Còn sức lực, còn cống hiến

Xuân Ất Tỵ 2025 này, Trung tướng Nguyễn Quốc Thước bước sang tuổi bách niên.

Tuy không ít lần phải ra vào bệnh viện điều trị nhưng khi sức khỏe cho phép, ông lại xuất hiện trên các diễn đàn, lên tiếng bảo vệ những người yếu thế hay bày tỏ chính kiến về một vấn đề mới nảy sinh trong xã hội. Trên trang Facebook cá nhân, ông thường xuyên cập nhật thông tin.

Ông bảo: “Cuộc đời binh nghiệp đã đưa tôi đến các chiến trường ở cả 3 miền đất nước. Khi hòa bình, tôi vinh dự là một đại biểu dân cử trong 15 năm. Ngày xưa cầm súng chiến đấu là vì nhân dân thì nay cũng phải vì nhân dân. Những điều gì ảnh hưởng đến lợi ích của dân, cần thẳng thắn đấu tranh. Tôi luôn mong muốn đưa tiếng nói, nguyện vọng của cử tri và nhân dân đến với Quốc hội, với Trung ương, để góp phần thúc đẩy sự phát triển của đất nước”.

Trung tướng Nguyễn Quốc Thước cùng đồng đội một thời chiến đấu ở Tây Nguyên. Ảnh: THANH TÚ

Còn đối với chúng tôi, mỗi lần được gặp và trò chuyện với Trung tướng Nguyễn Quốc Thước là một lần học được những kinh nghiệm quý.

Trong ngôi nhà rợp bóng cây ở quận Ba Đình, TP Hà Nội, ông sẵn sàng ngồi hàng giờ đồng hồ để trả lời các câu hỏi với một phong cách rất gần gũi, giản dị. Có những lần, hết buổi sáng mà chúng tôi còn chưa hoàn thành nội dung chương trình theo nhiệm vụ được phân công, ông chủ động bảo người nhà chuẩn bị cơm trưa và thu xếp chỗ nghỉ để buổi chiều ông cháu tiếp tục công việc còn dang dở. Ngại ông mệt và phiền gia đình, chúng tôi muốn từ chối, nhưng chưa kịp mở lời, ông đã nói ngay: “Ông cháu ta mỗi người cố một chút. Nhiệm vụ nào cũng phải hoàn thành chứ!”. Cũng chính nhờ những lúc như thế, chúng tôi được nghe ông kể nhiều hơn về cuộc đời mình.

Năm 1944, tốt nghiệp Trường Quốc học Vinh, Nguyễn Quốc Thước không theo nghiệp quan trường mà về quê nhà ở Nghi Lộc, Nghệ An chờ cơ hội tham gia cách mạng. Ông nhanh chóng giác ngộ và trở thành cán bộ Việt Minh từ tháng 4-1945, rồi tích cực tham gia đấu tranh giành chính quyền trong Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945. Kháng chiến chống thực dân Pháp, rồi đế quốc Mỹ, 30 năm thử thách qua biết bao trận chiến đấu ở các chiến trường, ông đã ghi dấu ấn trên nhiều cương vị, trọng trách khác nhau.

Đất nước bước vào thời kỳ đổi mới, sau một thời gian dài gắn bó với mảnh đất Tây Nguyên, Tư lệnh Quân đoàn 3 Nguyễn Quốc Thước nhận quyết định ra Quân khu 4, rồi được bổ nhiệm là Tư lệnh Quân khu. Giữa bối cảnh đất nước gặp muôn vàn thử thách sau chiến tranh, ông đã cùng tập thể Đảng ủy, Bộ tư lệnh lãnh đạo, chỉ đạo LLVT Quân khu 4 vượt qua khó khăn, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Cùng thời gian này, ông bước chân vào nghị trường. Là đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An các khóa VIII, IX, X, tên tuổi và những dấu ấn của Trung tướng Nguyễn Quốc Thước trong suốt 3 nhiệm kỳ Quốc hội còn lưu giữ trong ký ức nhiều người. Đại biểu Nguyễn Quốc Thước nổi tiếng với những phát biểu, chất vấn thẳng thắn, trách nhiệm và được ví là “lò thuốc súng giữa nghị trường Quốc hội”. Trả lời phỏng vấn các cơ quan báo chí, ông thẳng thắn bày tỏ: “Là đại biểu của dân thì phải nói được ý dân, bảo vệ lợi ích của người dân và của quốc gia. Và dù nói theo góc độ nào cũng trên tinh thần xây dựng, vì sự phát triển. Nếu vấn đề nêu ra có sai thì cần dũng cảm nhận trách nhiệm”.

Còn nhớ, nhiệm kỳ Quốc hội khóa VIII (1987-1992), làn gió đổi mới của Đảng, yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn dội vào nghị trường, đặt ra cho Quốc hội phải đổi mới cả trong tổ chức và phương thức hoạt động. Điều quan trọng nhất phải vượt qua là lực cản trong nhận thức. Theo lời kể của Trung tướng Nguyễn Quốc Thước, trước năm 1986, do hoàn cảnh chiến tranh, do duy trì cơ chế tập trung quan liêu, bao cấp và nhiều lý do khách quan khác mà Quốc hội chưa phát huy được dân chủ thực sự, vai trò của Quốc hội, đại biểu Quốc hội còn hạn chế.

Các phiên họp Quốc hội giai đoạn trước đổi mới hầu như là họp kín, rất hiếm khi cử tri biết được các ý kiến trái chiều, phản biện. Bắt đầu từ khóa VIII, sau đó là khóa IX, X và các khóa sau này, tinh thần dân chủ được thể hiện ngày càng rõ, đại biểu Quốc hội ý thức được trách nhiệm, vai trò của mình, đã nói lên tiếng nói của cử tri, phản biện nhiều chủ trương, chính sách...

Liên tục 3 khóa tham gia Quốc hội, nhiều cử tri và đại biểu rất ấn tượng với những phát biểu tâm huyết, thẳng thắn của đại biểu Nguyễn Quốc Thước. Ông là một trong những người hay “châm ngòi” cho những phiên chất vấn quyết liệt.

Trung tướng Nguyễn Quốc Thước thắp hương tưởng nhớ đồng đội. Ảnh: QUANG TUYẾN

Khi biết chúng tôi muốn nghe kể về kỷ niệm sâu sắc trong 3 nhiệm kỳ Quốc hội của mình, ông bảo: “Kỷ niệm thì nhiều, nhưng nhớ nhất đối với tôi là những năm đầu của nhiệm kỳ Quốc hội khóa VIII.

Bấy giờ đồng chí Đỗ Mười là Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính phủ), trong một phiên họp tổ có than phiền: “Tôi làm Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng mà nói có Bộ trưởng không nghe”. Tôi đã đứng lên nói luôn: “Thưa anh Mười, tôi làm Tư lệnh Quân khu, tôi nói mà Sư đoàn trưởng không nghe, tôi đình chỉ chức vụ. Một là tôi nghỉ, hai là đồng chí ấy phải nghỉ. Nếu vì lý do nào đó mà tôi không thể cách chức được các Sư đoàn trưởng thì tôi sẽ xin từ chức, chứ như thế cả hai không thể làm việc với nhau. Anh nên cách chức Bộ trưởng không nghe đó, nếu không cách chức được thì anh nên từ chức đi...”.

Sau cuộc họp, nhiều người gặp tôi tỏ vẻ nghi ngại, nhưng tôi chỉ cười. Bởi tôi biết đồng chí Đỗ Mười là người rất hiểu cấp dưới. Trong cuộc họp, đôi khi cấp trên, cấp dưới có thể tranh luận gay gắt, cũng chỉ mong tìm ra hướng đi đúng đắn, có lợi cho cái chung. Xong việc, ngoài đời thường, mỗi người cùng cố gắng hoàn thành chức trách, nhiệm vụ của mình...”. 

Trong câu chuyện với chúng tôi, ông nhiều lần nhắc tới bài học lấy dân làm gốc: “Tất cả các quyết sách đều cần phải hướng tới vấn đề quyền lợi và bảo vệ lợi ích của nhân dân. Quyền lợi của Nhà nước phải song hành với quyền lợi của nhân dân. Theo tôi, bài học trong xây dựng, đổi mới đất nước, trước hết, trên hết phải lấy dân làm gốc”.

Tâm sự ấy của ông khiến chúng tôi hiểu vì sao hầu như ngày nào nhà ông cũng có khách tới thăm. Họ là đồng đội, thân nhân đồng đội, những người từng được ông giúp đỡ và cả những người chưa từng quen biết. Trong điều kiện cho phép, vị tướng già chưa bao giờ từ chối đón tiếp, hỗ trợ họ nếu có thể. Ông khẳng định: “Tôi là một người lính. Đã là người lính thì dù thời chiến hay thời bình, còn sức lực tôi còn tiếp tục cống hiến vì Tổ quốc, vì nhân dân”.

Trung tướng, Anh hùng LLVT nhân dân Nguyễn Quốc Thước vừa được vinh danh tại Lễ tổng kết và trao giải Cuộc thi viết “Những tấm gương bình dị mà cao quý” với chủ đề “Dấu ấn bộ đội thời bình” do Báo Quân đội nhân dân tổ chức ngày 6-12-2024. Hôm ấy, ông chậm rãi bước lên sân khấu, miệng cười tươi. Ông ôm chầm các đồng đội như trao truyền ngọn lửa nhiệt huyết cho thế hệ sau...

SONG THANH