Ngôi nhà đã cũ của bà Hồ Thị Chuông khuất sau những tán cây xanh. Bà Chuông đang phơi ngô ở sân. Đồng chí Nguyễn Hữu Nam, khi đó là Chỉ huy trưởng Ban CHQS xã Hoằng Hải, giới thiệu: “Bà Chuông sống một mình trong căn nhà tình nghĩa được xây dựng từ hàng chục năm nay. Bà còn khỏe mạnh, minh mẫn, vẫn đến hội trường của xã dự gặp mặt nhân các ngày lễ, dịp kỷ niệm. Năm 2018, Trung đội nữ dân quân Hoằng Hải được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân. Tháng 1-2020, Đảng ủy, UBND xã tổ chức lễ đón nhận danh hiệu anh hùng, bà Chuông và các bà: Nguyễn Thị Thanh, nguyên Bí thư Chi bộ Trung đội nữ dân quân; Lê Thị Nhõi, nguyên Phó trung đội trưởng cùng các đội viên, thân nhân gia đình đội viên của Trung đội đến dự lễ...”.
Bà Hồ Thị Chuông sinh năm 1938. Ở tuổi gần 90 nhưng bà vẫn nhớ như in những năm tháng tuổi trẻ sôi nổi. Năm 1966, đế quốc Mỹ leo thang chiến tranh phá hoại ra miền Bắc nước ta, Thanh Hóa là một trong những trọng điểm đánh phá của địch, nhất là khu vực cầu Hàm Rồng, các tuyến đường giao thông, nhà ga, bến phà, cửa biển. Để cùng bộ đội chiến đấu, bảo vệ các mục tiêu quan trọng, Trung đội nữ dân quân Hoằng Hải được thành lập.
    |
 |
| Cựu Trung đội trưởng dân quân Hồ Thị Chuông với phóng viên Báo Quân đội nhân dân. Ảnh: HỒNG THU |
Bà Chuông kể: “Hồi ấy, Trung đội có 16 chị em, tôi được phân công làm Trung đội trưởng. Chúng tôi được trang bị súng máy phòng không 12,7mm và được các đồng chí ở Huyện đội Hoằng Hóa, Bộ đội Hải quân đứng chân trên địa bàn huấn luyện. Sau khi huấn luyện sử dụng thuần thục vũ khí, chúng tôi phân công nhau bước vào trực chiến. Trận địa phòng không của Trung đội bố trí trên dãy núi Linh Trường và ở điểm cao nhất là đồi 181. Trên núi dầm mưa dãi nắng rất vất vả, ăn uống lại kham khổ, song toàn Trung đội không ai nản chí, quyết tâm bắn rơi máy bay Mỹ. Trung đội nấu ăn tập trung trên núi Linh Trường. Để cải thiện đời sống, sau những ca trực, chị em tranh thủ tăng gia sản xuất, đi cào hến, bắt ngao, cua, cá và trồng rau. Những đêm sinh hoạt Trung đội, chị em cùng ca hát để động viên nhau quên đi vất vả.
Nhờ luyện tập kiên trì và canh trực nghiêm túc, Trung đội đã thu được nhiều thành quả. Ngày 11-11-1967, một tốp máy bay Mỹ bay từ cửa biển Lạch Trường vào đánh phá cầu Hàm Rồng. Trận địa phòng không trên núi Linh Trường của Trung đội nữ dân quân Hoằng Hải đã bình tĩnh, nhắm trúng mục tiêu và nổ súng. Trong trận này, Trung đội đã bắn rơi 1 máy bay Mỹ. Được tin Trung đội nữ dân quân Hoằng Hải lập công, ngày 13-11-1967, Bác Hồ đã viết thư khen, tặng Huy hiệu của Người cho Trung đội. Được động viên, khích lệ, ngày 16-11-1967,
Trung đội phối hợp với đơn vị xã bạn bắn rơi máy bay AD-6 của Mỹ. Bị thất bại nên đế quốc Mỹ rất cay cú. Từ hướng biển, nhiều lần máy bay và pháo hạm của địch đã bắn vào trận địa phòng không của Trung đội. Một số đội viên bị thương, nhưng ai nấy đều kiên cường, hăng hái luyện rèn, trực chiến, hoàn thành tốt nhiệm vụ”.
Sau khi Hiệp định Paris được ký kết (tháng 1-1973), Trung đội nữ dân quân Hoằng Hải cũng kết thúc nhiệm vụ. Các đội viên của Trung đội, người lập gia đình, người về làm ruộng hay đi biển làm ăn. Trung đội trưởng Hồ Thị Chuông tham gia lực lượng thanh niên xung phong, làm nhiệm vụ bảo đảm giao thông trên các tuyến đường từ Thanh Hóa đến Quảng Bình. Tuổi thanh xuân dành cho luyện tập, trực chiến, chiến đấu và lao động trên các công trường, bảo đảm giao thông nên sau này, bà không xây dựng gia đình. Song bà Chuông không cô đơn vì thường xuyên được cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể quan tâm thăm hỏi, động viên. Bà tham gia sinh hoạt ở các Hội: Cựu thanh niên xung phong, Cựu chiến binh, Phụ nữ, Người cao tuổi... Bà con lối xóm hằng ngày gần gũi và các cháu thanh, thiếu nhi thường đến trò chuyện, nghe bà kể chuyện. “Được xã hỗ trợ 50 triệu đồng để tu sửa nhà và mỗi dịp lễ, tết đều được thăm hỏi, tặng quà nên tôi thấy vui và hạnh phúc lắm”, bà Chuông bộc bạch.
XUÂN GIANG