Tôi gặp ông Nguyễn Quang Ninh tại một buổi gặp mặt của các cựu chiến binh Đại đội Ngô Gia Tự 2 Hà Bắc. Ông cho biết mình đang giữ nhiều kỷ vật của người chú ruột là nhà giáo Nguyễn Quang Khuyên gửi tặng trong những năm 1968-1969, khi ông Khuyên là chiến sĩ Đại đội 15 Công binh thuộc Trung đoàn 246 (Quân khu Việt Bắc), chiến đấu tại chiến trường Quảng Trị.
Ông Nguyễn Quang Ninh kể: “Chú Khuyên nhập ngũ tháng 2-1968, khi đang là giáo viên Trường cấp 2 Quang Trung (Hà Bắc), trong đội hình Đại đội Ngô Gia Tự 2. Gọi là Đại đội Ngô Gia Tự 2 vì trước đó, năm 1967, tỉnh Hà Bắc đã thành lập một Đại đội Ngô Gia Tự gồm các nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục để bổ sung cho Quân đội.
Sau thời gian huấn luyện, chú Khuyên cùng đồng đội hành quân vào miền Nam chiến đấu. Vượt qua những “tọa độ lửa” ở Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, đơn vị vào đến chiến trường Quảng Trị. Tại đây, chú Khuyên được biên chế về Đại đội 15 Công binh thuộc Trung đoàn 246, đơn vị vào thay thế vị trí của Sư đoàn 304. Đại đội của chú Khuyên làm nhiệm vụ mở đường ở Lao Bảo (Quảng Trị); bố trí các trận địa mìn phục kích đánh địch ở Đường 9. Nhiều trận đánh có hiệu suất chiến đấu cao mà chú Khuyên tham gia như: Trận đánh mìn phục kích địch ngày 13-1-1969 tiêu diệt hơn 30 tên địch; trận đánh ngày 25-1-1969 tiêu diệt 3 xe tăng và hàng chục binh lính địch...
    |
 |
Tấm ảnh Bác Hồ và bút tích của dũng sĩ Nguyễn Quang Khuyên, năm 1969. Ảnh chụp lại
|
Cùng đơn vị và đồng đội lập công, năm 1969, chú Nguyễn Quang Khuyên được bầu là Chiến sĩ thi đua và được tặng hai danh hiệu: Dũng sĩ diệt Mỹ và Dũng sĩ Quyết thắng. Phần thưởng tặng dũng sĩ là tấm ảnh Bác Hồ, chú Khuyên để dành gửi về cho tôi làm quà tặng học sinh giỏi. Cùng với tấm ảnh Bác Hồ, chú Khuyên còn tặng tôi nhiều đồ dùng học tập như thước đo, tấm bản đồ hay chiếc la bàn xác định phương hướng...”.
Như có động lực từ những phần thưởng của chú-người dũng sĩ Quân giải phóng miền Nam Việt Nam, Nguyễn Quang Ninh càng phấn đấu học tập tốt, liên tục là học sinh giỏi của trường.
Từ câu chuyện về những kỷ vật, quà tặng của người dũng sĩ-nhà giáo Nguyễn Quang Khuyên, tôi liên hệ và đến nhà riêng của ông Nguyễn Quang Ninh ở số 134 đường Lê Lai, phường Bắc Giang, tỉnh Bắc Ninh. Trong căn nhà ấm cúng, ông Ninh giới thiệu những kỷ vật chú Khuyên tặng, trong đó có tấm ảnh Bác Hồ, phía sau tấm ảnh là dòng chữ được viết nắn nót: “Cháu Phúc yêu quý, năm mới chúc cháu luôn khỏe, cố gắng học tập chăm chỉ, đạt kết quả cao. Chú: Nguyễn Quang Khuyên” (ngày nhỏ, vì trùng tên húy với ông tổ của gia đình hàng xóm nên ở nhà, ông Ninh có tên gọi khác là Phúc).
Rồi ông Ninh trải lòng những hồi ức: “Tôi sinh năm 1957, ở xóm Vân Cốc, xã Vân Trung, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang (nay là phường Nếnh, tỉnh Bắc Ninh). Học cấp 1, cấp 2 ở trường xã, cô giáo Loan làm chủ nhiệm. Ngày ấy, tôi học giỏi nên được các thầy cô và bạn bè quý mến, nhất là khi tôi còn được nhận thư và quà của chú Khuyên-Dũng sĩ diệt Mỹ, Dũng sĩ Quyết thắng- từ miền Nam gửi ra nên tôi hãnh diện lắm. Mỗi khi sinh hoạt lớp, cô giáo chủ nhiệm thường bảo tôi kể chuyện miền Nam cho các bạn nghe nên ngoài những bức thư và quà tặng mà chú Khuyên gửi cho, tôi còn nghe đài, rồi sang nhà bà nội “mượn” thư của chú Khuyên để đọc những chuyện chú kể ở chiến trường. Tôi cũng có chút khiếu kể chuyện nên các bạn trong lớp rất thích...
Sau này, tôi tốt nghiệp đại học và nhận công tác ở nhiều vị trí, đến năm 2017, tôi nghỉ hưu trên cương vị Phó chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bắc Giang. Ở cương vị nào tôi cũng nỗ lực phấn đấu, hoàn thành tốt nhiệm vụ. Có lẽ là bắt nguồn từ truyền thống gia đình nhà giáo, từ những quà tặng, kỷ vật của chú Khuyên, những kỷ vật thấm máu và biết bao gian khổ ở chiến trường, để tôi tự hào, phấn đấu xứng đáng với sự tin tưởng, kỳ vọng của cha anh”.