bưởi.
Biết tin Tuấn bị tai nạn phải đi điều trị dài ngày, lại nghe nhân dân ở khu vực giới tuyến đồn đại có một tên gián điệp vừa vượt qua sông Gianh đã bị bắt, Lê Văn Bưởi quyết định đón xe ô tô ra Quảng Bình. Trinh sát ngoại tuyến của ta liền bám theo. Nhưng quá trình theo bám đối tượng, trinh sát sơ hở để Bưởi có cơ hội dùng dao găm khống chế người lái xe,
bắt phải lái thẳng ra Thanh Hóa. Lúc này, Ban chỉ đạo chuyên án vẫn từng bước bám theo dấu chân của y. Tới Thanh Hóa, ta bố trí trạm cảnh sát giao thông để “đón tiếp” y giữa đường.
Khoảng 19 giờ hôm đó, chiếc xe chở Bưởi đang lưu thông trên đường thì bị một tổ cảnh sát giao thông (do trinh sát cải trang) yêu cầu dừng lại để kiểm tra ô tô với lý do có một vụ mất cắp vừa xảy ra, tang vật cùng đối tượng tình nghi đang trên đường tẩu thoát... Người lái xe còn đang băn khoăn, tên Bưởi gí mạnh dao găm vào cổ anh, ra lệnh cho xe tiếp tục chạy. Lúc này, không thấy tiếng trả lời của người lái xe, một chiến sĩ trinh sát bấm đèn pin và quyết định leo lên ca-bin yêu cầu tất cả mọi người trong xe ra ngoài.
Tên Bưởi hoảng sợ, vội buông dao chui vội vào gầm ghế. Lợi dụng cơ hội đó, người lái xe nhảy vọt xuống đất. Các trinh sát lập tức nhảy lên ca-bin. Biết không thể trốn chạy tiếp, tên Bưởi lóp ngóp bò ra, cúi gằm mặt trước ánh đèn sáng quắc. Tại cơ quan điều tra, y thừa nhận mọi hành vi của mình. Ban chuyên án quyết định kết thúc chuyên án LB.61, chuyển đối tượng Lê Văn Bưởi cùng toàn bộ hồ sơ bàn giao cho cơ quan chức năng.
MINH TÂM