Nhạc sĩ Đào Hữu Thi là tác giả của các ca khúc viết về con đường Trường Sơn khá quen thuộc: “Tình em gửi trọn con đường”; “Đường Trường Sơn trăm ngả”; “Hát mãi với Trường Sơn”; “Những dấu chân huyền thoại”... Ông phục vụ quân đội 23 năm, trong đó gần 10 năm gắn bó với tuyến đường Trường Sơn, trước khi chuyển ngành về làm công tác giảng dạy ở Trường Đại học Văn hóa Hà Nội. Gặp ông tại nhà riêng ở quận Long Biên (Hà Nội), ở tuổi 80, song ông còn minh mẫn. Chúng tôi được ông chia sẻ về những kỷ niệm với Đại tướng Võ Nguyên Giáp và những ca khúc ông viết về Đại tướng.
Cách đây 49 năm (tháng 3-1973), khi đi khảo sát tuyến đường Trường Sơn, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã đến thăm và động viên lực lượng đang làm nhiệm vụ tại một số trọng điểm trên Đường 20-Quyết Thắng. Lúc đó, Đào Hữu Thi là nhạc sĩ, diễn viên của Đoàn Văn công Trường Sơn đang làm nhiệm vụ ở đây. Ông kể: “Tôi vẫn nhớ khi Đại tướng đến, các nữ thanh niên xung phong đang mở đường, trực chiến đã khóc vì xúc động. Dù trong lòng họ đều muốn ông ở lại lâu hơn nhưng miệng thì nói: “Thưa Đại tướng, ở đây ác liệt lắm, Đại tướng đi nhanh lên!”. Còn Đại tướng trò chuyện thân mật, bắt tay động viên chị em. Ông bảo: “Cứ gọi là anh Văn cho gần gũi” và ân cần hỏi nguyện vọng của họ. Tình cảm, sự quan tâm của Đại tướng thật đáng quý biết bao!”.
Cũng trong chuyến đi ấy, Đại tướng còn dự Đại hội mừng công của Bộ đội Trường Sơn. Trong chương trình văn nghệ chào mừng đại hội, những ca khúc do nhạc sĩ Đào Hữu Thi sáng tác được biểu diễn đầu tiên. Đại tướng chăm chú lắng nghe và qua Tư lệnh Đồng Sỹ Nguyên gửi lời khen ngợi các nghệ sĩ, diễn viên của Đoàn Văn công Trường Sơn.
Kỷ niệm và tình cảm của Đại tướng với Bộ đội Trường Sơn khiến nhạc sĩ Đào Hữu Thi ấp ủ sáng tác ca khúc về Đại tướng. “Mãi đến mùa hè năm 2012, tôi có cuộc hành trình thăm lại chiến trường xưa cùng các tướng lĩnh, cựu chiến binh của Hội Truyền thống Trường Sơn-Đường Hồ Chí Minh Việt Nam. Trong suốt chặng đường trở lại ấy, tiếng hát và nước mắt của chúng tôi hòa lẫn vào nhau. Trên con đường này, lúc gian nguy nhất, Đại tướng đã có mặt động viên bộ đội. Nhớ về kỷ niệm đó, nhạc và lời ca khúc “Anh Văn của đồng đội” hình thành. Bài hát đưa người nghe đi theo những bước chân của “anh Văn”, theo những giai đoạn lịch sử mà ông đi qua”, nhạc sĩ Đào Hữu Thi cho biết. Rồi ông ngân nga giai điệu ca khúc: “Cả cuộc đời dâng trọn nước non. Đã vượt lên những tháng năm dẫu thăng trầm lịch sử... Dấu chân anh giăng khắp mọi chiến trường...”.
Sau ca khúc “Anh Văn của đồng đội”, nhạc sĩ Đào Hữu Thi viết tiếp ca khúc “Ba chiến dịch lịch sử Việt Nam”. Ca khúc này ông chỉ viết trong một đêm. “Ngày 4-10-2013, khi biết tin Đại tướng từ trần, tôi không sao ngủ được. Một đêm thức trắng. Tôi ngồi bên bàn làm việc để viết ca khúc mới với niềm xúc động mãnh liệt, mạch cảm xúc tự hào, tri ân. Những người đầu tiên thể hiện ca khúc của tôi chính là các đồng đội Trường Sơn. Chúng tôi đã hát trong nước mắt tiễn biệt người Anh Cả của mình!”-nhạc sĩ tâm sự.
Cả hai ca khúc viết về Đại tướng Võ Nguyên Giáp của nhạc sĩ Đào Hữu Thi đều ở thể loại hành khúc dành cho hợp xướng với những ca từ mộc mạc nên ngay khi xuất hiện, hai tác phẩm nhanh chóng đi vào lòng người nghe, nhất là các cựu chiến binh. Khi dàn hợp xướng của Đài Tiếng nói Việt Nam thu âm hoàn chỉnh, phát hành qua làn sóng phát thanh, sau đó lại được ghi hình, đăng tải trên các nền tảng mạng xã hội, hai bài hát đã đến được với đông đảo khán giả.
SONG THANH