Nhiều hoạt động tình nghĩa
Để đáp ứng nguyện vọng của hàng chục vạn gia đình, thân nhân liệt sĩ và của toàn xã hội, ngày 17-9-2010, Bộ trưởng Bộ Nội vụ đã ra quyết định thành lập Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam. Theo Trung tướng Hoàng Khánh Hưng, Chủ tịch Hội, hiện nay, cả nước còn gần 180.000 liệt sĩ chưa tìm thấy mộ, khoảng 300.000 liệt sĩ đã quy tập vào các nghĩa trang nhưng chưa xác định được danh tính; hàng trăm nghìn thương binh, bệnh binh mang trên mình thương tích; hàng triệu người nhiễm chất độc da cam/dioxin, trong đó có hàng chục nghìn trẻ em bị di chứng, tật nguyền. Kể từ khi thành lập, Hội luôn bám sát tôn chỉ mục đích: “... Hỗ trợ các gia đình liệt sĩ tiếp cận, thực hiện các chế độ, chính sách của Đảng và Nhà nước; thu thập thông tin, tìm kiếm HCLS còn thất lạc hoặc chưa xác định được danh tính bằng giám định ADN; tham gia nghiên cứu và đề xuất với các cơ quan quản lý nhà nước về các giải pháp thực hiện chế độ, chính sách tôn vinh, tri ân anh hùng liệt sĩ và gia đình liệt sĩ...”.
Ông Phan Sỹ Thao, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội chia sẻ: “Điều mà chúng tôi tâm đắc nhất là gần 15 năm qua, Hội và các tổ chức Hội trong cả nước đã tập trung hỗ trợ thông tin tìm kiếm HCLS, giúp gia đình liệt sĩ tìm được người thân. Bằng việc hỗ trợ thông tin, các gia đình liệt sĩ đã tìm được hơn 300 HCLS bằng phương pháp thực chứng. Hội phối hợp với Viện Công nghệ sinh học-Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện Pháp y Quân đội, Viện Pháp y Quốc gia... tổ chức giám định miễn phí ADN 1.256 mẫu HCLS còn thiếu thông tin (đã giám định xong 701 mẫu HCLS, kết quả trả lại tên cho gần 502 liệt sĩ). Năm 2013, Hội đã kết hợp với các cơ quan chức năng ở Trung ương và địa phương tổ chức lấy 1.750 mẫu sinh phẩm thân nhân liệt sĩ ở 36 tỉnh, thành phố trong cả nước phục vụ giám định miễn phí ADN, trong đó có 1.078 mẫu sinh phẩm HCLS là những chuyên gia, Quân tình nguyện Việt Nam hy sinh ở nước bạn Lào. Kết quả bước đầu qua giám định ADN đã xác định đúng danh tính gần 420 liệt sĩ; đồng thời góp phần xây dựng ngân hàng gen liệt sĩ... Những năm gần đây, chúng tôi chuyển hướng hỗ trợ, khớp nối thông tin, đề nghị cơ quan có thẩm quyền đính chính đầy đủ thông tin trên bia mộ liệt sĩ, mỗi năm từ 150 đến 170 bia mộ liệt sĩ...”.
Chỉ tính riêng năm 2024, dịp Ngày Thương binh-Liệt sĩ, Hội chủ trì phối hợp với Hội Chữ thập đỏ Việt Nam đồng tổ chức Chương trình nhắn tin “Tri ân liệt sĩ-2024” với chủ đề “Gọi tên những vì sao đất nước”, thông qua tài khoản 2707 được gần 1,8 tỷ đồng; kêu gọi doanh nghiệp, nhà hảo tâm quyên góp, ủng hộ được gần 3 tỷ đồng để nâng cấp, cải tạo nghĩa trang liệt sĩ. Hội đã đề nghị các cơ quan chức năng đính chính đầy đủ thông tin của gần 170 liệt sĩ trên bia mộ; hỗ trợ cất bốc, di chuyển, bàn giao 270 HCLS về quê hương yên nghỉ (trong đó có 33 HCLS được vận chuyển miễn phí bằng tàu hỏa). Hội tư vấn cho gần 1.700 lượt gia đình, thân nhân liệt sĩ về chính sách và tìm mộ liệt sĩ; thông báo hơn 1.700 thông tin liệt sĩ trên các phương tiện thông tin đại chúng; tiếp nhận 763 hồ sơ liệt sĩ, giải quyết gần 700 hồ sơ. Đồng thời, Hội đã kịp thời phát hiện 9 mộ liệt sĩ ngoài nghĩa trang, đề nghị cơ quan chức năng quy tập theo đúng quy định; tiếp nhận 90 mẫu HCLS gửi đi giám định ADN miễn phí (trong đó đã giám định 23 mẫu, xác định đúng danh tính 6 liệt sĩ)...
Cũng trong năm 2024, công tác đối ngoại của Hội đạt kết quả tích cực. Từ ngày 18 đến 30-6-2024, Hội đã phối hợp với Viện Hòa bình Hoa Kỳ và Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam (VUFO) đón Viện Hòa bình Hoa Kỳ và đoàn cựu binh Mỹ đến thăm Việt Nam. Đoàn cựu binh Mỹ đã đi thực tế một số tỉnh, thành phố ở nước ta và trao cho Hội 21 tập hồ sơ về vị trí mộ tập thể của bộ đội Việt Nam hy sinh tại địa bàn các tỉnh Tây Ninh, Bình Phước, Bình Dương và Đồng Nai. Căn cứ hồ sơ cựu binh Mỹ cung cấp, từ tháng 6-2024 đến nay, Đội K72 thuộc Bộ CHQS tỉnh Bình Phước đã tìm kiếm ở sân bay Lộc Ninh (Bình Phước) được 135 HCLS; Bộ CHQS tỉnh Bình Định tìm kiếm được 62 HCLS. Hiện nay, các cơ quan chức năng, đơn vị, địa phương có liên quan đang khảo sát 19 vị trí ở các tỉnh, thành phố: Tây Ninh, Đồng Nai, Gia Lai, TP Hồ Chí Minh... để tiếp tục tìm kiếm HCLS.
Vận chuyển hài cốt liệt sĩ bằng tàu hỏa
Trung tướng Hoàng Khánh Hưng cho hay, những năm qua, Hội tìm hiểu thấy một số trường hợp gia đình, thân nhân liệt sĩ có hoàn cảnh khó khăn nên đã đề xuất với lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam hỗ trợ miễn phí vé tàu để gia đình, thân nhân liệt sĩ di chuyển HCLS về quê hương, góp phần giảm bớt khó khăn. Theo đó, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam miễn cước vận chuyển HCLS trên toa xe hành lý các đoàn tàu khách chạy tuyến đường sắt Thống Nhất đi từ các ga phía Nam ra các ga khu vực miền Trung, miền Bắc; miễn phí vé tàu cho 2 thân nhân liệt sĩ đi cùng chuyến tàu/1 HCLS. Từ cuối tháng 3-2024 đến nay, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đã hỗ trợ vận chuyển gần 50 HCLS từ các nghĩa trang phía Nam về các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Yên Bái, Bắc Giang, Hải Dương, Hải Phòng, Thái Bình, Nam Định, Hà Nam, Thanh Hóa, Nghệ An... và gần 100 thân nhân liệt sĩ đi cùng để di chuyển HCLS được miễn phí vé tàu, mỗi vé trị giá 1-1,3 triệu đồng.
Là người trực tiếp có mặt tại ga Hà Nội để đón HCLS, ông Phan Sỹ Thao xúc động kể: “Tôi cùng đồng chí Đặng Danh Hưng, Trưởng ban Tổ chức-Chính sách và đồng chí Đào Mạnh Hùng (lái xe) của Hội có mặt ở ga Hà Nội lúc 3 giờ 30 phút ngày 25-3-2024. Lúc đó, chúng tôi cùng 7 thân nhân liệt sĩ Trần Văn Sửu (hy sinh ngày 19-2-1975) đều mong chờ tiếng còi tàu về ga Hà Nội. Khoảng 4 giờ 20 phút, đoàn tàu Thống Nhất SE6 từ ga Sài Gòn về tới ga Hà Nội trong niềm xúc động của mọi người. Chúng tôi xếp thành hàng, giơ tay chào liệt sĩ theo điều lệnh Quân đội khi đoàn tàu từ từ vào sân ga và dừng lại. Chúng tôi đón HCLS Trần Văn Sửu cùng 2 thân nhân liệt sĩ lên xe ô tô, rồi tiếp tục đưa HCLS về quê nhà ở xã Tự Nhiên, huyện Thường Tín, TP Hà Nội để bàn giao cho chính quyền địa phương và gia đình liệt sĩ...”.
“Từ nay đến cuối năm 2025, chúng tôi sẽ phối hợp với các tỉnh, thành phố và cơ quan chức năng tiếp tục vận chuyển HCLS, trong đó có vận chuyển HCLS bằng tàu hỏa. Cùng với đó, từ tháng 7 đến tháng 9-2025, Hội sẽ vận động các nhà tài trợ, nhà hảo tâm, doanh nghiệp... xây dựng 60-70 căn nhà tình nghĩa (60-100 triệu đồng/căn); tặng 100 sổ tiết kiệm (3-5 triệu đồng/sổ); 2.000 suất quà (từ 500 nghìn đồng đến 1 triệu đồng/suất) tặng gia đình, thân nhân liệt sĩ...”, Trung tướng Hoàng Khánh Hưng cho biết thêm.
NGUYỄN KIÊN THÁI