Tháng 6-2000, tôi và các anh Lê Liên, Đặng Xuân Chiến lên thôn Khau Diều, xã Định Biên, huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên để tìm hiểu, xác định lại vị trí của tòa soạn xưa kia, đồng thời làm việc với Phòng Địa chính huyện xin đất để xây dựng Bia kỷ niệm. Được sự giúp đỡ nhiệt tình của chị Hoàng Thị Loan, cán bộ địa chính huyện, tòa soạn nhanh chóng hoàn chỉnh thủ tục pháp lý xin cấp đất.

Ngày 24-9-2000, sau khi nhận hơn 500m2 đất do UBND huyện cấp bằng văn bản và trên thực địa, tòa soạn Báo QĐND tổ chức lễ động thổ và nhờ địa phương thi công. Mẫu bia do họa sĩ Bùi Tuyết Mai, Phòng Thư ký tòa soạn vẽ, nội dung ghi trên bia do Phòng Chính trị chuẩn bị, tất cả được Thường vụ Đảng ủy và Ban biên tập duyệt.

leftcenterrightdel
Lễ khởi công xây dựng Nhà văn hóa thôn Khau Diều và bia kỷ niệm nơi Báo Quân đội nhân dân ra số đầu tiên, ngày 8-11-2006. Ảnh: QUANG THÁI 

Theo dự kiến, công trình sẽ hoàn thành vào đầu tháng 10-2000. Thế nhưng gần đến ngày hoàn thành, trời đổ mưa hàng tuần liền, thời gian trôi dần đến ngày kỷ niệm mà mưa vẫn chưa dứt, lòng chúng tôi như lửa đốt. Theo kế hoạch, sáng 15-10, Ban biên tập làm lễ khánh thành, có các cựu chiến binh, đại diện các phòng, ban của Báo; đại biểu địa phương và bà con thôn Khau Diều dự. Ngày 14 chúng tôi lên, vôi ve vẫn chưa quét được do trời mưa. Mãi đến hơn 17 giờ, trời mới tạnh, anh em thợ mới quét được một nước vôi, chúng tôi động viên thợ sáng hôm sau quét sớm. 10 giờ ngày 15-10, Tổng biên tập Nguyễn Quang Thống và các đại biểu có mặt. Lễ cắt băng khánh thành diễn ra trang trọng. Các bác cựu chiến binh rơm rớm nước mắt, lòng bồi hồi nhớ lại cảnh cũ người xưa, nửa thế kỷ bây giờ mới có tấm bia kỷ niệm ghi nhớ về nơi Báo QĐND ra số đầu. Bia được làm bằng đá, có khắc dòng chữ: “Nơi đây, theo chỉ thị của Bác Hồ và Bộ Tổng Tư lệnh, sáp nhập hai tờ báo “Vệ Quốc quân”, “Quân Du kích” thành tờ báo “Quân đội nhân dân” và ra số đầu tiên ngày 20 tháng 10 năm 1950”.

Có một chuyện thật cảm kích, cụ Lường Thị Văn nhà ở gần đó đã tự nguyện bảo vệ, chăm sóc, không cho trẻ thả trâu vào khuôn viên bia. Có một lần bà ngăn bọn trẻ, chúng hỏi: Bà có giấy của Báo QĐND không? Một lần, tôi, anh Đặng Đình Thi (đã mất) và Đặng Xuân Chiến lên, bà đem chuyện ra kể và “xin một cái giấy của Báo” trao quyền. Anh Thi liền xé tờ giấy trong sổ, ghi đại ý Báo QĐND nhờ bà trông nom. Những lần sau bọn trẻ vào, thấy bà giơ tờ giấy ra, từ đó, chúng không vào nghịch nữa! Cuối tháng 3-2005, Ban biên tập lên Định Hóa, đề nghị địa phương cho mở rộng khu vực di tích. Trong lúc gặp đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Thái Nguyên, một ý tưởng xuất hiện giữa tỉnh và Báo QĐND: Làm hồ sơ đề nghị Bộ Văn hóa-Thông tin công nhận nơi Báo QĐND ra số đầu tiên (trụ sở tòa soạn từ năm 1950 đến 1954) là Di tích lịch sử cấp quốc gia và xúc tiến làm hồ sơ đề nghị tặng Huân chương Sao Vàng cho Báo QĐND. Cùng với việc mở rộng khu di tích, Báo sẽ cùng địa phương góp công sức xây tặng thôn Khau Diều nhà văn hóa, vừa bảo đảm hài hòa giữa nơi sinh hoạt văn hóa tinh thần cộng đồng với di tích; vừa là nơi giáo dục truyền thống lịch sử. Đồng chí Đoàn Hoài Trung (phóng viên Ban đại diện Báo QĐND tại TP Hồ Chí Minh) vận động được ông Lê Văn Kiểm, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Gold Long Thành tài trợ chính kinh phí; Lữ đoàn Công binh 28 (Quân chủng Phòng không-Không quân) khảo sát và thi công toàn bộ khu vực mở rộng khuôn viên nhà bia và nhà văn hóa. Xét thấy tấm bia cũ không còn phù hợp, Ban biên tập cũng cho thiết kế mẫu bia mới và thi công. Công trình được khởi công ngày 8-11 và khánh thành ngày 25-12-2006. Trong những ngày này, anh em chúng tôi được Ban biên tập phân công theo dõi công trình nên hay đi lại. Anh Ma Khánh Huân, Chủ tịch UBND xã Định Biên nói vui: Xã đưa mấy anh vào sổ hộ tịch của xã rồi đấy!

leftcenterrightdel

Đại diện Báo Quân đội nhân dân và lãnh đạo địa phương khánh thành bia Di tích quốc gia Báo Quân đội nhân dân tại thôn Khau Diều, xã Định Biên, huyện Định Hóa,

tỉnh Thái Nguyên, tháng 1-2020. Ảnh: TRỌNG HẢI 

Ngày 14-6-2008, lễ đón Bằng Di tích Lịch sử-văn hóa cấp quốc gia Báo QĐND ra số đầu được tổ chức trọng thể trong niềm vui của các thế hệ làm báo Báo QĐND và bà con các dân tộc xã Định Biên nói chung, thôn Khau Diều nói riêng.

Hiện nay, Báo QĐND đã xây dựng Bia kỷ niệm mới, hiện đại, to đẹp hơn trên khuôn viên khu di tích. Báo cũng đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao Vàng, Huân chương Hồ Chí Minh, danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân, Anh hùng Lao động và nhiều phần thưởng cao quý khác. Còn chúng tôi luôn tự hào là một thành viên trong ngôi nhà chung Báo QĐND.