Ký ức chiến trường và kinh nghiệm trận mạc

Đại tá Nguyễn Minh Quang quê ở huyện Bến Lức, tỉnh Long An, tình nguyện nhập ngũ năm 1952. Vượt qua gian khổ, lập được nhiều chiến công xuất sắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, ông vinh dự được Đảng, Nhà nước tuyên dương danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân. Sau ngày đất nước thống nhất, đến năm 1977, ông để lại vợ và những đứa con thơ ở hậu phương, tiếp tục lên đường tham gia chiến đấu bảo vệ Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế trên đất bạn Campuchia.

Trò chuyện với ông trong căn nhà nhỏ ấm áp ở phường 6, quận Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh, chúng tôi được nghe nhiều câu chuyện về tình đoàn kết quân dân, những kỷ niệm, trận đánh hay của ông trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế vẻ vang tại Campuchia.

Cuối tháng 12-1977, Thượng tá Nguyễn Minh Quang, Phó chính ủy Sư đoàn 5 cùng một đồng chí Sư đoàn phó Sư đoàn 5 được giao nhiệm vụ chỉ huy hướng tiến công của Trung đoàn 4 (Sư đoàn 5), Trung đoàn Gia Định (Bộ tư lệnh TP Hồ Chí Minh) và một số đơn vị phối thuộc, tổ chức phản công đánh địch tại vùng biên giới huyện Tân Biên (Tây Ninh), thọc sâu truy kích địch tại địa bàn huyện Snuol, tỉnh Kratie (Campuchia).

Đại tá Nguyễn Minh Quang nhớ lại: “Khi chỉ huy đơn vị hành quân cơ động được khoảng vài ki-lô-mét qua biên giới, tôi không thấy địch tổ chức phản kích và kháng cự gì. Nhận định khả năng địch thấy đội hình tiến công của ta rất mạnh nên chúng đã dạt tránh sang hai bên nhằm chờ ta sơ hở để đu bám đánh ta từ phía sau, tôi cho đơn vị dừng lại. Tổ trinh sát lợi dụng địa hình, bí mật cơ động sâu vào hai bên rừng trinh sát, phát hiện đội hình địch đã dạt sang hai bên. Chúng tôi ra lệnh cho Trung đoàn 4, Trung đoàn Gia Định và các đơn vị phối thuộc tổ chức một bộ phận tiếp tục đánh nghi binh về phía trước, còn lực lượng chủ yếu bí mật cơ động vòng lại theo hai hướng tạo thế bao vây, chia cắt, tổ chức vận động tiến công vào phía sau đội hình địch. Bị đánh bất ngờ từ phía sau, đội hình địch rối loạn, binh lính hoảng loạn tháo chạy. Trận đánh đã làm thất bại ý đồ, thủ đoạn của địch, gây hoang mang, lo sợ trong hàng ngũ chỉ huy và binh lính địch khi thực hiện các ý định, thủ đoạn chiến thuật đối phó với ta”...

Từ trận đánh này, đơn vị rút ra nhiều kinh nghiệm trong tổ chức trinh sát, đánh giá âm mưu, thủ đoạn hoạt động của địch và tìm ra những cách đánh thích hợp, hiệu suất chiến đấu cao với đối tượng tác chiến mới, sát từng địa bàn cụ thể. Lập nhiều chiến công xuất sắc trong chiến đấu bảo vệ Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế ở nước bạn Campuchia, năm 1978-1979, Đại tá Nguyễn Minh Quang được giao nhiệm vụ Quyền Chính ủy Sư đoàn 5. Năm 1980, ông được bổ nhiệm Sư đoàn trưởng Sư đoàn 302.

Giai đoạn 1980-1982, Sư đoàn 302 thực hiện nhiệm vụ quốc tế giúp bạn tại tỉnh Siem Reap. Đại tá Nguyễn Minh Quang kể: “Đầu tháng 3-1980, tôi chỉ huy Sư đoàn cơ động đến thực hiện nhiệm vụ giúp bạn tại tỉnh Siem Reap. Ngay tối đầu tiên đến các điểm đóng quân, tôi tổ chức triển khai ngay lực lượng mai phục tại những con đường mòn hướng vào đơn vị và các điểm khả nghi. Quả đúng như dự đoán, địch lợi dụng lúc ta mới dừng trú quân, tổ chức lực lượng vào gài mìn tại những tuyến đường mòn hướng vào các điểm đóng quân của Sư đoàn và một số điểm mà chúng cho rằng ta sẽ cơ động qua. Chuẩn bị sẵn phương án, lực lượng, ngay đêm đầu tiên, đơn vị đã tổ chức tiêu diệt nhiều sinh lực địch, làm cho chúng khiếp sợ khi thực hiện các ý định, thủ đoạn chiến đấu du kích”.

leftcenterrightdel

Vợ chồng Đại tá Nguyễn Minh Quang xem lại những kỷ vật trong chiến đấu. Ảnh: DUY NGUYỄN

Cũng trong giai đoạn này, mặc dù đất nước Campuchia đã được giải phóng nhưng địch luôn tìm cách tập hợp tàn quân, lực lượng và tổ chức ẩn náu, lập những căn cứ lõm, cơ sở ngầm tại các khu rừng và những nơi có địa hình thuận lợi. Chúng thường trà trộn trong dân để thực hiện các hoạt động chống phá, sát hại nhân dân. Tại các điểm đóng quân của đơn vị ở một vị trí nhiều ngày, địch còn giả làm người dân để vào tháo mìn, vật cản của ta rồi gài mìn của chúng vào, sau đó ngụy trang lại như cũ nhằm đánh lừa bộ đội ta.

Nắm được thủ đoạn của địch, bên cạnh tổ chức những trận đánh bằng hình thức tác chiến của Bộ đội Đặc công kết hợp tác chiến binh chủng hợp thành với quy mô khác nhau vào các căn cứ của địch, ta còn chú ý tổ chức nhiều biện pháp nghi binh để dụ địch ra khỏi các căn cứ lõm. Đơn vị cũng thường xuyên thay đổi quy luật hoạt động, đường, hướng, thành phần, lực lượng cơ động và hạn chế đi vào những đường mòn, nơi địch thường gài mìn, phục kích. Khi cơ động phải tổ chức nhiều mũi trinh sát để phát hiện địch. Với kinh nghiệm chỉ huy chiến trường dày dạn, giai đoạn này, trên cương vị Sư đoàn trưởng Sư đoàn 302, Đại tá Nguyễn Minh Quang đã chỉ huy hàng chục trận đánh giành thắng lợi.

Sáng đẹp phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ

Cùng với nhiệm vụ chiến đấu truy quét tàn quân địch, Đại tá Nguyễn Minh Quang đã cùng Đảng ủy, chỉ huy Sư đoàn 302 triển khai nhiều chủ trương, biện pháp giúp bạn xây dựng, củng cố chính quyền, LLVT và giúp nhân dân phát triển sản xuất, từng bước ổn định cuộc sống.

Khi đến các phum, sóc, cán bộ, chiến sĩ đơn vị chứng kiến nhiều vùng của tỉnh Siem Reap không trường học, không chợ, không trạm xá, nạn đói diễn ra khắp nơi, đồng ruộng bỏ hoang, người dân không biết cách sản xuất. Để cứu đói nhân dân trong tỉnh, đơn vị phát động cán bộ, chiến sĩ tự nguyện tiết kiệm khẩu phần gạo trong ngày để giúp dân. Sư đoàn cũng thành lập các đoàn chuyên gia cấp huyện và tổ chuyên gia cấp xã. Lực lượng chuyên gia là những cán bộ sư đoàn, trung đoàn có trình độ, kinh nghiệm công tác.

Với phương châm giúp bạn cũng như giúp mình, các tổ công tác đi sâu vào những khu rừng để kêu gọi, vận động nhân dân trở về phum, sóc; đến các phum, sóc hẻo lánh để khám, chữa bệnh cho nhân dân, tuyên truyền, vận động, hướng dẫn, giúp người dân sửa chữa, dựng nhà; hỗ trợ con giống, nông cụ; đồng thời lựa chọn, bồi dưỡng cán bộ, xây dựng chính quyền, LLVT, các đoàn thể tại cơ sở. Đến cuối năm 1982, tỉnh Siem Reap có 100% xã thành lập được chính quyền, đoàn thể, LLVT, từng bước đảm đương được nhiệm vụ. Nhân dân nước bạn cũng tích cực giúp đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Năm 1983, Đại tá Nguyễn Minh Quang được cấp trên bổ nhiệm chức vụ Phó chủ nhiệm Chính trị Quân khu 7. Với kinh nghiệm thực tiễn phong phú, Đại tá Nguyễn Minh Quang thường xuyên sang Campuchia tham gia chỉ đạo, hướng dẫn các đơn vị thuộc Quân khu 7 thực hiện tốt nhiệm vụ quốc tế, giúp nhân dân nước bạn hồi sinh, xây dựng đất nước Campuchia ngày càng phồn vinh.

Rời quân ngũ năm 2002, Đại tá Nguyễn Minh Quang nhiều lần cùng đoàn cán bộ Sư đoàn 302, Sư đoàn 5 trở lại thăm chiến trường xưa trên đất bạn Campuchia để tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, tri ân đồng đội, nhân dân đã che chở, thương yêu, giúp đỡ ông và đơn vị hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Có lần, khi đến thăm những phum, sóc ngày xưa, chứng kiến nhiều người dân còn khó khăn, ông và đồng đội trong đoàn đã dốc hết số tiền dành đi đường để tặng bà con nghèo. Ông tâm sự, giá trị vật chất tuy không lớn nhưng đó là sự khẳng định tấm lòng thủy chung, nghĩa tình trọn vẹn với nhân dân Campuchia, để lại hình ảnh sáng đẹp về phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ, người chiến sĩ Quân tình nguyện Việt Nam trên đất bạn.

NGUYỄN DUY HIỂN