Sau khi dâng hương viếng các anh hùng liệt sĩ, tôi được cựu chiến binh (CCB) Trần Đình Cảm, Quản lý Khu tưởng niệm TNXP C283 đưa đi tham quan, giới thiệu. Chúng tôi dừng lại ở nơi trưng bày những hiện vật và di vật của các TNXP đã hy sinh. Tôi chăm chú nhìn mảnh bom dài gần 0,5m, bề rộng giữa hơn 0,2m với nhiều cạnh sắc nhọn. “Đây là các vật chứng trong vụ thảm sát thôn Quyết Thắng mà CCB Lê Văn Rạn ở thôn Quyết Thắng hiến tặng. Năm 2022, CCB Lê Văn Rạn được Tỉnh đoàn Quảng Bình trao Bằng “Ghi nhận công đức” vì đã có công lao sưu tầm, bảo quản và hiến tặng hiện vật trong vụ thảm sát thôn Quyết Thắng, nhằm phục vụ trưng bày tại Khu tưởng niệm TNXP C283. Hằng năm, vào các ngày lễ, có nhiều đoàn trên khắp cả nước và đồng đội đến dâng hương, viếng các anh hùng liệt sĩ, những người bị bom Mỹ sát hại vào trưa 13-1-1973. Các cháu học sinh của các trường trên địa bàn cũng thường đến dọn dẹp, làm vệ sinh trong và ngoài Khu tưởng niệm TNXP C283...”-CCB Trần Đình Cảm cho biết.
    |
 |
| Đài tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ thanh niên xung phong C283. Ảnh: DUY NGUYỄN |
Tại Khu tưởng niệm TNXP C283, tôi gặp được CCB Lê Văn Rạn-người lưu giữ nhiều kỷ vật trong vụ thảm sát thôn Quyết Thắng. Ông nguyên là giáo viên Trường Sĩ quan Vũ khí-Đạn, sau phục viên với quân hàm Đại úy. Cùng đi với ông Rạn còn có CCB Nguyễn Tiến Quân, nguyên Phó chủ tịch Hội CCB xã Thanh Trạch, nguyên giáo viên Trường Sĩ quan Thông tin, phục viên với quân hàm Đại úy; ông Nguyễn Đình Nghi, Chi hội trưởng Chi hội Người cao tuổi thôn Quyết Thắng, những nhân chứng trong vụ thảm sát năm đó. “Sau 3 loạt bom, chúng tôi cùng bà con đi lượm thi thể của các đồng chí TNXP và của người dân. Nhiều người gom lại chỉ còn một ít thịt, xương. Mấy ngày sau, mùi tử khí còn bốc lên nồng nặc, trên hàng rào, ngọn cây, bụi tre còn treo dính phần thi thể của các anh, các chị TNXP và người dân. Chúng tôi lấy soong, thau, cả mâm nhôm, rổ, rá đi gom thi thể người bị nạn về...”, ông Nguyễn Đình Nghi kể trong đau đớn.
CCB Lê Văn Rạn tiếp lời: “Trưa 13-1-1973, TNXP C283 đi làm về và nghỉ tại các nhà dân. Bất ngờ máy bay Mỹ nhào tới ném bom, cả 3 loạt bom giội xuống thôn Quyết Thắng, trong đó có 1 loạt rơi trúng bệnh xá dã chiến C283, toàn bộ thương binh và y, bác sĩ đều hy sinh, không còn ai sống sót. Trước đây, chúng tôi xây bia, làm bàn thờ tưởng nhớ 156 TNXP và nhân dân hy sinh trong vụ thảm sát thôn Quyết Thắng cạnh hố bom-nơi đặt bệnh xá dã chiến C283. Chúng tôi đã đề xuất cần có một tượng đài ghi nhớ, tri ân. Sau nhiều năm đề nghị, năm 2019, Ban Bí thư Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã phê duyệt dự án đầu tư xây dựng Khu tưởng niệm TNXP C283 với tổng kinh phí tới 27 tỷ đồng”.
Khu tưởng niệm TNXP C283 được khánh thành ngày 21-12-2021, với diện tích 9.942m2, gồm các hạng mục: Nhà thờ, bia tưởng niệm ghi danh các anh hùng liệt sĩ; hội trường, nhà làm việc, nhà lưu giữ hiện vật của TNXP C283, sân hành lễ, hồ nước, khuôn viên cây xanh và các công trình bổ trợ. Khu tưởng niệm được quan tâm chăm sóc khang trang, sạch sẽ và luôn ấm áp bởi trách nhiệm, nghĩa tình tri ân của những người quản lý cùng các thế hệ cán bộ, chiến sĩ và nhân dân.
DUY HIẾN