Đại tá, Giáo sư, bác sĩ, Anh hùng LLVT nhân dân Lê Cao Đài (1929-2002) được truyền thông phương Tây đánh giá là nhà khoa học lớn trong nghiên cứu về chất độc da cam/dioxin và những di hại của nó, song ít người biết rằng ông đã có những sáng tạo độc đáo trong 8 năm sống, chiến đấu ở chiến trường Tây Nguyên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước trên cương vị Phó giám đốc và Giám đốc Viện Quân y 211.

Đầu tháng 4-1975, thực hiện mệnh lệnh của cấp trên, Trung đoàn 165 trong đội hình Sư đoàn 312, Quân đoàn 1 (nay là Quân đoàn 12) hành quân cấp tốc vào tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh. Ban chỉ huy Trung đoàn lúc đó gồm: Anh Trần Măng là Trung đoàn trưởng, anh La Văn Tý là Chính ủy, anh Nguyễn Thế Thao là Phó trung đoàn trưởng và tôi là Phó chính ủy.

Tháng 9-1965, tôi được biên chế vào Tổ đài vô tuyến điện 15W của Đoàn 605 hành quân vào miền Nam. Sau đó, Đoàn 605 được bổ sung cho Q5 (mật danh của Trung đoàn 5), Công trường 5 (mật danh của Sư đoàn 5), đổi tên thành Tiểu đoàn 3. Tổ đài vô tuyến điện 15W được điều động lên cơ quan Trung đoàn.

“Cha tôi tên là Hòa. Trong những năm tháng chiến đấu ác liệt trên tuyến chi viện chiến lược đường Trường Sơn, cha tôi luôn có niềm tin mãnh liệt vào hòa bình. Cha nói với đồng đội rằng, sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, nếu còn sống, cha sẽ đặt tên cho con của mình là Bình, ghép với tên cha là Hòa Bình”-Thiếu tá Trương Xuân Bình, Giám đốc Chi nhánh miền Trung, Binh đoàn 12-Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn đã kể cho tôi nghe về người cha kính yêu của mình như thế.

Ngày 30-4-1977, trong lúc nhân dân ta vui mừng kỷ niệm 2 năm Ngày giải phóng miền Nam thì chính quyền Khmer Đỏ xua quân sang xâm lấn toàn tuyến biên giới Tây Nam của ta. Trên khu vực biên giới do Quân khu 9 đảm nhiệm, chúng tiến công đánh nhiều điểm sâu vào lãnh thổ Việt Nam. Đơn vị chúng tôi được lệnh cơ động lên biên giới chiến đấu, trừng trị quân xâm lược.

Trong cuộc đời quân ngũ, tôi không thể quên cuộc hành quân xuyên đêm bằng thuyền độc mộc vào đêm Ba mươi Tết Mậu Thân 1968 ấy.

Hơn 50 năm đã trôi qua, nhưng những kỷ niệm một thời gian lao, anh dũng của cán bộ, chiến sĩ Đoàn 814, Cục Hậu cần Miền (B2) thì tôi không bao giờ quên. Trong số đó có những con người, đồng đội đã được tôi phản ảnh trong hai bài thơ “Dốc Năm Cua” và “Ngã ba Cây Cầy”...

Năm 1952, ông Đỗ Văn Liên (1930-2020) nhập ngũ vào Đại đội 47 (C47), bộ đội địa phương huyện Khoái Châu (Hưng Yên) và được bổ nhiệm Tổ trưởng Tổ trinh sát của C47. Năm 1958, ông vinh dự được gặp Bác Hồ trên công trường đại thủy nông Bắc-Hưng-Hải.

Đến nay, chiếc hòm tôn gắn bó với quãng thời gian làm nhân viên cơ yếu ở chiến trường vẫn được Đại tá Nguyễn Tuyên Giáo, nguyên Hệ trưởng Hệ Quản lý học viên mật mã, Học viện Kỹ thuật Mật mã trân trọng giữ gìn.

Đã bước sang tuổi 75, song cựu chiến binh (CCB), Trung tá Trần Quang Minh vẫn không ngưng nghỉ công tác xã hội, giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ và giúp đỡ đồng đội khó khăn. Ông luôn suy nghĩ còn sức khỏe thì còn làm việc với tinh thần của người chiến sĩ Thành cổ Quảng Trị...