Tham quan Khu di tích Đền thờ Hai Bà Trưng, chúng tôi thấy đôi câu đối ca ngợi công đức của Hai Bà Trưng do Vĩnh Tường Tri phủ Nguyễn Thái cung tiến từ năm 1881 còn được lưu giữ, mới thấy tấm lòng tôn kính của nhân dân dành cho hai bà trải qua hàng nghìn năm vẫn chẳng phai mờ. Chị Đặng Thị Út, hướng dẫn viên khu di tích cho chúng tôi biết: “Năm nay, để bảo đảm công tác phòng, chống dịch, Đền thờ Hai Bà Trưng tạm dừng tổ chức lễ hội kỷ niệm 1.982 năm Khởi nghĩa Hai Bà Trưng mà chỉ tổ chức lễ dâng hương theo nghi thức truyền thống để tưởng nhớ công lao của hai vị vua bà”.
Theo lời giới thiệu của chị Út, ngôi đền được xây dựng ngay sau khi hai bà mất (năm 43 sau Công nguyên). Đền tọa lạc trên một khu đất cao, thoáng rộng, nhìn ra sông Hồng. Ban đầu, ngôi đền được xây dựng bằng tre, lá. Đến thời nhà Đinh, đền được xây dựng bằng gạch. Trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo, ngôi đền được xây lại và đổi hướng như ngày nay.
    |
 |
| Toàn cảnh Đền thờ Hai Bà Trưng tại xã Mê Linh, huyện Mê Linh, TP Hà Nội. Ảnh: THỦY TIÊN |
Đền Hai Bà Trưng được xây dựng theo kiểu kiến trúc tiền nhất, hậu đinh. Xung quanh là tường gạch, hai bên tả mạc và hữu mạc bao lấy khu sân rộng. Trong đền còn lưu giữ được nhiều cổ vật quý như: Hai cỗ kiệu Bát Cống-Long Đình từ thế kỷ 17, gươm trường, bát bửu, hương án, chuông đồng cùng nhiều hoành phi, câu đối ca ngợi công đức của Hai Bà Trưng cũng như các đạo sắc phong của các triều đại phong kiến Việt Nam. Sân trong còn gọi là sân nghi lễ, được lát đá theo hình chiếc chiếu hoa lớn ở giữa và chiếu hoa nhỏ ở hai bên để chồng kiệu và bài trí voi, ngựa, cờ xí... Hai bên sân trong là nhà tả mạc và hữu mạc bề thế, kết cấu đầu hồi, bít đốc và lầu chuông, gác trống. Sân ngoài có kiến trúc hình “ngũ phúc” với ngọn đá thề giữa sân và 4 bồn hoa hình con dơi ở 4 góc sân đá. Lời thề của Hai Bà Trưng khi làm lễ tế cờ đã được khắc vào đá để đời đời ghi nhớ tấm lòng sắt son, quyết tâm dẹp giặc, cứu nước của hai vị vua bà: “... Thiếp là Trưng nữ dấy binh dẹp giặc, che chở dân lành thu phục lại muôn vật cũ của tổ tông, không phụ ý trời, thỏa nguyện nơi đền miếu của các bậc đế vương các đời, không phụ sự trông đợi của tổ phụ nơi chín suối...”.
|
 |
| Hòn đá lưu giữ lời thề của hai vị vua bà trong khuôn viên khu di tích. Ảnh: THỦY TIÊN |
“Nơi đây, trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đồng chí Trường Chinh (sau này là Tổng Bí thư của Đảng) đã chọn là một trong những địa điểm liên lạc và hội họp bí mật để chuẩn bị cho tổng khởi nghĩa giành chính quyền ở Thủ đô Hà Nội. Hiện trong khuôn viên đền có nhà bia lưu niệm “Hộp thư bí mật” ghi dấu hoạt động cách mạng của đồng chí”, chị Út cho biết thêm.
Tháng 8-2002, dự án đầu tư, quy hoạch, tôn tạo và xây dựng Khu di tích Đền thờ Hai Bà Trưng trên diện tích gần 13ha được phê duyệt. Dự án bao gồm việc trùng tu, tôn tạo đền chính và các công trình phụ trợ với quy mô kiến trúc khang trang, bề thế. Ngày nay, khu Thành cổ Mê Linh cùng với Đền thờ Hai Bà Trưng trong quần thể khu di tích đã trở thành địa chỉ tham quan, nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh của du khách trong cả nước. Ông Nguyễn Viết Minh, Phó chủ tịch UBND xã Mê Linh cho biết: “Nhân dân địa phương vốn thuần nông, chủ yếu trồng hoa xuất đi cả nước, bận rộn quanh năm, nhưng ai cũng coi trọng công việc của nhà đền. Vào các dịp lễ hội, họ tham gia công việc của nhà đền rất nhiệt tình với tấm lòng tôn kính hai vị vua bà”.
KHÁNH AN