Tháng 7-1966, quân Mỹ chuyển giao cho quân Úc kiểm soát và bình định tỉnh Phước Tuy (Bà Rịa-Vũng Tàu ngày nay). Quân Úc được huấn luyện đánh du kích, khá thiện chiến, có nhiều lính thổ dân nên chịu đựng cực khổ rất tốt. Chúng vào rừng lùng sục, gài mìn, ém quân phục kích ta. Chúng còn vào các ấp chiến lược, phục kích cắt đường tiếp tế hậu cần của ta. Lính Úc còn gây ra vụ thảm sát, bắn chết và làm bị thương 10 dân thường khi họ đi hái măng ở Núi Đất.

Trước tình hình ấy, Sư đoàn 5 và bộ đội địa phương lên kế hoạch tấn công quân Úc. Trung đoàn 5 của Sư đoàn 5, có sự phối hợp của Tiểu đoàn 445 bộ đội Bà Rịa, tiến hành một trận phục kích kết hợp vận động tiến công quân Úc tại khu vực rừng cao su Long Tân (nay thuộc huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu), trên đoạn đường dài 3km thuộc lộ 52. Tiểu đoàn 2 (Trung đoàn 5) và Đại đội 2 (Tiểu đoàn 445) làm nhiệm vụ chặn đầu; Tiểu đoàn 3 (Trung đoàn 5) đánh đột phá chính diện; Tiểu đoàn 1 (Trung đoàn 5) và Đại đội 3 (Tiểu đoàn 445) khóa đuôi.

Để kéo quân Úc ra khỏi hang ổ của chúng, quân ta dùng súng cối bắn liên tục vào căn cứ của địch ở Núi Đất, đắp ụ chôn mìn, chặn giao thông trên lộ 52, buộc chúng phải hành quân giải tỏa.

leftcenterrightdel
 Tác giả (thứ hai, từ phải sang) trong cuộc gặp mặt cựu chiến binh Sư đoàn 5, Quân khu 7, tháng 11-2018. Ảnh: TRUNG TUYÊN 

Tháng 8-1966, Tổ đài vô tuyến điện 15W của tôi được điều động đi cùng Ban chỉ huy Trung đoàn hành quân đánh trận Long Tân, Núi Đất (nay thuộc tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu). Lúc này giữa mùa mưa, bộ đội hành quân từ căn cứ Rừng Lá (nay thuộc xã Xuân Hòa, huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai) xuống Xuyên Mộc (Bà Rịa-Vũng Tàu) qua các cánh rừng cao su: Bảo Mẫu, Bầu Lâm rất vất vả. Đường đất đỏ trơn trượt, dép lật bàn chân, lại thường bị pháo bầy của địch giội trên đầu.

Khoảng 15 giờ ngày 18-8-1966, Tiểu đoàn 6 của Quân đội Hoàng gia Úc được một chi đoàn xe bọc thép yểm trợ, chia làm 3 mũi tiến về phía Long Tân, lọt vào ổ phục kích của Tiểu đoàn 2 Quân Giải phóng. Bộ đội ta chờ địch đến gần mới nổ súng. Ngay loạt đạn đầu, 17 lính Úc trong đó có viên trung úy trúng đạn chết ngay tại chỗ. Các chiến sĩ của ta băng lên dùng B40 và ĐKZ diệt 2 xe thiết giáp của địch. Các chiến sĩ Tiểu đoàn 2 dùng tiểu liên, B40, lựu đạn chiến đấu với địch. Quân Úc hoảng sợ tháo chạy đạp vào các bãi mìn của ta, chết và bị thương rất nhiều.

Trên hướng Tiểu đoàn 1 và Tiểu đoàn 3, bộ đội ta xuất kích tiến vào khu quyết chiến điểm. Lúc này trời đổ mưa lớn. Quân Úc gọi pháo binh từ căn cứ Núi Đất, pháo hạm từ tàu chiến bắn vào trận địa quân ta. Mưa gió, khói lửa mịt mùng. Bộ đội ta vẫn bình tĩnh bám trụ chờ địch tới mới nổ súng. Địch chống trả quyết liệt, dùng hỏa lực trên xe thiết giáp bắn vào Tiểu đoàn 3. Bộ đội ta dũng cảm xung phong trong mưa bom bão đạn, bám sát địch mà đánh, tiêu diệt hàng trăm tên. Đến 17 giờ, trận đánh kết thúc, ta rút về vị trí tập kết.

Trận Long Tân để lại nỗi kinh hoàng cho quân lính Úc-đồng minh của Mỹ khi xâm lược Việt Nam. Năm 1972, khi quân đội Úc rút khỏi miền Nam Việt Nam, họ đã dựng tấm bia thập tự để tưởng niệm lính Úc chết trận ở Long Tân. Năm 2016, Chính phủ ta chấp nhận đề nghị từ phía Úc cho phép đoàn cựu binh Úc thăm lại chiến trường xưa ở Long Tân với tinh thần nhân đạo, “khép lại quá khứ, hướng tới tương lai”...

PHƯỢNG NGỌC