Nhận lệnh mở đường tránh để thông tuyến, Trung đoàn trưởng Trung đoàn 10 Liễu Văn Thắng cùng Chính ủy Phạm Thắc dẫn Tiểu đoàn 160, Tiểu đoàn 162 và Tiểu đoàn xe-máy cùng cơ quan Trung đoàn và các đơn vị trực thuộc hành quân gấp về Đăk Pek chạy đua với thời gian mở đường trước mùa khô 1973-1974.

Vừa tổ chức khảo sát thiết kế vừa thi công ngay, Đội khảo sát thiết kế dóng tuyến: Điểm đầu ở phía Bắc bắt đầu từ Đăk Tùng và hợp tuyến ở Đăk Tả phía Nam dài 30km. Thiết kế và thi công theo tiêu chuẩn cấp 4 đường miền núi. Đây là thử thách lớn với Trung đoàn. Tuy được biên chế cả một tiểu đoàn xe-máy song không được dùng thuốc nổ phá đá vì địch ở rất gần tuyến ta mở.

Để việc thi công đường tránh Đăk Pek của Trung đoàn 10 thuận lợi, Bộ tư lệnh khu vực 471 đóng sở chỉ huy tại Bến Giàng. Các cơ quan tham mưu tác chiến, tham mưu công binh, hậu cần, kỹ thuật được Tư lệnh Nguyễn Lạn giao nhiệm vụ và trực tiếp nghe báo cáo hằng ngày về tiến độ thi công. Đề phòng địch đánh phá, Đại đội 7 bộ binh được tăng cường hai khẩu cối 82mm, hai khẩu súng máy cao xạ 12,7mm vào Đăk Pek bảo vệ Trung đoàn 10 thi công.

Tổ chức thi công mở đường tránh Đăk Pek có máy ủi hỗ trợ nên 7km đầu tiên diễn ra thuận lợi. Nền đường được gạt ủi bằng phẳng đủ 9m, mặt đường 6m vượt ngầm được thi công chuẩn mực, xe qua lại thuận lợi. Sang tháng 9-1973, việc mở đường có phần chững lại. Tiến độ chậm hơn vì qua Beng Viêng, địch đang chốt giữ và mặt đường mới mở, mắt thường đều nhìn rõ nhau. Mọi hành động của bộ đội ta phải hết sức thận trọng. Trận địa cối 82mm và súng máy cao xạ của ta cũng sẵn sàng đối phó. Hơn nữa, những cơn mưa rừng, sườn dốc cao, nhiều ruồi vàng gây nên nhiều khó khăn cho ta.

Mặc dù khó khăn như vậy song cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 10 quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ. Để bảo đảm mở đường tránh, thông tuyến đúng tiến độ thời gian quy định, đồng chí Đồng Sỹ Nguyên, Tư lệnh Bộ đội Trường Sơn đồng ý với đề xuất của Bộ tư lệnh khu vực 471 hạ mức mặt đường từ 6m xuống 4m và huy động 200 dân công người địa phương cho việc mở đường.

leftcenterrightdel
Bộ đội Trường Sơn hành quân mở đường. Ảnh tư liệu 

Chấp hành chỉ thị của trên, toàn thể cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 10 và 200 dân công địa phương bám sát mặt đường, quyết tâm mở đường thông tuyến đúng thời gian quy định. Con đường tránh ngày càng vươn xa về phía Nam. Khi nhát ben của chiếc máy ủi ủi những đường ben cuối cùng nối đường tránh với Đường 14 ở Đăk Tả thì các lực lượng công binh và dân công cũng đã khôi phục xong đoạn Đường 14 Đăk Tả về phía Nam, nối với tuyến đường Đông Trường Sơn do Bộ tư lệnh khu vực 470 phụ trách ở Ngọc Hồi, Kon Tum. Chỉ huy Trung đoàn 10 phấn khởi báo cáo với cấp trên: Đã hoàn thành mở đường tránh Đăk Pek nối thông tuyến trước thời hạn quy định nửa tháng.

Thông đường, đơn vị chúng tôi tiếp tục làm nhiệm vụ bảo đảm an toàn tuyến và dẫn các đoàn khách là cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước từ Bắc vào Nam và từ Nam ra Bắc qua tuyến an toàn tuyệt đối. Có con đường này, chúng tôi tin rằng, ngày giải phóng Đăk Pek không còn xa.

Đúng như vậy, ngày 16-5-1974, ta tấn công giải phóng Đăk Pek. Một trận đánh hiệp đồng binh chủng bài bản. Sau ít giờ nổ súng, toàn bộ Tiểu đoàn 88 ngụy xin hàng. Ta giải phóng hơn 3.000 dân bị kìm kẹp trong các ấp chiến lược. Bộ đội Công binh tiếp tục thông đường, bảo đảm cho hành quân cơ giới và vận chuyển cả hai mùa tốc độ tối đa 60km/giờ. Cũng theo tuyến đường này, hệ thống đường ống dẫn xăng dầu và đường dây tải ba gấp rút được xây dựng nối thông với toàn tuyến chi viện chiến lược, góp phần cho thắng lợi của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.   

NGUYỄN KIM CHÚC